نوتروپنی (Neutropenia) وضعیتی است که در آن میزان نوتروفیل‌های خون به طور غیرطبیعی کم می‌شود. نوتروفیل‌ها نوعی مهم از گلبول‌های سفید خون هستند که برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا، به ویژه عفونت‌های باکتریایی، حیاتی هستند. این افراد باید از عفونت به دور باشند تا این بیماری سیستم‌های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار ندهد.
ما هم در این مطلب قصد داریم به شما بگوییم که نوتروپنی چیست و چطور درمان می‌شود. در ادامه همراه درمانکده باشید.
نوتروپنی چیست؟
همانطور که گفتیم، در بیمار مبتلا به نوتروپنی گلبول‌های سفید خون کم می‌شود. در بزرگسالان، تعداد 1500 نوتروفیل در هر میکرولیتر خون یا کمتر، به عنوان نوتروپنی خفیف در نظر گرفته می‌شود و تعداد زیر 500 در هر میکرولیتر نوع شدید این بیماری تلقی می شود. در موارد شدید، حتی باکتری‌هایی که به طور معمول در دهان، پوست و روده وجود دارند، می‌توانند باعث عفونت‌های جدی شوند.
نوتروپنی می‌تواند ناشی از کاهش تولید نوتروفیل‌ها، استفاده سریع از نوتروفیل‌ها، افزایش تخریب نوتروفیل‌ها، یا ترکیبی از هر سه عامل باشد. نوتروپنی می‌تواند موقتی یا مزمن باشد. این بیماری همچنین به دو حالت مادرزادی و نوتروپنی اکتسابی تقسیم می‌شود.
مشاهده بیشتر: سندروم پیری زودرس و راه حل برون رفت از آن
انواع نوتروپنی
این بیماری انواع مختلفی دارد و در هر کدام شدت آن متغیر است. انواع نوتروپنی عبارتند از:
- نوتروپنی دوره ای: این یک سندرم مادرزادی نادر است که باعث ایجاد نوسان در تعداد نوتروفیل‌ها می‌شود. طبق برآوردها در هر 1،000،000 انسان، 1 نفر را درگیر می‌کند.
- سندرم کوستمان: این مورد یک اختلال ژنتیکی است که در آن نوتروفیل‌ها در سطوح پایین‌تر تولید می‌شوند. افراد مبتلا به سندرم کوستمان از سنین پایین مستعد ابتلا به عفونت هستند.
- نوتروپنی ایدیوپاتیک مزمن: این یک نسخه‌ی نسبتا متداول از نوتروپنی است که عمدتا بر زنان تاثیر می‌گذارد.
- نوتروپنی خود ایمنی: این حالت زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فرد، به نوتروفیل‌ها حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.
- سندرم شواخمن دایموند: این یک اختلال ژنتیکی نادر است که دارای اثرات متعددی از جمله کوتاه‌قامتی، مشکلات لوزالمعده و تعداد کم نوتروفیل است.
- نوتروپنی نوزادان: در این‌جا آنتی‌بادی‌های مادر از جفت عبور کرده و به نوتروفیل‌های جنین در حال رشد، حمله می‌کنند. این حالت معمولاً در عرض 2 ماه به طور خود به خودی برطرف می‌شود. این بیماری می‌تواند بدون علامت باشد یا منجر به سپسیس شود.
بیشتر بخوانید: بیماری سندروم داون
علل ایجاد نوتروپنی
نوتروفیل‌ها در مغز استخوان و در مرکز استخوان‌های بزرگتر تولید می‌شوند. هر چیزی که این روند را مختل کند، می‌تواند علت نوتروپنی باشد. به طور معمول، نوتروپنی ناشی از شیمی درمانی در درمان سرطان پیش می آید. در حقیقت، حدود نیمی از بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، سطحی از این بیماری را تجربه خواهند کرد. سایر علل بالقوه نوتروپنی عبارتند از:
- سرطان خون
- وابستگی به الکل
- سندرم پیرسون
- هیپر اسپلنیسم یا بزرگ شدن طحال
- داروهای خاص، از جمله آنتی بیوتیک‌ها و داروهای فشار خون بالا، اختلالات روانی و صرع.
- سندرم بارت (یک اختلال ژنتیکی است که بر سیستم‌های مختلف تاثیر می‌گذارد)
- سندرم‌های میلودیسپلاستیک (گروهی از اختلالات هستند و با اختلال عملکرد سلول‌های خونی و به دلیل مشکلات تولید مغز استخوان مشخص می‌شوند)
- میلوفیبروز (یک مشکل نادر مغز استخوان که به آن استئومیلوفیبروز نیز گفته می‌شود)
- کمبود ویتامین، مخصوصا ویتامین B12، فولات و کمبود مس.
- سپسیس (عفونت جریان خون است که نوتروفیل‌ها را سریع‌تر از آنچه تولید می‌شود مصرف می‌کند)
- عفونت‌های خاص، از جمله هپاتیت A ، B و C، ایدز، مالاریا، سل، تب دانگ و بیماری لایم.
علاه بر این، برخی از شرایط خود ایمنی می‌توانند نوتروفیل‌ها را هدف قرار داده و تعداد آن‌ها را کاهش دهند. این شرایط عبارتند از:
- بیماری کرون
- روماتیسم مفصلی
- لوپوس
نوزادان نارس بیشتر از نوزادانی که نزدیک تاریخ تولد خود به دنیا می‌آیند، با نوتروپنی متولد می‌شوند. این وضعیت 6 تا 8 درصد از نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری می‌شوند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان یک قاعده کلی، هرچه کودک کوچکتر باشد، احتمال ابتلا به نوتروپنی بیشتر است.
علائم نوتروپنی
نوتروپنی به خودی خود هیچ علامتی ندارد. اغلب در طول آزمایش های معمول خون یا آزمایش هایی برای یک بیماری دیگر، مشاهده می‌شود. به همین دلیل بیماران تحت شیمی درمانی که بیشتر در معرض این بیماری هستند، باید به طور منظم آزمایش خون بدهند. اما جدی‌ترین نگرانی در مورد نوتروپنی، ابتلا به عفونت است که می‌تواند بدون کنترلِ تعداد کافی نوتروفیل، به راحتی در سراسر بدن پخش شود. علائم عفونت عبارتند از:
- تب بالا یا دمای پایین
- لرز و تعریق
- علائم شبیه آنفولانزا
- ضعف
- موکوزیت، التهاب و زخم دردناک غشای مخاطی دستگاه گوارش
- دردهای شکمی
- اسهال و استفراغ
- تغییرات در وضعیت روانی
- گلو درد، دندان درد یا زخم‌های دهانی
- درد در ناحیه مقعد
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- افزایش ادرار
- سرفه کردن
- مشکل در تنفس
- قرمزی یا تورم در اطراف زخم‌ها
- ترشحات غیر معمول واژن
در صورت بروز عفونت، خطر نوتروپنی تب دار وجود دارد که به آن سپسیس نوتروپنیک هم گفته می‌شود. این مورد، یک وضعیت اورژانسی است و بیشتر در بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی رخ می‌دهد. میزان مرگ و میر آن بین 2 تا 21 درصد است.
تب بالای 38 درجه سانتی‌گراد، به مدت 1 ساعت یا بیشتر، به عنوان یکی از علائم نوتروپنی تب دار شناخته می‌شود. به علاوه در این نوع نوتروپنی، تعداد مطلق نوتروفیل‌ها 1500 سلول در هر میکرولیتر یا کمتر است. پزشکان باید عفونت بیمار را بلافاصله درمان کنند.
درمان نوتروپنی
درمان نوتروپنی به دلیل زمینه‌ی این اختلال بستگی دارد. درمان‌هایی که برای کاهش تاثیر این بیماری به کار می‌روند، عبارتند از:
- عامل تحریک‌کننده کلونی گرانولوسیت (G-CSF): این یک گلیکوپروتئین است که مغز استخوان را برای تولید نوتروفیل‌ها و دیگر گرانولوسیت‌ها تحریک کرده، و آن‌ها را به جریان خون آزاد می‌کند. رایج‌ترین نسخه G-CSF، دارویی به نام فیلگراستیم است.
- عامل تحریک‌کننده گرانولوسیت-ماکروفاژ (GM-CSF): گلیکوپروتئین تولید شده طبیعی، نقش مشابهی با G-CSF دارد. هر دو پس از شیمی درمانی باعث بهبود نوتروفیل‌ها می‌شوند.
- آنتی بیوتیک‌ها: گاهی اوقات آنتی بیوتیک‌های پیشگیرانه برای کاهش احتمال عفونت تجویز می‌شوند. آن‌ها اغلب در برهه‌ای از زمان تجویز می‌شوند که احتمال دارد تعداد نوتروفیل‌ها در کمترین حالت باشد.
توصیه هایی برای بیماران مبتلا به نوتروپنی
بیماران نوتروپنی باید اقدامات احتیاطی را در سبک زندگی خود رعایت کنند و از عفونت به دور باشند. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شوند:
- تمیز کردن مرتب دست‌ها، به ویژه پس از استفاده از توالت
- اجتناب از جمعیت و افراد بیمار
- عدم به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی از جمله مسواک، لیوان نوشیدنی، ظروف
- حمام کردن یا دوش گرفتن روزانه
- پخت کامل گوشت و تخم مرغ
- عدم خرید مواد غذایی در بسته‌های آسیب دیده
- تمیز کردن کامل یخچال
- شست و شوی کامل میوه و سبزیجات خام
- اجتناب از تماس مستقیم با زباله‌های حیوانات خانگی
- شستن دست‌ها پس از دست زدن به حیوانات
- پوشیدن دستکش هنگام باغبانی
- استفاده از مسواک نرم
- استفاده از ریش تراش برقی به جای تیغ
- تمیز کردن هرگونه زخم با آب گرم و صابون
- استفاده از ضد عفونی‌کننده برای تمیز کردن محل زخم
- پوشیدن کفش در فضای باز
- تمیز نگه داشتن سطوح
- تزریق واکسن آنفولانزا به محض در دسترس قرار گرفتن
نتیجه‌گیری
با توجه به نکات گفته شده، این بیماری برخی از افرادی را که سابقه شیمی درمانی دارند را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین بعضی از بیماری‌ها و کمبود ویتامین‌ها نیز تاثیر گذارند. بنابراین این بیماران باید به طور مداوم آزمایش بدهند و تحت نظر باشند تا دچار نوتروپنی نشوند. پیشنهاد می‌کنیم جهت مشاوره فوری پزشکی و دریافت نوبت آنلاین، از طریق درمانکده اقدام کنید و با بهترین متخصصین در ارتباط باشید.
[sibwp_form id=5]
