روانپزشک کیست؟ وظایف و کار او در قبال چه بیمارانی است؟

دکتر و متخصص اعصاب و روان دکتری است که در زمینه ی درمان بیماری های روحی روانی تخصص دارد. از آن جایی که روان پزشک مدرک پزشکی دارد و در حیطه ی روان پزشکی آموزش دیده است، از معدود متخصصان حوزه ی روان پزشکی است که می تواند برای درمان بیماری های روحی روانی دارو تجویز کند. روان پزشک درکنار روان درمانی، مثل پزشک عمومی، معاینه ی فیزیکی و آزمایش انجام می دهد.

روان پزشک می تواند به عنوان بخشی از تیم سلامت روان اغلب با پزشک عمومی، مددکار اجتماعی، مشاور و پرستاران روان کاوی مشورت کند.

روان پزشک با روان شناس نیز همکاری می کند اما نباید این دو را با هم اشتباه گرفت. روان شناس مدرک پزشکی ندارد و (به غیر از لوئیزیانا و نیومکزیک) نمی تواند دارو تجویز کند.

به علاوه، روان پزشک راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان (DSM 5) را که توسط موسسه ی روان پزشکی آمریکا طرح شده دستور کار قرار می دهد درحالی که روان شناس اغلب به DSM 5 ارجاع می دهد و روی آزمایشات استاندارد روان شناختی، مانند پرسش نامه ی شخصیتی چندمحوری مینه سوتا و تست رورشاخ، تکیه دارد.

ملاحظات

طبق کتابچه ی راهنمای شغلی توسط اداره ی آمارهای شغلی طرح شده، روان پزشک، دکتر عمومی روان است و تشخیص و درمان بیماری های روحی روانی جزو وظایف اصلی اوست.

روان پزشک برای تعیین این نکته که آیا علائم فرد روان پزشکی است یا نتیجه ی بیماری فیزیکی یا ترکیبی از این دو، از روش های مختلفی استفاده می کند. بنابراین، لازم است روان پزشک اطلاعات جامعی در زمینه ی پزشکی عمومی، روان شناسی، عصب شناسی، زیست، بیوشیمی و داروشناسی داشته باشد.

شاید روان پزشک بیشتر از هر پزشک دیگری در زمینه ی ارتباط بین بیمار و پزشک مهارت دارد و آموزش دیده تا از روان درمانی و سایر روش های ارتباط درمانی برای تشخیص و کنترل موثر بیماری های روحی روانی بهره بگیرد. ممکن است درمان به صورت سرپایی یا بستری شدن در بیمارستان روان پزشکی انجام شود.

محدوده ی انواع اختلالات روانی گسترده است و به طور کلی می توان آن را به صورت زیر خلاصه کرد:

• اختلالات اضطراب شامل اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، اختلال هراس (PD)، فوبیا و اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)
• اختلالات شخصیت شامل اختلال شخصیت مرزی (BPD)، اختلال شخصیت خودشیفته (NPD)، اختلال شخصیت وسواس فکری عملی (OCPD) و اختلال شخصیت پارانوید (PPD)
• اختلال روانی شامل روان پریشی دوقطبی، شیزوفرنی، اختلال اسکیزوفرنی عاطفی و اختلال روان پریشی در اثر مصرف مواد (SIPD)
• اختلال یادگیری خاص شامل اختلال کم توجهی و بیش فعالی (ADHD) و خوانش پریشی

تخصص اعصاب و روان

روان پزشکی جایی میان روان شناسی (مطالعه ی ذهن و رفتار) و عصب شناسی (مطالعه ی مغز و سیستم عصبی) قرار می گیرد. روان پزشک علائم بیماری روانی را به دو طریق تشخیص می دهد:

• ارزیابی تاثیر بیماری، آسیب فیزیکی یا مصرف مواد روی وضعیت روانی و رفتار فرد
• بررسی علائم با درنظر گرفتن سابقه ی زندگی فرد و یا شرایط و رخدادهای بیرونی (مانند آسیب روحی یا خشونت)

روان پزشک در رویکردی که تحت عنوان مدل زیستی روانی اجتماعی شناخته می شود، باید از چند ابزار برای تشخیص و انتخاب روش درمان مناسب بهره بگیرد.

معاینه ی وضعیت روانی

معاینات وضعیت روانی (MSE) بخش مهمی از ارزیابی بالینی بیماری روان پزشکی را به خود اختصاص می دهد. روان پزشک در این روش نظام مند از منظر پردازش رویکرد، رفتار، شناخت، داوری، خلق وخو، درک و افکار بیمار دست به مشاهده و ارزیابی عملکرد روان شناختی او می زند.

روان پزشک بسته به بیماری مفروض از آزمایشات مختلف روان شناختی استفاده می کند تا وجود علائم و شدت آن را تعیین کند. سپس طبق نتایج به DSM 5 مراجعه می کند تا ببیند آیا این علائم معیارهای مورد نیاز برای تشخیص یک اختلال روانی را در خود دارد یا خیر.

ازجمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تست اضطراب شامل پرسشنامه ی اضطراب بک و مقیاس اضطراب اجتماعی لایبویتز
• تست افسردگی مثل مقیاس درجه بندی افسردگی همیلتون و مقیاس ناامیدی بک
• تست اختلال خوردن مثل ارزیابی رفتار غذاخوری مینه سوتا و مقیاس اعتیاد غذایی ییل
• تست اختلال خلق وخو مانند تست نظارت بر خلق وخوی من و مقیاس خودسنجی شیدایی آلتمن
• تست اختلال شخصیت مانند مقیاس وسواس فکری عملی ییل براون و روش ارزیابی شدلر وستن (SWAP 200)
• تست روان پریشی مانند مقیاس ارزیابی علائم منفی و مقیاس ارزیابی علائم مثبت

تست افسردگی چگونه است؟

تشخیص زیست پزشکی

تشخیص بیماری روانی، مانند بسیاری از بیماری های جسمی، منوط به حذف برخی احتمالات و کنار گذاشتن تمام عوامل احتمالی است. این فرایند شامل ترکیبی از معاینه ی وضعیت روانی و آزمایشات زیست پزشکی است تا علت مفروض از دیگر علائم مشابه متمایز گردد.

در ادامه به برخی از ابزار زیست پزشکی اشاره می کنیم که ممکن است مورد استفاده ی روان پزشک قرار گیرد:

• معاینه ی فیزیکی
• مطالعه ی تصاویر مغزی مانند سی تی اسکن، ام آرآی و پی ای تی برای بررسی تومور، خونریزی یا جراحت.
• نوار مغز برای تشخیص ناهنجاری در فعالیت الکتریکی مغز شامل صرع، ضربه ی مغزی یا انسداد خون مغز
• آزمایش خون برای ارزیابی شیمی خون، الکترولیت، عملکرد کبد و کلیه که به طور مستقیم یا غیرمستقیم روی مغز تاثیر می گذارد
• آزمایش مواد برای تشخیص داروهای قانونی یا غیرقانونی در نمونه خون یا ادرار
• آزمایش بیماری های مقاربتی برای تشخیص سفلیس، اچ آی وی و سایر بیماری های مقاربتی که روی مغز اثر می گذارد

روان درمانی

این روش هم برای تشخیص و هم برای درمان بیماری روانی به کار می رود. روان پزشک طبق یک برنامه ی منظم با بیمار دیدار می کند تا درمورد مشکلات، رفتار، افکار، عواطف و روابط وی صحبت شود. روان پزشک سعی دارد از طریق کشف الگوهای فکری، رفتاری، تجارب گذشته و سایر عوامل بیرونی و درونی، در پیدا کردن راه حل مشکلات به بیمار کمک کند.

افراد در این روش می توانند به تنهایی یا به عنوان بخشی از جلسات خانوادگی یا گروهی با روان پزشک ملاقات کنند. ممکن است روان درمانی، بسته به تشخیص یا شدت علائم، طی یک دوره ی خاص انجام شود یا ادامه داشته باشد.

طبق تحقیقی که در سال 2007 در مجله ی روان شناسی بالینی منتشر شد، حداقل 50 درصد از افراد مبتلا به اختلال افسردگی عمده از روان درمانی منظم سود خواهند برد.

داروهای روان پزشکی

استفاده از دارو در روان پزشکی امری شایع و خواص و تاثیر هریک متفاوت است. روان پزشک باید هم بر مکانیزم (عملکرد دارو) و هم بر فارماکوکینتیک آن (جذب و پخش و دفع دارو در بدن) واقف باشد.

معمولا در روان پزشکی از ترکیب چند دارو استفاده می شود و ممکن است لازم باشد برای رسیدن به تاثیر مطلوب چندبار عمل تنظیم دارو صورت پذیرد. پیدا کردن ترکیب مناسب زمان می برد و اغلب با آزمون و خطا به دست می آید.

به طور کلی می توان داروهای مورد استفاده در روان پزشکی را به شش دسته ی مختلف تقسیم کرد:

• ضد افسردگی از آن برای درمان افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلال خوردن و اختلال شخصیت مرزی استفاده می شود.
• ضد روان پریشی از آن برای درمان شیزوفرنی و دوره های شیدایی و روان پریشی استفاده می شود.
• ضد اضطراب برای درمان اختلالات اضطراب موثر است.
• آرام بخش مثل خواب آور، آرام بخش و داروی بی هوشی که برای درمان اضطراب مقطعی، بی خوابی و ترس موثر است.
• تعدیل کننده ی اعصاب در درمان اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی عاطفی به کار می رود.
• محرک ها از آن برای درمان ADHD و حمله ی خواب استفاده می شود.

سایر روش های درمان

زمانی که اختلال به هیچ یک از روش های فوق پاسخ ندهد یا کنترل آن مشکل باشد، از موارد زیر استفاده می شود:

• تحریک عمیق مغزی (DBS) در این روش با استفاده از کاشت میله های الکتریکی قسمت هایی از مغز افراد مبتلا به افسردگی شدید، زوال عقل، OCD یا اعتیاد به مواد تحریک می شود.
• شوک درمانی در این روش به مغز جریان برق وصل می شود تا اختلال شدید دوقطبی، افسردگی یا کاتاتونی درمان شود.
• جراحی روانی شامل استفاده از روش های جراحی مانند cingulotomy, subcaudate tractotomy و limbic leucotomy روی قسمت های خاصی از مغز است که در اثر اسکیزوفرنی شدید، OCD و اضطراب آسیب دیده است.

به رغم شواهد حاکی از مزیت این روش ها، بحث پیرامون این مداخلات فراوان است و نتایج و میزان موفقیت آن ها فرق می کند.

فوق تخصص

تعدادی حیطه ی فوق تخصصی در روان پزشکی به پزشک این امکان را می دهد تا روی بیماری یا گروه های خاصی تمرکز کند. مثلا:

• روان پزشکی اعتیاد
• روان پزشکی کودک و نوجوان
• روان پزشکی قانونی (استفاده از روان پزشکی در فضای جنایی، دادگاه یا اصلاحی)
• روان پزشکی سالمندان (روان پزشکی در بین افراد مسن)
• روان پزشکی شغلی (روان پزشکی در محیط کار، به خصوص شغل هایی که ریسک، مخاطرات یا فقدان و اندوه در آن شایع است)
• روان تنی (بیماری های جسمی که از وضعیت روحی و روانی نشات می گیرد)

تحصیل و مدرک روانپزشک

برای تبدیل شدن به روان پزشک، ابتدا باید مدرک کارشناسی دریافت کنید و دروس پیش نیاز زیست، شیمی، ریاضی پیشرفته، فیزیک و علوم اجتماعی را بگذرانید. همچنین باید در آزمون کنکور طب قبول شوید و میانگین نمره ی خوبی دریافت کنید (معمولا 3.3 و بالاتر).

سپس در دانشکده ی پزشکی ثبت نام می کنید تا مدرک پزشکی یا دکتر پزشکی استیوپاتی را کسب کنید. دانشکده ی پزشکی معمولا شامل دو سال آموزش تئوری و دو سال آموزش بالینی در موسسات مختلف می شود.

پس از اتمام دانشکده ی پزشکی، باید چهار سال دوره ی رزیدنتی را در روان پزشکی بگذرانید. سال اول شامل آموزش عمومی است و سه سال دیگر روی کار روی روان پزشکی (شامل داروشناسی، سوء مصرف مواد و درمان رفتاری شناختی) تمرکز دارد.

بعد از این که دوره ی رزیدنتی پایان یافت، باید در ایالتی که قصد دارید در آن مشغول به کار شوید مدرک خود را به ثبت برسانید. برای این کار باید در آزمون ملی شرکت کنید که این آزمون در برخی ایالات به صورت استانی برگزار می شود.

پزشکان صاحب مدرک ارشد در دو مرحله آزمون مجوز پزشکی در ایالت متحده را پشت سر می گذارند درحالی که افراد با مدرک DO می توانند درعوض آزمون جامع پزشکی استیوپاتی (COMPLEX) را انتخاب کنند.

به محض پذیرش در آزمون، مجاز به درخواست گواهینامه ی هیئت خواهید شد. این گواهی توسط هیئت روان پزشکی و عصب شناسی آمریکا (ABPN) اهدا می شود که عضو هیئت تخصص های پزشکی آمریکا (ABMS) است.

گواهی ABPN هر در سال به تایید دوباره نیاز دارد. تجدید گواهی پزشکی طبق قانون هر ایالت انجام می شود.

نکاتی درمورد ویزیت با متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک

ملاقات اول با روان پزشک می تواند به شدت اضطراب آور باشد. اگر از قبل بدانید چه سوالاتی باید بپرسید و انتظار چه چیزی را باید داشته باشید، می توانید بهترین استفاده را از جلسه ببرید.

در جلسه ی اول باید انتظار یک تا دو ساعت وقت را داشت. بسیاری از روان پزشکان معاینه را با گرفتن علائم حیاتی (حرارت بدن، ضربان قلب و فشار خون) شروع می کنند تا یک درک کلی داشته باشند. احتمال گرفتن خون هم وجود دارد. با توجه به علائم، ممکن است پزشک آزمایشات بیشتری از شما بخواهد.

روان پزشک در وهله ی اول سوالات زیادی از شما می پرسد تا ذات علائم، سابقه ی خانوادگی، سابقه ی پزشکی، روش های درمان در گذشته و مصرف مواد و دارو را بهتر درک کند. همچنین بهتر است فهرستی از داروهای نسخه ای و بدون نسخه را که مصرف می کنید تهیه کنید و همراه داشته باشید.

مشاهده بیشتر : دکتر و متخصص روانشناس

سعی کنید تا جایی که می توانید صادقانه به سوالات جواب دهید و از موضوع پرت نشوید تا این فرایند منظم و متمرکز باشد.

از آن جایی که جلسه ی اولتان است، فرصت را برای شناخت روان پزشک غنیمت بشمرید. درمورد اختیارات روان پزشک و نحوه ی عملکرد وی سوال کنید. مثلا:

• در زمینه ی بیماری من چه تجربیاتی دارید؟
• آیا در این بیماری تخصص دارید یا به درمان سایر اختلال ها می پردازید؟
• پیشینه و تحصیلات شما چیست؟
• آیا می توانم در شرایط بحرانی با شما تماس بگیرم؟
• هنگام تعطیلات یا وقتی نیستید چه کسی جانشین شماست؟

همچنین باید در روند درمان مشارکت جدی داشته باشید و سوالات مرتبطی مانند موارد زیر بپرسید:

• از این آزمایش برای چه کاری استفاده می شود؟
• چطور به این تشخیص رسیدید؟
• برنامه ی درمان چیست؟
• آیا به دارو نیاز دارم یا خیر؟
• چطور تصمیم گرفتید که این روش درمان برای من از همه بهتر است؟
• انتظار چه عوارضی را باید داشته باشم؟
• آیا راهی برای کنترل عوارض وجود دارد؟
• چقدر طول می کشد تا احساس بهتری پیدا کنم؟
• از کجا بدانم حالم بهتر شده؟
• اگر عوارض قابل تحمل نباشد، چه کار کنم؟

حتما سوالات را از قبل بنویسید تا چیزی از قلم نیفتد. همچنین سر جلسه یادداشت بردارید تا گفتگو را به دقت ثبت و ضبط کنید. اگر در هر مرحله از ویزیت نسبت به روش درمان مطمئن نیستید، حتما نظر فرد متخصص دیگر را بپرسید. به خصوص اگر یک دارو یا روش درمان خطرات یا اثرات جانبی قابل توجه در پی دارد باید این کار را انجام دهید.

اگر به دنبال روان پزشک هستید، از پزشک عمومی خود بخواهید تا شما را به فرد امین ارجاع دهد (بهتر است این فرد در زمینه ی بیماری شما تخصص داشته باشد).

[sibwp_form id=1]