قرص ویتامین ب۱ چه کاربردی دارد؟ بررسی 5 مورد استفاده این دارو

تیامین یا ویتامین B1 یک ویتامین محلول در آب است که در بعضی از غذاها مثل برنج، لوبیای سیاه و ماهی تن یافت می‌شود. همچنین به شکل مکمل در داروخانه‌ها در دسترس است. این ویتامین به تولید انرژی و تنظیم عملکردهای حیاتی بدن کمک می‌کند. به همین دلیل، کمبود آن تاثیر زیادی روی سلامتی دارد. اکثر مردم می‌توانند تیامین مورد نیاز خود را از طریق رژیم غذایی تامین کنند. با این حال، بعضی از افراد ممکن است به دلایل مختلف به مکمل نیاز داشته باشند. در این مقاله از مجله درمانکده به این سوال که قرص ویتامین ب۱ برای چیست، چگونه مصرف می‌شود و چه عوارضی دارد، پاسخ می‌دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.

چه کسانی به قرص ویتامین ب۱ نیاز دارند؟

کمبود تیامین زمانی ایجاد می‌شود که فرد به اندازه‌ کافی غذای غنی از ویتامین B1 نمی‌خورد یا نمی‌تواند این ویتامین را به خوبی جذب کند. افراد زیر بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این مشکل هستند:

• افراد مبتلا به اختلال سوء مصرف الکل
• افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا ایدز
• افراد مبتلا به دیابت
• کسانی که جراحی چاقی انجام داده‌اند

وقتی سطح تیامین خیلی پایین می‌آید ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:

• گیجی
• کاهش اشتها
• ضعف عضلانی
• از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت یا سایر مشکلات مرتبط با سلامت روان
• کاهش وزن

بیشتر بدانید:انواع ویتامین ب کدامند؟

موارد استفاده از قرص ویتامین ب ۱

تیامین در دسته‌ای از داروها به نام ویتامین قرار دارد. بدن برای تبدیل غذا به انرژی، یعنی فرآیندی که به رشد و عملکرد سلول‌ها کمک‌ می‌کند، به تیامین نیاز دارد.

هیچ مکملی از جمله مکمل تیامین نمی‌تواند به تنهایی از بروز بیماری‌ها پیشگیری کند یا باعث درمان آن‌ها شود. با این حال، پزشکان ممکن است در موارد زیر از معجزه ویتامین ب۱ بهره ببرند:

۱. سندرم ورنیکه-کورساکوف

سندرم ورنیکه-کورساکوف (Wernicke-Korsakoff syndrome) یکی از پیامدهای کمبود تیامین است که اغلب در افراد مبتلا به سوء مصرف الکل دیده می‌شود. این سندرم ممکن است با ایدز، اعتیاد به مواد مخدر، بیماری‌های گوارشی و انواع خاصی از سرطان خون هم مرتبط باشد.

سندرم ورنیکه-کورساکوف جدی و حتی کشنده است. مصرف مکمل تیامین درمان اصلی این بیماری است. اما ممکن است سایر مکمل‌ها هم برای درمان استفاده شوند. چون احتمال دارد فرد به کمبودهای تغذیه‌ای دیگری هم مبتلا باشد.

از علائم سندرم ورنیکه-کورساکوف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حرکات غیر ارادی عضلات (آتاکسی)
• سردرگمی
• احساس سوزن سوزن شدن اندام‌ها (پارستزی)
• تحریف حافظه یا خاطرات نادرست
• تغییر خلق و خو
• تشنج
• از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت
• تورم داخل چشم
• حرکات کنترل‌نشده چشم (نیستاگموس)
• ضعف عضلات چشم (افتالموپلژی)

۲. بری‌بری

بری‌بری (Beriberi) بیماری دیگری است که از سطوح پایین تیامین ناشی می‌شود و با مصرف قرص ویتامین ب۱ بهبود می‌یابد. این بیماری در کشورهای در حال توسعه که ممکن است رژیم غذایی آن‌ها ویتامین B1 کافی نداشته باشد، شایع‌تر است.

بری‌بری باعث ایجاد مشکلاتی در سیستم قلبی-عروقی و سیستم عصبی مرکزی می‌شود؛ به این معنی که می‌تواند روی قلب و عضلات تاثیر بگذارد. از آنجا که این بیماری یک مشکل پیش‌رونده است، در صورت درمان نشدن ممکن است به آسیب برگشت‌ناپذیر مغز منجر شود. علائم شایع بری‌بری عبارت‌اند از:

• گیجی
• درد قفسه سینه
• خستگی
• تب
• از دست دادن بافت عضلانی
• حالت تهوع یا استفراغ
• بی‌حسی یا گزگز در انگشت‌ها یا پاها
• ضربان قلب سریع (تاکی‌کاردی)
• ضعف

بیشتر بدانید:علائم کمبود ویتامین ب (B)

جراحی معده با هدف کاهش وزن یا درمان بیماری سرطان می‌تواند خطر ابتلا به بری‌بری را افزایش دهد. تقریبا ۳۰ درصد کسانی که قسمت فوقانی دستگاه گوارش خود را جراحی می‌کنند با مشکل کمبود تیامین مواجه می‌شوند.

افراد مبتلا به بری‌بری باید مکمل تیامین را ابتدا به صورت تزریقی دریافت کنند. سپس بعد از چند روز می‌توانند به سراغ قرص ویتامین ب۱ بروند.

۳. دیابت

افراد مبتلا به دیابت بیشتر از دیگران در معرض خطر کمبود تیامین هستند. بدن برای ثابت نگه داشتن سطح قند خون به این ویتامین نیاز دارد. بنابراین کمبود آن در بیماران دیابتی ممکن است به عوارض متعدد منجر شود.

گاهی‌اوقات پزشکان برای افراد مبتلا به دیابت که آسیب کلیوی (نفروپاتی) در آن‌ها شروع شده است، مکمل تیامین تجویز می‌کنند. با این حال، در مورد زمان و نحوه مصرف این محصول در بیماران دیابتی باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

۴. نارسایی قلبی

شواهد نشان می‌دهد که افراد مبتلا به نارسایی قلبی سطح تیامین پایین‌تری دارند. بالا بودن سن، ابتلا به سایر بیماری‌ها و عدم دریافت مواد مغذی کافی از طریق رژیم غذایی ممکن است در بروز این مشکل نقش داشته باشد.

در حال حاضر، در مورد فواید مصرف قرص ویتامین ب۱ برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی اطلاعات کافی وجود ندارد. با این حال، در بعضی از مطالعات مشاهده شده است که تیامین می‌تواند عملکرد قلب را در این بیماران بهبود بخشد. اگر به نارسایی قلبی مبتلا هستید، از پزشک خود بپرسید که آیا به مصرف مکمل تیامین نیاز دارید یا خیر.

بیشتر بدانید:چه زمانی باید آزمایش ویتامین B12 یا کوبالامین را انجام دهیم؟

۵. بیماری آلزایمر

اینکه آیا مصرف مکمل تیامین برای افراد مبتلا به آلزایمر مفید است یا خیر، هنوز در حال بررسی است. بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از قرص تیامین با پیشگیری از زوال ذهنی مرتبط است. با این حال، برای نتیجه‌گیری قطعی باید مطالعات بیشتری انجام شود.

روش مصرف قرص ویتامین b1

قرص ویتامین B1 بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس است. با این حال، گاهی‌اوقات ممکن است پزشک آن را برای کمک به درمان بعضی از بیماری‌ها تجویز کند. بسته به دوز مکمل، سن و وضعیت سلامتی، می‌توانید از این محصول یک تا سه بار در روز استفاده کنید. دوز مجاز برای مصرف روی بسته‌بندی قرص درج شده است. آن را به دقت بخوانید و درباره هر قسمتی که متوجه نمی‌شوید از پزشک راهنمایی بخواهید.

ویتامین B1 به تنهایی یا در ترکیب با سایر مواد مغذی به فروش می‌رسد. بهترین زمان مصرف قرص ویتامین ب۱ به ترکیبات موجود در آن بستگی دارد. شما می‌توانید مکمل‌هایی که فقط حاوی این ویتامین هستند را همراه با غذا یا با معده خالی بخورید. اما اگر مواد مغذی دیگری هم در محصول وجود داشته باشد، ممکن است لازم باشد آن را حتما همراه با غذا مصرف کنید.

عوارض قرص ویتامین ب ۱  

مصرف مکمل تیامین در حد مجاز برای اکثر مردم بی‌خطر است. با این حال، ممکن است بعضی از افراد بعد از خوردن آن با مشکل مواجه شوند. اگر مشکلات زیر برای مدت طولانی ادامه داشتند یا با گذشت زمان بدتر شدند، فورا نزد پزشک بروید:

• گرگرفتگی
• کهیر
• خارش
• ضعف
• تعریق
• حالت تهوع
• بی‌قراری

بیشتر بدانید:قرص B6 چیست؟

تیامین ممکن است عوارض جانبی دیگری هم ایجاد کند. در صورت بروز هر گونه مشکل غیر عادی در حین مصرف این ویتامین، با پزشک تماس بگیرید.

۱. آیا قرص ویتامین ب ۱ باعث چاقی میشود؟

کمبود تیامین با کاهش اشتها همراه است. بنابراین وقتی این مشکل درمان می‌شود، ممکن است وزن بدن به دلیل بهبود اشتها کمی بالا برود. با این حال، هیچ ویتامینی نمی‌تواند به تنهایی باعث چاقی شود. چرا که دلیل اصلی چاقی به مصرف غذاهای ناسالم و سبک زندگی کم‌تحرک مربوط می‌شود.

۲. ایا قرص ویتامین ب ۱ باعث اسهال میشود؟

خیر. اسهال جزء عوارض شناخته‌شده این محصول نیست. حتی بعضی از افراد معتقدند که تیامین به درمان اسهال مزمن کمک می‌کند. البته این ادعا در تحقیقات اثبات نشده است.

موارد احتیاط پیش از مصرف یا منع مصرف

برای اینکه در حین مصرف قرص ویتامین ب۱ با مشکل جدی مواجه نشوید، نکات زیر را به خاطر بسپارید و به آن‌ها عمل کنید:

• اگر به تیامین یا هر محصول دارویی دیگری حساسیت دارید، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین با پزشک مشورت کنید.
• اگر الکل می‎نوشید، در جذب غذا مشکل دارید یا دیالیز می‌شوید، بدون مشورت با پزشک از مکمل ویتامین B1 استفاده نکنید.
• تیامین ممکن است با بعضی از داروها تداخل داشته باشد. اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید، این موضوع را قبل از مصرف مکمل تیامین به پزشک اطلاع دهید. همچنین به پزشک بگویید که در آینده قصد مصرف چه محصولاتی را دارید.
• از مصرف قرص ویتامین ب۱ در بارداری و شیردهی بدون مشورت با پزشک بپرهیزید. چرا که زیاده‌روی در مصرف قرص ویتامین ب ۱ در شیردهی و بارداری ممکن است روی سلامت جنین تاثیر منفی داشته باشد.

کلام پایانی

تیامین برای عملکردهای ضروری بدن مهم است. بیشتر مردم از طریق رژیم غذایی خود تیامین کافی دریافت می‌کنند. با این حال، گروه خاصی از افراد ممکن است به کمبود آن مبتلا شوند. اگر فکر می‌کنید شما هم جزء این دسته از افراد هستید، با دکتر عمومی یا متخصص تغذیه در مورد مزایا و عوارض مصرف مکمل تیامین مشورت کنید. برای مشورت با بهترین متخصصان می‌توانید از امکانات سایت درمانکده استفاده کنید.

شما می‌تونید از طریق درمانکده به صورت حضوری و غیرحضوری با بهترین متخصصان و پزشکان ارتباط برقرار کنید. همچنین می‌تونید از دکتر عمومی آنلاین در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشاوره بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medlineplus, verywellhealth