مشاوره اعتیاد نوجوانان، مجموعه روش‌های تخصصی هستند که به نوجوانان درگیر با اعتیاد کمک می‌کند تا سوء مصرف مواد را مدیریت و ترک کنند. به گزارش خبرگزاری‌های مختلف، در سال ۱۴۰۲ استعمال دخانیات در بین نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله ایرانی حدود ۱۳ درصد رشد داشته است. علاوه بر این، مصرف مواد مخدر در بین دختران نوجوان ایرانی ۱۳۳ درصد رشد کرده است.
بنابراین ارائه مشاوره به نوجوانان برای پیشگیری، مدیریت و ترک اعتیاد اهمیت بسیار بالایی دارد. در ادامه این مقاله از مجله درمانکده به بررسی دلایل اعتیاد در نوجوانان، روش‌های درمان و چگونگی مشاوره اعتیاد خواهیم پرداخت.
فهرست محتوا
دلایل اعتیاد در نوجوانان چیست؟
نوجوانان به‌دلایل محیطی و ژنتیکی ممکن است دچار اعتیاد شوند. از مهم‌ترین دلایل محیطی برای ابتلای نوجوانان به مواد مخدر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حضور یک بزرگسالان مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر یا نوشیدنی‌های الکلی
- عضویت در گروه دوستانی که مواد مخدر یا الکل مصرف می‌کنند
- مهارت‌های اجتماعی ضعیف مانند نداشتن مهارت «نه» گفتن، احساس اضطراب و کمرویی
- در دسترس بودن مواد مخدر در مدرسه
- عدم نظارت والدین
همچنین، تحقیقات نشان می‌دهند که وجود ژن‌های خاصی در افراد تا ۶۰ درصد خطر ابتلا به اعتیاد را افزایش می‌دهد. عوامل خطر بیولوژیکی برای ابتلا به اعتیاد عبارت‌اند از:
- ابتلا به یک وضعیت پزشکی یا روانپزشکی مانند اضطراب و افسردگی
- ابتلا یکی از اعضای نزدیک خانواده به مواد مخدر یا الکل
بیشتر بخوانید: مشاوره اخلاقی نوجوانان چیست؟
علائم اعتیاد در نوجوانان
علائم اعتیاد در نوجوانان عبارت‌اند از:
- تغییر در رفتار مانند نوسانات خلقی ناگهانی، تحریک‌پذیری، کناره‌گیری از خانواده و دوستان
- کاهش عملکرد تحصیلی مانند افت ناگهانی نمرات و بی‌علاقگی به فعالیت‌های مدرسه
- تغییرات ظاهری در فرد مانند بی‌توجهی به بهداشت فردی و تغییر وزن
- عدم علاقه به سرگرمی‌ها یا فعالیت‌های لذت‌بخش گذشته
- رفتارهای مخفیانه مانند پنهان کردن مصرف مواد
- اختلال در قضاوت مانند انجام فعالیت‌های مخاطره‌آمیز بدون نگرانی از عواقب آن
- داشتن علائم تحمل و ترک
مداخله زودهنگام و درمان مناسب برای مقابله با اعتیاد در نوجوانان بسیار مهم است؛ زیرا عوارض جانبی اعتیاد را کاهش می‌دهد. اگر متوجه مصرف مواد توسط نوجوان خود شده‌اید، توصیه می‌کنیم فورا به یک مشاوره اعتیاد نوجوانان مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید:مشاوره برای نوجوانان دختر چیست؟
مشاوره اعتیاد نوجوانان چگونه است؟
نوجوانی یک دوره بسیار حساس در رشد انسان‌ها است. مشاوران اعتیاد به نوجوانان کمک می‌کنند با چالش‌های این دوره روبه‌رو شوند و بیاموزند که به‌جای فرار از مسائل زندگی و مصرف مواد مخدر، چالش‌ها را حل کنند. شاید به‌عنوان یک والد این سوال برای شما مطرح شود که مشاوره اعتیاد نوجوانان چگونه است و چه مراحلی دارد. مراحل مختلف مشاوره اعتیاد نوجوانان عبارت‌اند از:
۱. ارزیابی فرد
روانشناسان و مشاوران در ابتدا وضعیت فعلی فرد، تاریخچه پزشکی و وضعیت سلامت روان خانواده را بررسی می‌کنند. این ارزیابی به مشاور کمک می‌کند تا الگوهای مصرف مواد نوجوان را کشف کرده و یک برنامه فردی برای ترک مواد مخدر برای او طراحی کند.
۲. برقراری ارتباط موثر با نوجوان
ارتباط برقرار کردن با کودکان و نوجوانان سخت‌تر از برقراری ارتباط با بزرگسالان است. مشاوران تلاش می‌کنند با ایجاد یک فضای دوستانه، اعتماد نوجوان را جلب کنند تا او به‌راحتی درباره احساسات و دلایل مصرف مواد مخدر صحبت کند.
۳. درمان سرپایی
درمان سرپایی برای نوجوانانی ارائه می‌شود که شدت اعتیاد آن‌ها کم است. در این نوع درمان فرد می‌تواند در خانه امکانات درمانی را دریافت و به‌طور منظم در جلسات مشاوره شرکت کند. در این مرحله بسته به شدت اعتیاد، سم‌زدایی نیز برای فرد تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید:مشاوره کودکان زیر دو سال چگونه است؟
۴. بستری کردن فرد
اگر شدت اعتیاد فرد نوجوان زیاد باشد، مشاور پیشنهاد بستری شدن فرد در بیمارستان را می‌دهد. مرحله سم‌زدایی در بیمارستان تحت نظر پزشکان متخصص انجام شده و جلسات مشاوره نیز در مرکز درمانی انجام می‌شوند.
۵. روان‌درمانی
روان‌درمانی مهم‌ترین قسمت درمان اعتیاد در نوجوانان است. مشاوران در سه سطح مختلف به فرد نوجوان مشاوره ارائه می‌کنند که عبارت‌اند از:
- مشاوره فردی: درمان شناختی-رفتاری (CBT) مهم‌ترین رویکرد درمانی است که مشاوران در سطح فردی از آن استفاده می‌کنند. این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا الگوهای منفی و ناکارآمد زندگی خود را بشناسند و آن‌ها را به الگوهای مثبت تبدیل کنند.
- مشاوره خانوادگی: اغلب نوجوانانی که به اعتیاد مبتلا می‌شوند، نمی‌توانند رابطه سازنده‌ای با والدین خود داشته باشند. مشاوران با کمک رویکرد خانواده درمانی به نوجوان و والدین او کمک می‌کنند تا یک رابطه سازنده و موثر با یکدیگر داشته باشند.
- مشاوره گروهی: حمایت گروه همسالان، به‌ویژه کسانی که سابقه سوء مصرف مواد داشته‌اند می‌تواند به نوجوانان برای درک بهتر وضعیت خود و ترک اعتیاد کمک کند.
۶. دارودرمانی
برخی پزشکان و مشاوران به‌منظور تسریع روند درمان برای فرد دارو تجویز می‌کنند. علاوه بر این، عادت مصرف مواد مخدر ممکن است به‌دلیل وجود یک اختلال روانی مانند افسردگی در فرد به وجود بیاید. برخی از این داروها عبارت‌اند از:
- بوپروپیون (Bupropion)
- نالترکسون (Naltrexone)
- متادون (Methadone)
- بوپرنورفین (Buprenorphine)
دقت داشته باشید که تجویز دارو باید توسط پزشک متخصص انجام شود و مشاوران و دکتر روانشناس اجازه تجویز دارو ندارند. در صورت نیاز به تجویز دارو، مشاور باید فرد را به یک روانپزشک ارجاع دهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با مشاوره آنلاین روانشناس و یا با مشاوره آنلاین روانپزشک مشورت کنید.
بیشتر بخوانید:مشاوره کودکان پرخاشگر چیست؟
۷. پیگیری و مراقبت‌های بعد از درمان
پیگیری مدام وضعیت نوجوان و ارائه برنامه‌های خودیاری و خودتنظیمی از دیگر مراحل مشاوره اعتیاد نوجوانان است. مراقبت بعد از درمان به نوجوان کمک می‌کند تا عادت‌هایمخرب جدید، چالش‌ها و استرس خود را به‌خوبی مدیریت کرده و برای حل آن‌ها به سراغ مصرف مواد مخدر نرود.
سوالات مشاوره اعتیاد نوجوانان
قبل از شروع روند مشاوره، روانشناس یا مشاور سوالاتی را از نوجوان مبتلا به اعتیاد می‌پرسد. لیست این سوالات را میتوانید در جدول زیر مشاهده کنید.
| موضوع مورد سنجش | سوالات |
| انگیزه فرد از درمان | چطور دوست داری همه چیز تغییر کند؟ |
| امیدواری کار ما با هم به چه نتیجه‌ای برسد؟ | |
| چه چیزی را در مورد شرایط فعلی را دوست نداری؟ | |
| چه چیزی را در مورد اثرات نوشیدن یا مصرف مواد مخدر دوست نداری؟ | |
| دوست داری زندگی‌ات یک سال بعد چقدر متفاوت باشد؟ | |
| از این برنامه درمانی چه هدفی داری؟ | |
| توانایی فرد برای ترک کردن | اگر تصمیم بگیری که مواد مخدر را ترک کنی، چگونه می‌توانی این کار را انجام دهی؟ |
| فکر می‌کنی چه چیزی را می‌توانی تغییر دهی؟ | |
| اگر تصمیم بگیری مواد مخدر را ترک کنی چه چیزی یا چه کسی تو را تشویق می‌کند؟ | |
| چقدر مطمئن هستی که می‌توانی مواد مخدر را ترک کنی اگر تصمیم خود را بگیری؟ | |
| از میان گزینه‌های مختلفی که در نظر گرفته‌ای، چه چیزی ممکن‌تر به نظر می‌رسد؟ | |
| دلایل فرد برای ترک مواد مخدر | دلایل تو برای ایجاد این تغییر چیست؟ |
| نقاط منفی این وضعیت در حال حاضر چیست؟ | |
| چیزهای خوب در مورد ترک مواد مخدر ممکن است چه چیزهایی باشد؟ | |
| مزایای ترک مواد مخدر برای تو چیست؟ | |
| چرا می خواهی استفاده از _______ را متوقف کنی یا آن را کاهش دهی؟ | |
| نیازهای فرد | چه اتفاقی باید بیفتد؟ |
| چه چیزی باعث می‌شود فکر کنی که ممکن است نیاز به ایجاد تغییر داری؟ | |
| این موضوع برای تو چقدر جدی یا فوری است؟ |
بیشتر بخوانید:مشاوره فردی چیست و چه مزایایی دارد؟
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی پاسخ سوال مشاوره اعتیاد نوجوانان چگونه است، پرداختیم. اگر مبتلا به اعتیاد هستید یا به‌تازگی متوجه شده‌اید که فرزندتان مبتلا به اعتیاد است، توصیه می‌کنیم فورا به یک مشاور اعتیاد مراجعه کنید. شما میتوانید از طریق پلتفرم درمانکده به‌صورت حضوری یا آنلاین از مشاوران اعتیاد این مجموعه نوبت دریافت کنید.
سوالات متداول
به مجموعه روش‌های تخصصی روان‌شناختی برای درمان و کمک به نوجوانان درگیر با اعتیاد، مشاوره اعتیاد نوجوانان گفته می‌شود.
خستگی، تغییر در رفتار، مشکلات در ارتباط با دیگران، کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره، کاهش یا افزایش ناگهانی وزن، بی‌قراری و مشکل در خواب از جمله علائم اعتیاد به مواد مخدر هستند.
منابع:
