ادرار مایعی است که حاوی ترکیبات زائد موجود در بدن است. ادرار حاوی مواد زائد دفعی از کلیه‌ها است. برای بررسی سلامت بدن از تست مواد محلول و ذرات ادرار استفاده می‌کنند که به آن تست اسمولاریته ادرار می‌گویند.
تست اسمولاریته ادرار چیست؟
به تجمع ذرات در مایع اسمولاریته می‌گویند. مثلا، اسمولاریته یک شیره‌ی غلیظ و شیرین بیشتر از یک لیوان آب است که فقط کمی شکر به آن اضافه شده. در تست اسمولاریته ادرار میزان چند ترکیب در ادرار اندازه گرفته می‌شود. بعضی از این ترکیب‌ها در ادرار عبارتند از:
- کلرید
- گلوکز
- پتاسیم
- سدیم
- اوره
مسدود کردن یا اجازه‌ی ورود بعضی از ذرات به ادرار برای حفظ تعادل بدن وظیفه‌ی کلیه است. پزشک با استفاده از تست اسمولاریته ادرار میزان آب و ذرات ادرار را اندازه می‌گیرد. اسمولاریته ادرار نشان می‌دهد کلیه تا چه اندازه وظیفه خود را به خوبی انجام می‌دهد. همچنین در تشخیص بعضی از بیماری‌ها به پزشک کمک می‌کند.
در اکثر موارد، پزشک تست اسمولاریته سرم یا خون هم تجویز می‌کند. معمولا میزان موارد زیر روی اسمولاریته خون تاثیر می‌گذارد:
- نمک یا سدیم که یکی از مهم‌ترین الکترولیت‌های موجود در خون و ادرار است
- الکل
- مواد سمی
- قند
هدف از تست اسمولاریته ادرار چیست؟
پزشک به منظور بررسی میزان آب بدن تست اسمولاریته ادرار را تجویز می‌کند. همچنین به کمک این آزمایش ادرار می‌توان توانایی بدن در تولید ادرار را سنجید. اگر دچار موارد زیر باشید نیز این آزمایش ادرار تجویز می‌شود:
- کم یا زیاد بودن غیرعادی میزان سدیم
- تکرر ادرار
- تشنگی مفرط
- گیجی
- حالت تهوع
- رخوت
- صرع یا کما
- از دست رفتن آب بدن
- اسهال مزمن
پزشک اورولوژیست یا بهترین دکتر کلیه همچنین برای موارد زیر از این تست استفاده می‌کند:
- ارزیابی عملکرد کلیه
- کمک به تشخیص طبیعی بودن تعادل الکترولیت‌ها و عملکرد طبیعی کلیه‌ها
- نظارت بر درمان از طریق مصرف دارو
- بررسی تاثیر درمان روی هرگونه اختلالی که ممکن است اسمولاریته را تحت الشعاع قرار دهد
آماده شدن برای تست اسمولاریته ادرار
باید چند روز قبل از انجام آزمایش ادرار، رژیم غذایی متعادلی داشته باشید. در بعضی از موارد، پزشک از شما می‌خواهد به مدت 12 تا 14 ساعت قبل از آزمایش ادرار مصرف مایعات را کاهش دهید.
بعضی از داروها، مانند دکستران و ساکروز، در نتیجه‌ی تست اسمولاریته ادرار اختلال ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، درصورت مصرف هرگونه دارو به پزشک اطلاع دهید.
اگر چند روز قبل از تست عکسبرداری با اشعه ایکس انجام دادید که شامل تزریق رنگ یا کنتراست می‌شد، به پزشک اطلاع دهید. این موارد می‌تواند نتیجه‌ی تست را مختل سازد.
فرایند آزمایش اسمولاریته ادرار
نمونه ادرار برای آزمایش ادرار باید عاری از هرگونه جسم خارجی باشد. اگر خانم هستید، باید لب‌های فرج و مجرای ادرار را تمیز کنید. اگر آقا هستید، حتما سر آلت تناسلی خود را پاک کنید. بعد کمی در توالت ادرار می‌کنید. لحظه‌ای جریان ادرار را قطع و از کاپ استریل استفاده کنید. دوباره شروع به ادرار کرده و آن را در کاپ بریزید تا حدود نصف آن پر شود. سر کاپ را ببندید تا نمونه ادرار آلوده نشود.
نتایج آزمایش اسمولاریته ادرار به چه معناست؟
1. نتیجه‌ی طبیعی
واحد اندازه‌گیری اسمولاریته معادل یک هزارم اسمول در هر کیلوگرم آب (mOsm/kg) است. معمولا 500 تا 850 mOsm/kg نرمال تلقی می‌شود اما ممکن است این عدد کمی بالا و پایین شود. استاندارد دقیق نتیجه‌ی نرمال بسته به پزشک و آزمایشگاه متغیر است. اگر نگران هستید، با پزشک فوق تخصص کلیه صحبت کنید.
2. نتیجه‌ی غیرعادی
عوامل مختلفی باعث بالا رفتن اسمولاریته ادرار می‌شود. از جمله:
- نارسایی احتقانی قلب
- از دست رفتن آب بدن
- بالا بودن گلوکز
- آسیب شدید کلیوی
در موارد نادر، علت بالا بودن اسمولاریته ادرار بیماری آدیسون است.
عوامل مختلفی باعث پایین بودن اسمولاریته ادرار می‌شود. مانند:
- مصرف بیش از اندازه‌ی مایعات یا افزایش بیرویه‌ی آب بدن
- نارسایی کلیه
- نکروز توبول کلیه
در موارد نادر، دیابت بی‌مزه یا آلدوسترنیزم باعث کاهش اسمولاریته می‌شود. هنگامی که بدن به هرگونه عدم تعادل موقتی آب واکنش نشان می‌دهد و آن را اصلاح می‌کند، اسمولاریته به نوسان در می‌آید. تست ادرار عدم تعادل را نشان می‌دهد اما علت اصلی را مشخص نمی‌کند. بسته به نتایج، به آزمایشات بیشتر احتیاج پیدا می‌کنید.
مراقبت
بالا و پایین بودن اسمولاریته ادرار دلایل مختلف دارد. درمان بعضی از این عوامل، مانند از دست رفتن آب بدن، نسبتا آسان است اما دلایل دیگر می‌تواند جدی و متداوم باشد. افزایش خروجی ادرار و بالا بودن اسمولاریته در اثر تلاش بدن برای خارج ساختن نوعی ماده رخ می‌دهد (مثلا اگر دچار دیابت باشید، بدن سعی می‌کند گلوکز اضافه را خارج سازد). پزشک نفرولوژیست برای تشخیص علت غیرعادی بودن نتیجه‌ی آزمایش ادرار با شما همکاری می‌کند.
سخن نهایی
درباره آزمایش ادرار و تست اسمولاریته ادرار خواندید. در همین راستا، برای مشاوره با پزشک فوق تخصص کلیه (نفرولوژی)، از امکان نوبت‌دهی آنلاین درمانکده استفاده کنید.
منبع: Healthline
[sibwp_form id=5]
