ترایپوفوبیا (Trypophobia) یکی از انواع فوبیاهای کمتر شناخته‌شده است که باعث ترس از حفره و سوراخ می‌شود. فرد مبتلا به این نوع فوبیا از الگوهای دارای سوراخ‌های کوچک مانند گل آفتابگردان، کندوی زنبور عسل، حباب‌های صابون و حتی بافت پوستی می‌ترسد. متخصصان سلامت روان، ترایپوفوبیا را در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌دهند و معمولا برای درمان آن از مواجههدرمانی استفاده می‌کنند.
اگر احساس می‌کنید شما یا عزیزان‌تان از هر چیز دارای حفره و سوراخ‌های ریز می‌ترسید و دچار حس بدی می‌شوید، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علائم، علت و روش‌های درمان ترایپوفوبیا بیشتر آشنا کنیم.
فهرست محتوا:
ترایپوفوبیا چیست؟
این بیماری نوعی اختلال اضطرابی و یکی از شاخه‌های فوبیا است که بیشتر با عنوان فوبیای سوراخ یا ترس از حفره های ریز شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این فوبیا از دیدن الگوهای تکراری دارای سوراخ‌های ریز حس بدی پیدا می‌کنند و می‌ترسند. در واقع، حس انزجار و تنفر نسبت به تصاویر یا اشیا دارای حفره بیشتر از ترس است. برای درک بهتر ترایپوفوبیا عکس زیر را با دقت نگاه کنید. آیا شما هم با مشاهده سوراخ عکس های بیماری ترایپوفوبیا دچار حس انزجار و ترس می‌شوید؟
به طور کلی می‌توان گفت، برخی افراد حتی از سوراخ‌های نامنظم و حفره‌هایی با الگوهای ریز و درشت هم دچار احساس ناراحتی و انزجار می‌شوند. این افراد معمولا از هر چیزی که دارای منافذ است یا یادآور حفره و سوراخ باشد، بدشان می‌آید. به عنوان مثال، حشرات، پوست مار، مارمولک، خزنده‌ها، کف کفش، پنیرهای حفره‌دار، گل آفتاب گردان و حتی منافذ پوست انسان می‌تواند فوبیای سوراخ ایجاد کند.
نتایج پژوهش‌های انجام‌شده درباره ترایپوفوبیا
محققان بر سر این موضوع که آیا می‌توان ترایپوفوبیا را به عنوان یک فوبیای حقیقی طبقه‌بندی کرد یا نه دچار اختلاف نظر هستند. یکی از اولین پژوهش‌هایی که در سال ۲۰۱۳ در این زمینه انجام شده، عنوان می‌کند که می‌توان فوبیا را نوعی ترس بیولوژیک افراد از تصاویر یا اشیاء مضر تلقی نمود.
بر اساس گفته محققان مسئول این پژوهش، ترایپوفوبیا می‌تواند با دیدن الگوهای رنگی به خصوص با درجه تمایز بالا نیز بروز پیدا کند. بنابر استنباط محققین، ممکن است افرادی که به این نوع فوبیا مبتلا هستند در ضمیر ناخودآگاه خود، اجسام یا موجودات بی‌آزار، مانند غلاف دانه‌های نیلوفر آبی را به شکل جانوران خطرناک، مانند هشت‌پای حلقه آبی تصور کنند.
با این وجود، پژوهشی که در آوریل سال ۲۰۱۷ انجام گرفته، این ادعاها را رد می‌کند. محققان در این پژوهش برای پاسخ به سوال پرتکرار که آیا ترایپوفوبیا ریشه در ترس از جانوران خطرناک دارد یا در پاسخ به ویژگی‌های بصری ایجاد می‌شود، به نظرسنجی از کودکان پیش‌دبستانی پرداختند.
نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که افراد مبتلا به فوبیای سوراخ ترسی از جانوران سمی و خطرناک ندارند، بلکه احساس ترس آن‌ها ناشی از ویژگی‌های ظاهری اجسام یا موجودات است. بر اساس یافته‌های انجمن روانپزشکی آمریکا، این اختلال رسما یک فوبیا حقیقی به‌شمار نمی‌آید و محققان همچنان برای درک بهتر این عارضه و عوامل ایجاد آن، در حال انجام پژوهش‌های بیشتری هستند.
علائم بیماری فوبیای سوراخ
معمولا این بیماری به عنوان ترس از حفره و فوبیای سوراخ شناخته می‌شود. فوبیا به معنی ترس غیر معمول است، اما نشانه اصلی ترایپوفوبیا را می‌توان بیشتر از ترس، حس نفرت و انزجار نسبت به تصاویر، اشیاء و سطوح دارای سوراخ‌های ریز دانست.
در واقع، فرد مبتلا به این اختلال از فکر کردن به هر چیزی که حفره و سوراخ دارد، دچار حس تنفر، انزجار و ترس می‌شود. به عنوان مثال، افراد مبتلا به ترایپوفوبیا اگر به توت فرنگی فکر کنند یا تصویرش را جایی ببینند، احساس انزجار و تنفر پیدا می‌کنند.
از دیگر علائم رایج این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در بینایی مانند خستگی چشم، توهم و کج‌بینی
- اضطراب
- مورمور شدن یا حس خزش روی پوست
- حملات عصبی مانند پانیک
- تعریق
- حالت تهوع
- لرزش بدن
- سرگیجه
- افزایش ضربان قلب
- میل به فرار از تصویر یا شی دارای حفره
علت بیماری ترایپوفوبیا چیست؟
علت ترایپوفوبیا هنوز به طور کامل شناخته‌شده نیست و مطالعات دقیقی در این مورد انجام نشده است. برخی محققان معتقدند تصاویری مانند کندوی عسل، گل آفتابگردان، نایلون حباب‌دار، تخم میوه‌ها، برخی الگوهای خاص، برجستگی‌ها و حیوانات دارای پوست طرح‌دار در ایجاد واکنش ترایپوفوبیایی نقش دارند.
این دسته از محققان تصور می‌کنند، مغز انسان الگوهای منظم یا نامنظم دارای حفره را به شکل خطرناکی مورد پردازش قرار می‌دهد. در واقع ممکن است مغز پس از روبه‌رویی با این تصاویر، آن‌ها را به شکل یک مار سمی یا چشم رتیل ببیند یا فرد پس از مشاهده سوراخ‌ها به یاد بیماری پوستی بیفتد.
تعداد دیگری از محققان بر این باور هستند که مغز برای درک و پردازش الگوهای دارای سوراخ، انرژی و اکسیژن زیادی مصرف می‌کند و این موضوع باعث تحریک اضطراب در فرد می‌شود. از طرفی، برخی تحقیقات نشان داده‌اند، اختلالاتی مانند اختلال افسردگی، اضطراب اجتماعی و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) می‌توانند باعث بروز ترایپوفوبیا شوند.
تشخیص اختلال ترس از حفره
در حال حاضر، برای تایید این اختلال معیار مشخصی وجود ندارد و بهترین راه تشخیص آن، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک است. متخصص سلامت روان از بیمار در مورد علائم، شدت و زمان بروز آن‌ها سوال می‌پرسد. همچنین، تاریخچه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد.
ممکن است در برخی سایت‌های آنلاین با تست تشخیص ترایپوفوبیا مواجه شوید، این تست شامل تعدادی سوال آزمایشی است که با جواب دادن به آن‌ها تا حدودی مشخص می‌شود که شما دچار ترس از حفره هستید یا خیر. با این حال، باید بدانید این تست آنلاین یک راه‌کار مقدماتی به‌شمار می‌آید و تنها راه تشخیص قطعی اختلال ترایپوفوبیا، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک است.
راه درمان ترایپوفوبیا
اطلاعات ما هنوز درباره این اختلال ناقص است، به همین دلیل درمان آن کمی پیچیده و زمان‌بر به نظر می‌رسد. معمولا متخصصان سلامت روان از روش‌های درمان رایج فوبیا برای ترایپوفوبیا یا ترس از حفره استفاده می‌کنند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- مواجههدرمانی: در این روش، فرد را به تدریج در معرض عامل ترس قرار می‌دهند. مواجههدرمانی که باید بسیار آرام انجام شود، می‌تواند کمک کند تا به مرور زمان علائم ترس کاهش پیدا کنند.
- درمان شناختی رفتاری (CBT): متخصص سلامت روان به کمک درمان رفتاری شناختی تلاش می‌کند تا فرد افکار و رفتارهای اساسی که باعث بروز ترایپوفوبیا می‌شوند را تغییر دهد. در واقع، فرد افکار منفی و غیر واقعی خود را می‌شناسد و آن‌ها را با افکار و رفتار واقعی جایگزین می‌کند.
- تکنیک‌های آرام‌بخش: استفاده از روش‌های حفظ آرامش مانند تنفس عمیق و یوگا به کاهش حس تنفر، انزجار، ترس و اضطراب کمک می‌کنند.
- دارو درمانی: اگر شدت اضطراب و ترس فرد زیاد باشد، روانپزشک داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی تجویز می‌کند.
درمان خانگی اختلال فوبیای سوراخ
در حال حاضر، هیچ درمان قطعی و مشخصی برای این اختلال وجود ندارد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، متخصصان سلامت روان از رویکردهای درمانی فوبیا برای بهبود علائم ترایپوفوبیا استفاده می‌کنند. با این حال، برخی متخصصان معتقدند، رعایت موارد زیر در بهبود سریع‌تر فوبیای سوراخ موثر هستند:
- داشتن استراحت کافی
- رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل
- پرهیز از مصرف کافئین و سایر مواد شیمیایی تشدیدکننده اضطراب
- در میان گذاشتن مشکل با دوستان، خانواده و یا سایر افراد مبتلا به این اختلال
- برخورد مستقیم با شرایط ایجادکننده ترس تا حد امکان
عوارض ترایپوفوبیا
برخی از محققان معتقدند، ترس از حفره در زنان شایع‌تر از مردان است. این اختلال ممکن است در بعضی موارد روی حضور در اجتماع، کار کردن و تحصیل فرد هم تاثیر منفی بگذارد. از مهم‌ترین عوارض ترایپوفوبیا در زنان و مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حس نفرت و انزجار
- ترس و اضطراب شدید
- وحشت‌زدگی
- خشکی دهان
- تهوع شدید
- تپش قلب بالا
- افسردگی
- تحریک‌پذیری
- اختلال در خواب
- حملات پانیک
راهنمای مراجعه به پزشک
برخی افراد از حفره و سوراخ‌های ریز روی اشیا یا هر چیز دیگری مانند پوست بدن انسان و حیوان می‌ترسند. این افراد مبتلا به فوبیای سوراخ یا همان ترایپوفوبیا هستند و در واقع، پس از دیدن الگوهای منظم یا نامنظم دارای حفره بیشتر از ترس دچار حس تنفر و انزجار می‌شوند.
گاهی‌اوقات، علائم و عوارض ناشی از این نوع فوبیا آن‌قدر شدید است که در فعالیت روزمره فرد اختلال ایجاد می‌کند و باعث کاهش کیفیت زندگی او می‌شود. در چنین شرایطی، بهتر است حتما به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید.
شما می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانشناس آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانشناس از روانشناس مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با روانپزشک آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری روانپزشک از روانپزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این بیماری نوعی فوبیای سوراخ یا ترس از حفره است. فرد پس از مشاهده الگوهای منظم یا نامنظم دارای حفره‌های ریز و درشت دچار حس تنفر، انزجار و ترس می‌شود.
غلاف دانه‌های گیاه نیلوفر آبی، لانه زنبور عسل، میوه توت فرنگی، مرجان، فوم آلومینیومی، میوه انار، حباب، تصعید قطرات آب بر روی شیشه، تفاله طالبی، مجموعه‌ای از کره‌های چشم، مشاهده جانوران دارای ظاهر خال‌خالی بر روی پوست بخشی از عوامل تحریک‌کننده فوبیای سوراخ به‌شمار می‌آیند.
برخی افراد با مشاهده الگوهای دارای سوراخ‌های ریز روی دست و پوست دیگران دچار حس تنفر و انزجار می‌شوند. این واکنش، بیشتر موقعی ایجاد می‌شود که فرد سوراخ‌ها یا نواحی غیر عادی مانند بیماری‌های پوستی، زخم‌ها یا جراحت‌ها را روی پوست دست و سایر نواحی بدن یک فرد ببیند.
منابع: webmd | clevelandclinic
