آلزایمر یا بیماری فراموشی، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که در اثر آن به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. البته با بالا رفتن سن، اندکی فراموش‌کار شدن در افراد طبیعی است، اما اختلال حافظه در بیماری الزایمر به تدریج پیشرفت می‌کند. با وجود اینکه بیماری آلزایمر قبل از بروز با نشانه‌های هشداری همراه است، اما معمولا خانواده و نزدیکان فرد متوجه علائم شروع آن نمی‌شوند. این بیماری نه تنها زندگی فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه به دلیل نیاز به حمایت و مراقبت مداوم بر خانواده او تاثیرات عمیقی دارد.
اگر یکی از نزدیکان شما درگیر این بیماری است یا نگران علائم مشابهی هستید که تجربه می‌کنید، در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا در مورد علائم، علل، روش پیشگیری و درمان آلزایمر بیشتر صحبت کنیم.
فهرست محتوا
آلزایمر چیست؟
آلزایمر (Alzheimer) نوعی بیماری پیش‌رونده عصبی است که به تدریج حافظه، توانایی تفکر و عملکردهای شناختی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری، شایع‌ترین نوع زوال عقل یا دمانس است. دمانس یک اصطلاح کلی برای توصیف از دست دادن توانایی‌های حافظه یا دیگر توانایی‌های ذهنی به‌شمار می‌آید که بر روی زندگی روزمره فرد تاثیر منفی می‌گذارد. در ادامه می‌توانید عکس بیماری آلزایمر را در تصویربرداری مغز ببینید:
همان‌طور که گفتیم، آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده است؛ بدین معنی که سلول‌های مغز به مرور زمان از بین می‌روند و نشانه‌های بیماری به تدریج و در طول زمان شدیدتر می‌شوند. اگر چه آلزایمر عموما افراد بالای ۶۵ سال را درگیر می‌کند، اما در پنج درصد از موارد ممکن است در افراد ۳۰ تا ۶۰ سال هم دیده شود که به آن آلزایمر زودرس می‌گویند.
علائم آلزایمر
نشانه‌های این بیماری در مراحل مختلف به شرح زیر هستند:
علائم اولیه آلزایمر
نشانه‌های اولیه این بیماری معمولا شامل فراموشی کوتاه‌مدت مثل فراموش کردن نام‌ها، مکان‌ها و رویدادها است. اغلب متخصصان علائم شروع آلزایمر را شامل موارد زیر می‌دانند:
- فراموش کردن گفتگوها یا رویدادهای اخیر
- قرار دادن اشیا در مکان اشتباه
- فراموش کردن نام مکان و اشیا
- مشکل در فکر کردن برای یافتن کلمه مناسب هنگام صحبت
- پرسیدن سوالات تکراری
آلزایمر زمانی بیشتر آشکار می‌شود که فرد دشواری در پیشبرد اهداف و اقدامات مختلف را تجربه کند. در این مرحله ممکن است کار کردن با اعداد و ارقام دشوار شود. این حالت در مواردی نظیر پرداخت اقساط یا صورتحساب ماهانه دیده می‌شود که فرد در مدیریت آن‌ها به مشکل برمی‌خورد. اگر به صورت مداوم درگیر علائم فوق هستید، بهتر است از یک متخصص مغز و اعصاب مشاوره بگیرید. شما می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب بگیرید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر مغز و اعصاب از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
علائم آلزایمر خفیف
علائم آلزایمر در زنان و مردان با شدت خفیف شامل موارد زیر است:
- دشواری در انجام فعالیت‌های آشنا
- از دست دادن حافظه
- دشواری در تصمیم‌گیری
- کاهش خودانگیختگی و ابتکار عمل
- عدم تمایل برای حضور در محل کار یا محافل اجتماعی
- تغییرات خفیف رفتاری و شخصیتی مانند سردرگمی، افسردگی، اضطراب و هراس
- فراموش کردن اطلاعات و تکرار مداوم سوال
- صرف زمان بیشتر برای انجام کارهای روزمره
علائم آلزایمر شدید و پیشرفته
هر چه بیماری پیشرفت بیشتری داشته باشد، مشکلات در برقراری ارتباط، انجام کارهای روزمره و ناتوانی در تشخیص افراد یا مکان‌ها افزایش می‌یابند. دیگر نشانه‌های پیشرفت بیماری آلزایمر عبارت‌اند از:
- احتمال بروز علائمی مانند تشنج
- کاهش وزن
- عدم برقراری ارتباط با دیگران
- احتمال ابتلا به عفونت‌های پوستی
- دشواری در قورت دادن آب دهان
- تمایل به بیشتر خوابیدن
- تولید اصواتی مانند آه کشیدن یا ناله کردن
- عدم کنترل ادرار و مدفوع
علت آلزایمر چیست؟
علت اصلی این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست. برخی متخصصان معتقدند، تجمع پروتئین‌های خاص در مغز از عوامل بروز آلزایمر به‌شمار می‌آیند. این پروتئین‌ها باعث آسیب به سلول‌های عصبی می‌شوند که نتیجه آن، ترشح ماده سمی توسط سلول‌ها و آسیب به نورون‌ها است. این آسیب که در بخش مغز رخ می‌دهد، از برقراری ارتباط مابین سلول‌های عصب مغز جلوگیری می‌کند.
در حال حاضر، محققان عوامل ژنتیکی، زیستی و محیطی را در بروز این بیماری موثر می‌دانند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- سن: این بیماری معمولا در افراد بالای ۶۵ سال بروز پیدا می‌کند.
- جنسیت: تحقیقات نشان می‌دهند، احتمال ابتلای زنان به این بیماری نسبت به مردان بیشتر است.
- ژنتیک: خطر ابتلا به این بیماری در افرادی که سابقه آلزایمر در خانواده درجه یک آن‌ها وجود دارد، بیشتر است.
- سبک زندگی و سلامت قلب: محققان دریافته‌اند، عوامل اثرگذار بر سلامت قلب مانند چاقی، دیابت، مصرف الکل و دخانیات، سیگار کشیدن، کم‌تحرکی، فشار خون و کلسترول بالا، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
- ضربه سر: افرادی که سابقه ضربه به سر دارند، به نحوی که برای مدت طولانی سطح هوشیاری پایینی داشتند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- مشارکت اجتماعی و یادگیری: برخی مطالعات، عدم حضور در فعالیت‌های اجتماعی و جمع‌های مختلف را در بروز این بیماری موثر می‌دانند. همچنین، فرآیند یادگیری احتمال ابتلا به آلزایمر را کمتر می‌کند.
- اختلال در خواب: خواب نامنظم یا بی‌کیفیت احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
علت مرگ در آلزایمر
این بیماری در مراحل پیشرفته و پایانی سبب ضعف شدید بدن و کاهش عملکرد سیستم‌های حیاتی می‌شود. در چنین شرایطی، ممکن است بیماران دچار عوارض و مشکلات ثانویه‌ای شوند که به مرور زمان بروز پیدا می‌کند و در نهایت منجر به مرگ خواهد شد. این عوارض عبارت‌اند از:
- پنومونی
- زخم‌های فشاری و عفونت‌های مرتبط با آن
- کاهش وزن شدید و سوءتغذیه
- کم‌آبی شدید بدن
- اختلالات تنفسی
- عفونت خون
روش تشخیص بیماری آلزایمر
در حال حاضر، برای تشخیص این بیماری یک آزمایش واحد وجود ندارد. معمولا متخصص نورولوژی در مورد علائم و سابقه پزشکی از بیمار یا خانواده درجه یک او سوالاتی می‌پرسد و سایر بیماری‌های مغزی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در نهایت، برای تایید این دمانس به جواب یک سری آزمایشات نیاز است که در جدول زیر آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
| نوع آزمایش | توضیحات |
| عکسبرداری‌های مغزی | رد سایر بیماری‌های مشابه و تشخیص دقیق نوع بیماری زوال عقل |
| تست عکس‌العمل، قدرت و عملکرد عضلات، برخاستن و راه رفتن در طول اتاق، تست بینایی و شنوایی، تعادل‌سنجی و بالانس | بررسی سلامت عصب |
| سی‌تی اسکن و MRI | بررسی مشکلات مغزی ناشی از سکته یا تومور |
| تصویربرداری PET | بررسی دقیق‌تر مغز |
| تصویربرداری FDG | ارزیابی نورون‌ها و شناسایی الگوی تغییر متابولیسم آن‌ها |
| تصویربرداری آمیلوئید | اندازه‌گیری بار رسوبات آمیلوئید در مغز |
درمان آلزایمر
این بیماری در حال حاضر درمان قطعی ندارد، اما می‌توان به کمک برخی راه‌کارها سرعت پیشرفت بیماری و بروز علائم آن را کندتر کرد.
بیشتر بدانید: سی تی اسکن مغز
دارو درمانی
داروهایی که برای تقویت عملکرد شناختی و کنترل علائم رفتاری تجویز می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- مهارکننده‌های کولین استراز: داروهای این خانواده همچون دونپزیل (آریسیپت)، گلاتامین (رازادین) و ریواستیگمین (اگزلون) باعث افزایش سطح یک ماده شیمیایی به نام استیل‌کولین در مغز می‌شوند که به بهبود حافظه و یادگیری کمک می‌کنند.
- ممانتین: این دارو برای مراحل متوسط تا پیشرفته الزایمر تجویز می‌شود و با تنظیم ماده شیمیایی در مغز به نام گلوتامات به کاهش تحریک بیش از حد سلول‌های عصبی کمک می‌کند.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهای ضد افسردگی برای کنترل علائم رفتاری مانند اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری بیماران مبتلا به این نوع دمانس تجویز می‌شوند.
مراقبت‌های حمایتی
روش‌های غیر دارویی به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش مشکلات رفتاری آن‌ها کمک می‌کند. این رو‌ش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تمرینات شناختی و فعالیت‌های روزمره می‌توانند به تقویت حافظه و مهارت‌های شناختی کمک کنند.
- برنامه‌های منظم روزانه و ایجاد محیطی امن و آرام می‌تواند اضطراب و سردرگمی بیماران را کاهش دهد.
- موسیقی درمانی و انجام کارهای هنری به کاهش استرس و ایجاد آرامش کمک می‌کند.
- فعالیت بدنی سبک و منظم باعث بهبود خلق‌وخو، افزایش انرژی و حتی تقویت حافظه در بیماران می‌شود.
- قرار دادن کلیدها، کیف پول، گوشی همراه و دیگر وسایل ارزشمند خانه در جای مشخص و جلوی چشم بیمار، استرس آن‌ها را از بابت گم شدن این وسایل کاهش می‌دهد.
- معمولا بیماران مبتلا به الزایمر از دیدن تصویر خود در آینه خوششان نمی‌آید، بنابراین بهتر است در بخش‌های مختلف خانه آینه نصب نشود.
- بهتر است در حمام، سرویس بهداشتی و کنار پله‌ها نرده نصب شود تا بیمار مبتلا به الزایمر بتواند به آن تکیه دهد و راحت‌تر رفت‌وآمد کند.
بیشتر بدانید: تحریک مغز چیست؟
آیا آلزایمر قابل پیشگیری است؟
با توجه به اینکه علت اصلی این بیماری هنوز شناخته‌شده نیست، نمی‌توان راه‌کارهای دقیقی برای پیشگیری از آن پیشنهاد داد. با این حال، متخصصان معتقدند رعایت موارد زیر می‌تواند ریسک ابتلا به الزایمر را تا حد زیادی کاهش دهد:
- خواب کافی
- مدیریت استرس
- کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
- عدم مصرف دخانیات
- رعایت رژیم غذایی سالم
- داشتن زندگی اجتماعی فعال
- فعالیت بدنی سبک مانند پیاده‌روی
- فعال نگه داشتن مغز با یادگیری چیزهای جدید، انجام بازی‌های فکری و تمرین حفظ کردن
برای جلوگیری از پیشرفت آلزایمر چه کار کنیم؟
شناسایی این بیماری در مراحل اولیه و اقدامات پیشگیرانه کمک می‌کنند تا سرعت پیشرفت بیماری کاهش یابد و کیفیت زندگی بیمار بهبود پیدا کند. برای این منظور، فرد مبتلا به الزایمر باید به اندازه کافی استراحت کند و تا جای ممکن از اضطراب زندگی روزمره به دور باشد. در واقع، بهتر است مبتلایان به این نوع دمانس به بدن و ذهن خود استراحت بدهند و به سراغ فعالیت فکری پیچیده نروند.
یکی دیگر از موارد مهم در پیشگیری از پیشرفت این بیماری، مصرف مواد غذایی سالم است. معمولا پزشک برای این نوع زوال عقل، مکمل ویتامین E تجویز می‌کند که بهتر است بیماران آن را به طور منظم مصرف کنند. از طرفی، دریافت حمایت عاطفی و برخورد مناسب خانواده با علائم بیماری باعث می‌شود تا فرد در معرض استرس کمتری قرار بگیرد که این مورد می‌تواند نقش مهمی در کاهش سرعت پیشرفت بیماری داشته باشد.
به یاد داشته باشید، استراحت کافی برای بیماران مبتلا به این نوع دمانس مهم است، اما بدین معنی نیست که اصلا فعالیت فکری نداشته باشند. از همین‌رو متخصصان توصیه می‌کنند، بیماران آلزایمری بهتر است کارهای مانند خواندن، رقصیدن، خلق اثر هنری، یادگیری موسیقی، یوگا، مدیتیشن و بازی‌هایی همچون شطرنج یا تخته نرد انجام دهند.
بیشتر بدانید: مراحل پایانی الزایمر چیست؟
توصیه‌هایی به خانواده بیماران آلزایمری
خانواده و اطرافیان بیماران مبتلا به این نوع دمانس، فشار و سختی زیادی را تحمل می‌کنند. چرا که فرد مبتلا به آلزایمر اغلب با پیشرفت بیماری، مهارت صحبت کردن و استفاده از کلمات مناسب را از دست می‌دهد و ممکن است به دلیل فراموشی، مکث زیادی داشته باشد. نکته مهم این است که خانواده و اطرافیان، تغییرات رفتاری ناشی از این بیماری را بپذیرند و با رعایت نکات زیر به بیمار خود کمک کنند:
- هنگام صحبت با بیمار صبور باشید.
- تماس چشمی با او داشته باشید.
- به احساسات بیمار توجه کنید.
- زبان بدن و اشاره‌های او را بشناسید.
- با بیمار مدام صحبت کنید تا توانایی حرف زدن خود را از دست ندهد.
- انتظار تغییر رفتار و خلق‌وخو را از او داشته باشید.
- تلاش کنید محیط پیرامون بیمار امن و بدون استرس باشد.
- کارهای روزانه بیمار را برایش ساده کنید.
لازم به ذکر است، برخی بیماران در مراحل اولیه بیماری، وقتی متوجه می‌شوند چه اتفاقی برایشان افتاده، احساس شرمندگی می‌کنند و ممکن است دچار علائمی مانند افسردگی شوند. برای جلوگیری از این عارضه می‌توانید با یک روانشناس و یا روانپزشک مشورت کنید. برای این کار می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله روانشناس مشاوره آنلاین داشته باشید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر روانشناس از روانشناس مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با روانپزشک آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر روانپزشک از روانپزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
راهنمای مراجعه به پزشک
آلزایمر یکی از بیماری‌های نسبتا شایع به‌شمار می‌آید که با تخریب تدریجی سلول‌های عصبی و اختلال در عملکردهای شناختی همراه است. این بیماری نوعی زوال عقل یا دمانس مسحوب می‌شود و به طور عمده در سالمندان بروز پیدا می‌کند. از ویژگی‌های این بیماری باید به از دست رفتن حافظه، کاهش توانایی‌های شناختی و مهارت‌های اجتماعی اشاره کرد.
ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل درباره علت، علائم و راه‌کارهای پیشگیری از الزایمر صحبت کردیم. اگر سوالات بیشتری در این خصوص دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص همچون متخصص مغز و اعصاب مشورت بگیرید. همچنین، درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.
سوالات متداول
این بیماری درمان قطعی ندارد، فقط می‌توان از دارو و مراقبت‌های حمایتی برای کنترل علائم، کاهش سرعت پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران استفاده کرد.
علائم این بیماری در مردان و زنان تفاوت چندانی ندارد، فقط ممکن است شدت یا زمان شروع آن متفاوت باشد.
طول عمر بیماران مبتلا به این نوع دمانس، پس از تشخیص بیماری به عواملی همچون سن، وضعیت کلی سلامت، مرحله بیماری و کیفیت مراقبت از بیمار بستگی دارد. متخصصان معتقدند به طور میانگین، این افراد پس از تشخیص بیماری حدود چهار تا هشت سال زنده می‌مانند. البته این احتمال هم وجود دارد که برخی بیماران تا ۲۰ سال زنده بمانند.
منابع: medicalnewstoday | nhs
با عرض سلام و ادب ببخشید من هم مبتلا به این تکلیف هستم این بیماری اول از چی پیدا میشه
سلام و خسته نباشید،مادر اینجانب دچار آلزایمر شده که یک سوال رو مثلا ۱۰۰ بار میپرسه،تا حدی که عذر میخام مدفوعش رو گذاشت دهنش،ما هم ناچارا گذاشتیم خانه سالمندان!
الان شما راه چاره ایی دارید
سلام.بیشتر اوقات وقتی چیزی را جایی می گذارم یا پنهان می کنم یادم می رود کجا گذاشته ام. آیا نشانه شروع آلزایمر است؟
من فکر میکنم آلزایمر دارم چیکار کنم
با سلام میخواستم بپرسم ضعف جسمانی بیمار الزایمری درمان نداره داروهای تقویتی کارساز نیست؟ پدرم دیگه نمیتونه تنهایی راه بره یا سرویس بره .