دیسک کمر چیست؟ بررسی این بیماری از نظر علمی!

دیسک کمر (Herniated Disk) نوعی آسیب‌دیدگی صفحات غضروفی به نام دیسک در بین مهره‌های ستون فقرات است. شروع این بیماری با درد بسیار شدید همراه می‌شود که معمولا فرد را از انجام فعالیت روزمره خود باز می‌دارد. احتمالا شما هم تاکنون یک‌ بار درد مبهم و ناشناخته‌ای را در ستون فقرات کمری خود احساس کرده‌اید. اکثر افراد نمی‌دانند این درد آزاردهنده، دیسک کمر است یا به‌دلیل اسپاسم عضلات کمری کم و زیاد می‌شود. در چنین وضعیتی، باید به دکتر ارتوپد یا پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا بیماری دیسک کمر که به آن فتق دیسک هم می‌گویند، به درستی تشخیص داده شود. 

برای آشنایی بیشتر با این‌ که دیسک کمر کجاست و چگونه ایجاد می‌شود، ما را تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراهی کنید.

دیسک کمر چیست؟

عارضه دیسک کمر که یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ارتوپدی به‌شمار می‌آید، بر اثر ضربه یا فشار به کمر ایجاد می‌شود. دیسک‌ها، ساختاری بین مهره‌های کمر هستند که با شکل ژله‌ای از وارد شدن فشار به مهره‌ها جلوگیری می‌کنند. اگر دیسک‌های کمر از محل اصلی خود خارج شوند، بر روی عصب مجاور، فشار زیادی وارد می‌کنند که با درد، تنگی نفس و تحلیل قدرت عضلات همراه می‌شود.

بیشتر بدانید:درمان دیسک کمر با 12روش خانگی در سریع‌ترین زمان

در ادامه می‌توانید عکس دیسک کمر را مشاهده کنید:

بخش ژلاتینی دیسک‌کمر در داخل حفره دیسک وجود دارد و حلقه بیرونی آن معمولا سخت و لاستیکی است. زمانی‌ که تشخیص می‌دهند، فرد دچار فتق دیسک شده، منظور بیرون آمدن قسمت داخلی دیسک از حلقه بیرونی است که به این عارضه پرولاپس دیسک هم می‌گویند.

بیشتر بدانیم:عوارض عمل دیسک کمر چیست؟ چگونه از آن‌ها پیشگیری کنیم؟

دیسک کمر کجاست؟

ستون فقرات ما از ۳۳ مهره‌ ساخته شده که روی هم قرار گرفته‌اند. از بین آن‌ها، مهره‌های کمری مجموعا دارای پنج دیسک هستند که در انتها به استخوان ساکروم و دنبالچه ختم می‌شوند.

به بالشتک‌های نرم و اسفنجی بین مهره‌ها، دیسک می‌گویند که به عملکرد صحیح ستون فقرات کمک می‌کنند. در واقع، این دیسک‌ها بین مهره‌های ستون فقرات، همچون یک ضربه‌گیر، مانع آسیب‌های احتمالی ناشی از فعالیت روزمره می‌شوند و امکان حرکت ستون فقرات به جهات مختلف را فراهم می‌کنند.

بیشتر بدانید:علائم دیسک کمر شدید چیست؟ علائم این بیماری در پاها

دیسک کمر از کجا شروع میشه؟

زمانی که قسمت داخلی دیسک بیرون می‌زند، باعث آزاد شدن مواد شیمیایی می‌شود که این مواد ممکن است عصب‌های اطراف را تحریک کنند و سبب بروز التهاب و درد شوند. گاهی‌اوقات به علت وجود گودی کمر زیاد، بیمار در ناحیه کمر احساس درد می‌کند. 

در واقع، می‌توان گفت درد ناشی از این عارضه، از ناحیه پایینی کمر شروع می‌شود و به قسمت پشت ران یا حتی پاها می‌رسد. معمولا این درد با تنش عضلانی، تورم و در برخی موارد، فشار روی عصب‌های فشرده‌شده همراه است.

چرا در جوانی به دیسک کمر مبتلا می‌شویم؟

آسیب به مهر‌ه‌های کمری، اصلی‌ترین علت دیسک کمر در جوانی است. مواردی که باعث آسیب رساندن به دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات در جوانی می‌شوند، عبارت‌اند از:

• زمین خوردن یا پرت شدن از بلندی
• سوانح رانندگی
• بلند کردن اشیا سنگین با تکنیک نادرست
• حرکات تکراری و فشار مداوم بر روی ناحیه کمر
• نشستن طولانی‌مدت و به شکل غلط
• آسیب‌های ورزشی در ورزشکاران به دلیل انجام تمرینات بدنی اشتباه 
• ضربه ناگهانی به کمر

بیشتر بدانید:درد دیسک کمر چطوریه؟ چقدر طول میکشد و به کجاها میزند؟

علت دیسک کمر در زنان چیست؟

این عارضه در زنان می‌تواند به دلایل مشابه مردان ایجاد شود. با این حال، عواملی مانند بارداری و زایمان باعث افزایش احتمال بروز دیسک‌کمر در زنان می‌شوند. از طرفی، تغییرات هورمونی در دوره‌های مختلف زندگی زنان مانند دوره عادت ماهانه، هفته PMS (سندرم پیش از قاعدگی) یا یائسگی می‌تواند در بروز آسیب‌های مرتبط با این بیماری خفیف تاثیرگذار باشد.

بیشتر بدانید: علائم تنگی کانال نخاعی

عوارض دیسک کمر

نخاع در زیر کمر به صورت ریشه‌های عصبی ادامه پیدا می‌کند که به آن دم‌اسبی (Cauda Equina) می‌گویند. در برخی مواقع، این احتمال وجود دارد که بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر باعث فشار بیش از حد بر این ریشه‌های عصبی شوند. در چنین شرایطی، اگر تشخیص و درمان به موقع صورت نگیرد، فرد ضعف شدید پاها یا فلج دائمی را تجربه می‌کند. همچنین، عدم پیگیری و افزایش علائم دیسک کمر می‌تواند باعث اختلال در عملکرد مثانه و روده شود. برخی افراد به دلیل این عارضه در قسمت داخلی ران، پشت‌پاها و ناحیه اطراف راست‌روده دچار بی‌حسی می‌شوند که باید سریعا به متخصص ارتوپدی مراجعه کنند.

بیشتر بدانید:فرق دیسک کمر با سیاتیک چیست؟ بررسی تفاوت علائم و درمان آن

روش تشخیص دیسک کمر

دکتر فوق تخصص ارتوپد برای تشخیص علت دیسک ستون فقرات، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. او از شما می‌خواهد بر روی تخت صاف دراز بکشید و پاهایتان را جمع کنید تا موارد زیر مورد بررسی قرار بگیرند:

• توانایی راه رفتن
• قدرت عضلانی پا و کمر
• عکس‌العمل غیر ارادی بدن
• توانایی احساس ضربات آهسته، لرزش و خراش

معمولا پزشک برای تشخیص دقیق مهره آسیب‌دیده به تست‌های بیشتری نیاز دارد که می‌توانید آن‌ها را در جدول زیر مشاهده کنید:

تست دیسک کمر	توضیحات
اشعه ایکس	بررسی مهره‌های ستون فقرات
تصویربرداری MRI	تشخیص محل فتق دیسک و شناسایی عصب آسیب‌دیده
میلوگرام	مشاهده طناب و کانال نخاعی برای شناسایی عصب آسیب‌دیده، تومور نخاعی و آبسه
سی‌تی اسکن	تشخیص و تایید دیسک آسیب‌دیده
الکترومیوگرافی (EMG)	اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات هنگام انقباض و زمان استراحت
دیسکوگرافی	ارزیابی سلامت دیسک

آیا دیسک کمر برای بارداری خطرناک است؟

زنانی که پیش از بارداری، درد دیسک‌کمر داشتند، در دوره حاملگی به دلیل رشد جنین و فشار آمدن به کمر، درد بیشتری را در این ناحیه احساس می‌کنند. با این حال، هیچ تحقیقاتی تاکنون ثابت نکرده که این بیماری در بارداری باعث افزایش احتمال خطر برای مادر یا جنین می‌شود. 

به طور کلی می‌توان گفت، بارداری فشار بیشتری بر روی ناحیه کمر ایجاد می‌کند؛ در نتیجه احتمال ابتلا به دیسک‌کمر در این دوره را افزایش می‌دهد. این عارضه معمولا در زنانی که هیچ فعالیت فیزیکی در دوره بارداری خود ندارند، با درد بیشتری همراه می‌شود.

بیشتر بدانید: برای دیسک کمر چی بخوریم؟

دیسک کمر باعث لاغری می‌شود؟

این عارضه به طور مستقیم، ارتباطی با لاغری ندارد، اما ممکن است برخی افراد به دلیل درد ناشی از آسیب دیسک‌های کمری، تغییراتی در رژیم غذایی خود داشته باشند که به تدریج باعث کاهش وزن آن‌ها شود. با این حال، برخی مطالعات نشان می‌دهند، افراد مبتلا به بیرون‌زدگی دیسک‌های مهره کمری، معمولا ران و ساق پای لاغری دارند.

بیشتر بدانید: دارو دیسک کمر چیست؟

روش‌ پیشگیری از دیسک کمر

با رعایت موارد زیر می‌توانید احتمال ابتلا به این عارضه را کاهش دهید:

• حفظ تناسب اندام
• پرهیز از رانندگی طولانی‌مدت
• پوشیدن کفش با پاشنه استاندارد
• اجتناب از نشستن و ایستادن طولانی‌مدت
• خوابیدن به سمت پهلو به جای روی شکم
• انجام تمرینات منظم ورزشی برای تقویت عضلات
• عدم انجام حرکت‌های ناگهانی همچون خم شدن یا چرخش
• خم کردن زانوها هنگام بلند کردن اجسام سنگین به‌ جای کمر
• محدود کردن مصرف نیکوتین به‌دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها
• قرار دادن بدن در حالت درست هنگام راه رفتن، خوابیدن، ایستادن و نشستن

دیسک کمر با استراحت خوب میشه؟

استراحت می‌تواند در تسکین درد ناشی از این عارضه موثر باشد، اما به تنهایی کافی نیست. شما برای بهبودی و پیشگیری از پیشرفت بیماری باید حتما به دکتر فوق تخصص ارتوپد مراجعه کنید تا اقدامات درمانی متناسب با نوع و شدت آسیب‌دیدگی دیسک‌های بین مهره‌ای کمر صورت گیرد. 

از طرفی، برخی افراد تصور می‌کنند، استراحت مطلق برای درمان این عارضه خوب است. در حالی که پزشکان با این کار موافق نیستند و اغلب توصیه می‌کنند استراحت نسبی داشته باشید و فقط از انجام فعالیت سنگین دوری کنید.

بیشتر بدانید: بهترین ورزش دیسک کمر

راهنمای مراجعه به پزشک

آسیب دیسک کمر می‌تواند یکی از دلایل اصلی کمردرد باشد که امروزه به شایع‌ترین مشکل ارتوپدی تبدیل شده است. این عارضه اگر به موقع تشخیص داده نشود، شما را از انجام فعالیت روزمره باز می‌دارد و در بلندمدت باعث ایجاد عوارض جدی همچون ضعف شدید پاها یا فلج دائمی می‌شود. بنابراین، بهتر است برای تشخیص به موقع این عارضه به سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر فوق تخصص ارتوپد آشنا شوید یا از طریق مشاوره آنلاین دکتر ارتوپد سوالات خود را بپرسید. 

درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا جهت رزرو نوبت پزشکی به صورت آنلاین و دریافت مشاوره حضوری یا تلفنی، متنی و تصویری نزد پزشک مورد نظرتان نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic | spine-health