خشکی واژن یکی از مشکلات نسبتا شایع در سلامت زنان است که تاثیر چشم‌گیری بر کیفیت زندگی و روابط زناشویی آن‌ها می‌گذارد. این عارضه که در شرایطی همچون بارداری، شیردهی، بهم ریختگی هورمون‌های زنانه و استرس بیش از حد بروز پیدا می‌کند، اغلب با علائمی همچون سوزش، خارش و درد همراه می‌شود.
خبر خوب این است که نیازی نیست زنان تا آخر عمر با خشکی واژن زندگی کنند. در حال حاضر، می‌توان به راحتی با افزایش سطح آگاهی از علل و علائم این مشکل، آن را به کمک دکتر زنان و زایمان متبحر و متخصص برطرف کرد و آسایش و حس ناب جوانی را بار دیگر به خانم‌ها حتی در میانسالی برگرداند.
در ادامه با مجله سلامت درمانکده همراه باشید تا شما را با علت، علائم و روشهای درمان خشکی واژن بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا
خشکی واژن چیست؟
دیواره داخلی واژن شاداب و سالم از لایه نازک مایع شفافی تشکیل شده که محیط واژن را قلیایی نگه می‌دارد. زمانی که دیواره واژن رطوبت کافی نداشته باشد به آن وضعیت، خشکی واژن (Vaginal Dryness) می‌گویند که معمولا به دلیل کاهش هورمون زنانه (استروژن) بروز پیدا می‌کند. در چنین شرایطی، دیواره واژن نازک و ملتهب می‌شود و زمینه را برای بروز عفونت یا احساس درد، سوزش و خارش بیشتر فراهم می‌کند. خشکی واژن ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما اغلب زنان پس از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن بدن، آن را بیشتر تجربه می‌کنند.
بیشتر بدانید: سرطان های شایع زنان
علائم خشکی واژن
نشانه‌های این عارضه به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی، رضایت جنسی و روابط زناشویی تاثیر منفی می‌گذارد.
بیشتر بدانید: کورتاژ چیست؟
از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد و سوزش واژن
- احساس خارش در واژن و فرج (لب‌های خارجی واژن)
- درد حین رابطه جنسی
- ایجاد زخم در واژن
- عدم لذت بردن از رابطه جنسی
- افزایش احتمال عفونت واژینال
- احساس تنگی واژن
- خونریزی پس از رابطه جنسی
- تشدید انقباض غیر ارادی عضلات واژن و لگن (واژینیسموس)
در صورت تجربه هر یک از علائم زیر، باید در اسرع وقت به دکتر متخصص زنان مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با دکتر متخصص زنان مشکل خود را با پزشک در میان بگذارید.
بیشتر بدانید: عمل زیبایی واژن
این عارضه در زنان یائسه ممکن است علاوه بر مرطوب نشدن واژن با علائم زیر همراه شود:
- تعریق شبانه
- گرگرفتگی
- نوسانات خلق‌وخو
- خستگی و بی‌خوابی
- اختلال در حافظه
- عفونت ادراری
- جوش‌های پوستی
آیا خشکی واژن خطرناک است؟
این عارضه به خودی‌خود خطرناک نیست، اما اگر درمان نشود به دلیل ساییدگی غشای مخاطی دیواره واژن، احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. همچنین، زنان معمولا در چنین شرایطی حین رابطه جنسی درد، سوزش و ناراحتی بیشتری را تجربه می‌کنند که به مرور زمان باعث کاهش رضایت جنسی و در نتیجه، بی‌میلی جنسی می‌شود. زمانی که علائم مرتبط با واژن خشک را با خونریزی شدید و عفونت مکرر تجربه کردید، حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است این علائم نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تر در دستگاه تناسلی باشند.
بیشتر بدانید: نیپل کجای بدن است؟
علت خشکی واژن
کاهش سطح استروژن، شایع‌ترین علت خشکی واژن در زنان جوان و میانسال است. عوامل مختلفی می‌توانند سطح استروژن که نقش مهمی در سلامت، مرطوب ماندن و ضخامت لایه داخلی واژن دارد را تحت تاثیر قرار دهند. کاهش بیش از حد این هورمون باعث نازکی و خشکی واژن می‌شود و خاصیت ارتجاعی آن را از بین می‌برد. این وضعیت تحت عنوان آتروفی واژن شناخته می‌شود و بیشتر در دوران یائسگی بروز پیدا می‌کند.
بیشتر بدانید: شقاق مقعدی
به طور کلی، می‌توان مهم‌ترین علت خشکی واژن را شامل موارد زیر دانست:
- زایمان و شیردهی
- یائسگی
- اقدامات درمانی برای سرطان مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
- استرس، اضطراب یا افسردگی
- مصرف برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، قرص‌های ضد بارداری هورمونی، داروهای ضد استروژن برای درمان اندومتریوز و داروهای ضد افسردگی
- جراحی برداشتن تخمدان‌ها
- استعمال دخانیات و استفاده از محصولات تنباکو
- بیماری‌های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن
- دوش واژینال
- استفاده از صابون‌های عطری یا شوینده‌های قوی
بیشتر بدانید: درمان PCO چیست؟
چه زمانی برای خشکی واژن به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خشکی واژن بر تمام ابعاد زندگی روزمره شما تاثیر منفی گذاشته و بیش از یک هفته است که با علائم زیر مواجه شده‌اید، حتما به متخصص زنان مراجعه کنید:
- درد یا ناراحتی غیرعادی در واژن
- ترشح یا خونریزی غیر طبیعی از واژن
- خونریزی بین قاعدگی
- خارش شدید و تورم واژن
- درد یا خونریزی شدید هنگام رابطه جنسی
- بوی غیر طبیعی واژن
بیشتر بدانید: از کجا بفهمم تخمک آزاد شده؟
شما می‌توانید برای دریافت راهنمایی در کوتاه‌ترین زمان از امکان مشاوره آنلاین پزشکان متخصص در وب‌سایت درمانکده استفاده کنید.
عوارض خشکی واژن
تجربه این عارضه در برخی از شرایط، طبیعی است و جزئی از چرخه جنسی زنان به‌شمار می‌آید. اما اگر آن را به طور مداوم و با شدت بالا تجربه می‌کنید؛ به نحوی که بر زندگی روزمره و کیفیت رابطه جنسی شما تاثیر منفی گذاشته است، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. چرا که عدم تشخیص علت اصلی و درمان به موقع خشکی واژن می‌تواند باعث بروز عوارض احتمالی همچون موارد زیر شود:
- ابتلا به عفونت‌های قارچی یا باکتریایی واژن
- ایجاد زخم یا ترک در دیواره واژن
- ایجاد درد حین رابطه جنسی
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)
- از بین رفتن میل جنسی زنان
روش تشخیص خشکی واژن
بهترین روش برای تشخیص این عارضه، معاینه فیزیکی واژن توسط پزشک متخصص زنان است. پزشک با معاینه فیزیکی، وضعیت دیواره واژن (از لحاظ خشکی، نازکی و التهاب)، علائمی مانند قرمزی، ترک یا زخم و نشانه‌های احتمالی عفونت را بررسی می‌کند.
همچنین، سوالاتی درباره کیفیت رابطه جنسی، تغییرات هورمونی (مانند یائسگی، بارداری و شیردهی)، مصرف داروهای خاص و استفاده از محصولات بهداشتی تحریک‌کننده می‌پرسد. در صورتی که علت خشکی واژن مشخص نباشد یا علائم دیگری وجود داشته باشند، پزشک از برخی تست‌های آزمایشگاهی همچون موارد زیر برای بررسی دقیق‌تر استفاده می‌کند:
- تست‌های هورمونی برای ارزیابی سطح استروژن در بدن
- آزمایش پاپ اسمیر برای بررسی تغییرات سلولی در واژن و دهانه رحم
- تست کشت واژن برای تشخیص عفونت‌های قارچی یا باکتریایی
نکته مهم: برخی از خانم‌ها کمی خجالتی هستند و صحبت کردن در مورد جزئیات این عارضه را شرم‌آور می‌دانند. این در حالی است که پزشک برای رسیدن به تشخیص درست و انتخاب درمان اصولی باید شرح حال دقیقی از وضعیت بیمار داشته باشد. بنابراین خجالت نکشید و با خیالی آسوده درباره علائمی که تجربه می‌کنید با پزشک معالج خود حرف بزنید.
بیشتر بدانید: پولیپ رحم
درمان خشکی واژن
در حال حاضر، روشهای مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارند که پزشک متخصص زنان بهترین گزینه را متناسب با علت اصلی آن انتخاب می‌کند. راه‌کارهای درمانی شامل موارد زیر هستند:
ژل‌های مرطوب‌کننده واژن
پزشک معمولا برای درمان فوری خشکی واژن، ژل لوبریکانت تجویز می‌کند. این ژل می‌تواند به طور موقت واژن را مرطوب کند و احساس درد ناشی از خشکی واژن حین رابطه جنسی را از بین ببرد. برای استفاده از این ژل باید قبل از شروع رابطه جنسی مقداری از آن را کف دست ماساژ دهید، سپس روی تمامی ناحیه تناسلی خود بمالید. این ژل معمولا بر پایه آب، روغن یا سیلیکون تولید می‌شود. اگر حین رابطه جنسی، قصد استفاده از کاندوم دارید، ژل لوبریکانت بر پایه آب را خریداری کنید.
روغن‌های گیاهی مانند روغن نارگیل یا روغن زیتون از نوع لوبریکانت طبیعی و روغن بچه یا وازلین از نوع لوبریکانت‌های روغنی هستند. این محصولات هم به رفع خشکی واژن کمک می‌کنند، اما استفاده از آن‌ها همراه با کاندوم برای برقراری رابطه جنسی توصیه نمی‌شود.
لازم به ذکر است، لوسیون‌های و مرطوب کننده‌های دست و بدن را نباید برای از بین بردن خشکی واژن استفاده کنید؛ زیرا می‌توانند موجب تحریک بافت واژن شوند.
بیشتر بدانید: زخم دهانه رحم
استروژن‌های موضعی
بیشتر بدانید: تزریق چربی به واژن
کرم استروژن واژینال Premarin یا Estrace را می‌توان به عنوان بهترین پماد درمان خشکی واژن معرفی کرد. برای استفاده راحت‌تر از این محصول می‌توانید آن را به کمک روان‌کننده وارد واژن کنید. همچنین، برخی متخصصان کرم واژینال Equin را بهترین پماد خشکی واژن در یائسگی می‌دانند که اثربخشی مطلوبی در رفع خشکی ناحیه تناسلی دارد.
سایر کرم‌های موضعی برای رفع خشکی واژن شامل موارد زیر هستند:
- پماد غیر هورمونی Replens
- مرطوب‌کننده موضعی Vagisil
- کرم‌های حاوی هیالورونیک اسید
- کرم‌های حاوی ویتامین E
از دیگر استروژن‌های موضعی که تاثیر مطلوبی بر رفع خشکی ناحیه تناسلی زنان دارند، می‌توان به حلقه استروژن واژینال اشاره کرد. این حلقه، هورمون استروژن را به طور مستقیم در محیط واژن آزاد می‌کند و نیازی به خارج کردن آن در طول دوره پریودی یا رابطه جنسی نیست. بهترین زمان برای تعویض این حلقه، سه ماه پس از گذاشتن آن داخل واژن است.
استفاده از شیاف واژینال استروژن یکی دیگر از راه‌کارهای مفید برای درمان خشکی واژن قبل از رابطه جنسی و پریود به‌شمار می‌آید. شما می‌توانید این کپسول را به کمک اپلیکاتور یا دست درون واژن خود قرار دهید.
استروژن خوراکی
قرص و کپسول‌های خوراکی دیگر روش درمان این عارضه هستند که باید حتما توسط پزشک متخصص تجویز شوند؛ زیرا زیاده‌روی در مصرف آن‌ها می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان سینه یا لخته شدن خون را افزایش دهد. داروهای خوراکی با هدف افزایش استروژن بدن تجویز می‌شوند که نتیجه آن مرطوب شدن واژن است.
بیشتر بدانید: لاپاراسکوپی چیست؟
لیزر درمانی
لیزر درمانی از جدیدترین روشهای درمان خشکی واژن است که امروزه توسط پزشکان زیادی توصیه می‌شود. این روش، برای زنانی مفید است که از سایر راه‌کارهای درمانی به اندازه کافی نتیجه مطلوب دریافت نکرده‌اند. در لیزر درمانی به کمک اشعه لیزر، سلول‌های آسیب‌دیده واژن را ترمیم می‌کنند که نتیجه آن بهبود آتروفی واژن است.
بیشتر بدانید: برای سفیدی واژن چه پمادی استفاده کنیم؟
کربوکسی تراپی
یکی دیگر از روشهای جدید برای درمان این عارضه، کربوکسی تراپی است. در این روش، پزشک متخصص توسط سوزن، مقدار مشخصی گاز کربن‌دی‌اکسید را به زیر مخاط واژن تزریق می‌کند که باعث بهبود خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی می‌شود. این روش، علاوه بر رفع خشکی ناحیه تناسلی زنان به جوان‌سازی آن کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: کیست سینه
درمان خانگی
زنان زیاد ترجیح می‌دهند به جای استفاده از داروهای موضعی و خوراکی، خشکی ناحیه تناسلی خود را با راه‌کارهای خانگی و طبیعی برطرف کننداگر شما هم جزء این دسته هستید، برای درمان خشکی واژن فوری در خانه می‌توانید از راه‌کارهای زیر استفاده کنید:
بیشتر بدانید: پریود چیست؟
- مدیریت استرس با تمرین‌های تنفسی، یوگا و مدیتیشن
- داشتن رابطه جنسی منظم و سالم
- نوشیدن مایعات فراوان
- انجام تمرینات کف لگن مانند ورزش کگل
- استفاده از لباس زیر نخی و گشاد
- مصرف مکمل‌های ویتامین E، ویتامین A و امگا۳
- گذاشتن کمپرس گرم روی ناحیه تناسلی برای تحریک رطوبت آن
- مصرف مواد غذایی حاوی فیتواستروژن‌ها همچون سویا، بذر کتان، آجیل و توفو
- دوش نگرفتن زیاد و عدم استفاده از شوینده‌های معطر
- استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل یا روغن زیتون
بیشتر بدانید: علائم افتادگی رحم
راهنمای مراجعه به پزشک
خشکی واژن یک عارضه نسبتا رایج در زنان است که اغلب به دلیل کاهش سطح استروژن ناشی از شرایط مختلف مانند یائسگی، زایمان، استرس زیاد، مصرف برخی داروها و جراحی برداشتن تخمدان بروز پیدا می‌کند. این عارضه با درد و ناراحت زیادی برای خانم‌ها همراه است و بر کیفیت رابطه جنسی آن‌ها تاثیر قابل توجهی می‌گذارد. در حال حاضر، خوشبختانه راه‌کارهای زیادی برای درمان خشکی ناحیه تناسلی زنان وجود دارد که برای انتخاب بهترین گزینه باید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت، علائم و موثرترین روشهای درمان این عارضه آشنا کردیم.
اگر درباره علائم و شیوه درمان خشکی واژن سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
کاهش سطح استروژن دلیل اصلی خشکی ناحیه تناسلی حین رابطه جنسی است که با استروژن درمانی موضعی و خوراکی بهبود پیدا می‌کند.
روغن نارگیل اصل و روغن زیتون.
بهترین راه‌کارها برای جلوگیری از این عارضه شامل هیدراته نگه داشتن بدن، عدم استفاده از صابون و شوینده‌های عطری، مصرف غذاهای سالم و حاوی فیتواستروژن، اجتناب از مصرف الکل و سیگار کشیدن، داشتن رابطه جنسی مکرر و سالم، مدیریت استرس، درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، پوشیدن لباس زیر نخی و گشاد هستند.
منابع: clevelandclinic | nhs
سلام من ٤ساله كه ازدواج كرده ام به دليل دردزيادپرده ام سالم هستش همسرم دوست ندارددردبكشم از جلورابطه زيادنداريم آيا خشكي واژن باعث نازايي ميشود؟
دمتون گرم بقران