میگرن اغلب با سردردهای شدید، تهوع و حساسیت به نور و صدا همراه است و می‌تواند برای بسیاری از مبتلایان، محدودکننده و طاقت‌فرسا باشد. پزشک معمولا در چنین شرایطی متناسب با شرایط فرد داروهای مختلفی تجویز می‌کند که یکی از آن‌ها، قرص سوماتریپتان، یک داروی تخصصی از خانواده تریپتان‌ها است. این قرص با مکانیزم منحصربه‌فرد خود باعث ایجاد آرامش و تسکین در بیماران مبتلا به میگرن می‌شود. اما چه چیزی این دارو را از سایر مسکن‌های رایج متمایز می‌کند؟ در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم قرص سوماتریپتان برای درمان چیست و مکانیسم اثر آن چگونه است.
فهرست محتوا
قرص سوماتریپتان چیست؟
قرص سوماتریپتان (Sumatriptan) در حال حاضر با دوزهای ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی عرضه می‌شود و یک دارو از دسته تریپتان‌ها به‌شمار می‌آید. این دارو برای درمان سردردهای حاد میگرنی و خوشه‌ای در بزرگسالان تجویز می‌شود. در واقع، سوماتریپتان می‌تواند فشار روی جمجمه و رگ‌های مغز را کاهش دهد که نتیجه آن کمتر شدن فشار روی رگ‌های سر است.
قرص سوماتریپتان برای سردرد معمولی مناسب نیست و فقط در شرایطی همچون حملات میگرنی تجویز می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت که سوماتریپتان یک مسکن معمولی به‌شمار نمی‌آید و دردهایی غیر از سردردهای میگرنی را بهبود نمی‌بخشد. همچنین این دارو نمی‌تواند به پیشگیری از میگرن کمک کند؛ به همین دلیل باید آن را در زمان شروع درد مصرف کنید.
پزشک ممکن است برای درمان سردردهای میگرنی شدید از قرص سوماتریپتان با ناپروکسن استفاده کند. ناپروکسن نوعی داروی ضد التهابی غیر استروئیدی است که به دلیلی سرکوب عوامل التهابی در بدن می‌تواند در ترکیب با سوماتریپتان منجر به بهبود سریع‌تر حملات میگرن شود.
مکانیسم اثر سوماتریپتان
این قرص با اثرگذاری بر گیرنده‌های سروتونین در مغز عمل می‌کند. در واقع، سوماتریپتان به طور خاص بر تنگ شدن عروق خونی اطراف مغز و کاهش فعالیت اعصاب درد در ناحیه مغز تاثیر می‌گذارد. میگرن باعث گشاد شدن عروق خونی در مغز می‌شود و التهاب و درد ایجاد می‌کند. سوماتریپتان با تنگ کردن این عروق خونی، درد و التهاب را کاهش می‌دهد. به طور کلی می‌توان گفت، سوماتریپتان اثربخشی ضد التهابی و منقبض‌کنندگی عروق دارد؛ به همین دلیل در بهبود سردردهای میگرنی موثر است.
بیشتر بدانید: عوارض قطع ناگهانی والپروات سدیم
قرص سوماتریپتان برای چیست؟
قرص سوماتریپتان برای میگرن حاد در بزرگسالان تجویز می‌شود. این دارو به کاهش سریع علائم مانند تهوع، حساسیت به نور و صدا کمک می‌کند. همچنین، در برخی موارد ممکن است پزشک قرص سوماتریپتان 50 را برای سردردهای خوشه‌ای (نوعی سردرد نادر و شدید) که با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و ضد دردهای معمولی درمان نمی‌شوند، تجویز کند. این دارو با کاهش فشار روی جمجمه و رگ‌های مغز به بهبود سردردهای شدید میگرنی و علائم ناشی از آن کمک می‌کند.
آیا قرص سوماتریپتان برای دندان درد مفید است؟
این دارو برای تسکین دندان درد مناسب نیست. چرا که به طور خاص برای بهبود سردردهای میگرنی و خوشه‌ای طراحی شده و مکانیسم اثر آن با داروهای مسکن عمومی که می‌توان جهت تسکین دندان درد استفاده کرد، متفاوت است. سوماتریپتان عمدتا روی عروق خونی مغز تاثیر می‌گذارد؛ در حالی که دندان درد معمولا ناشی از عفونت، التهاب یا آسیب در ناحیه دندان و لثه است.
روش مصرف قرص سوماتریپتان
این دارو را باید کاملا بر اساس دستورالعمل پزشک مصرف کنید. دوز معمول برای بزرگسالان ۵۰ یا ۱۰۰ میلی‌گرم است که مقدار آن متناسب با شدت حملات میگرنی مشخص می‌شود. داروی سوماتریپتان به پیشگیری از سردردهای میگرنی کمک نمی‌کند؛ از همین‌رو باید آن را در مرحله شروع سردرد میگرنی یا خوشه‌ای مورد استفاده قرار دهید.
نکات مهم حین مصرف این قرص شامل موارد زیر هستند:
- این قرص را باید به صورت کامل همراه با آب قورت دهید؛ بنابراین از خرد کردن، جویدن یا شکستن آن بپرهیزید.
- این دارو را می‌توانید همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید.
- دارو را تا اتمام دوره درمان به طور کامل مصرف کنید و از قطع خودسرانه آن بپرهیزید.
- دوز دارو متناسب با شرایط پزشکی، نحوه پاسخ به درمان و صلاحدید پزشک مشخص می‌شود؛ بنابراین از تغییر خودسرانه دوز دارو اجتناب کنید.
- اگر بیش از ۱۰ بار در طول ماه دچار سردردهای میگرنی شده‌اید و احساس می‌کنید این قرص دیگر تاثیرگذار نیست، پزشک خود را در جریان قرار دهید.
- اگر با مصرف دوز توصیه‌شده حین سردرد میگرنی، بهبودی حاصل نشد، از مصرف دوز مجدد در همان موقع خودداری کنید.
- اگر ۲ ساعت پس از مصرف یک دوز از سوماتریپتان و تسکین شدت سردرد، احساس کردید مجددا سردردتان برگشته است، می‌توانید یک دوز دیگر از دارو را مصرف کنید.
- اگر ناراحتی قلبی دارید یا پس از مصرف این دارو دچار درد قفسه سینه شده‌اید، حتما به پزشک اطلاع دهید تا معاینه قلب انجام شود.
موارد احتیاط و منع مصرف سوماتریپتان
این قرص باید در صورت وجود شرایط و بیماری‌های زیر با احتیاط مورد استفاده قرار بگیرد و ممکن است در برخی موارد منع مصرف داشته باشد.
- حساسیت به ترکیبات سوماتریپتان و سایر داروهای مشابه
- بیماری قلبی و عروقی مانند سکته قلبی، گرفتگی عروق کرونر و آریتمی‌ها
- فشار خون کنترل‌نشده
- مصرف مداوم دخانیات و سیگار کشیدن
- سابقه سکته یا خونریزی مغزی
- بیکاری کبدی
- تشنج
- سابقه بیماری‌های روده‌ای مانند ایسکمیک روده
- سابقه بیماری عروق محیطی
بیشتر بدانید: مورفین چیه؟
قرص سوماتریپتان در بارداری و شیردهی
در حال حاضر، مصرف قرص سوماتریپتان در بارداری مورد تایید نیست. چرا که تحقیقات کافی درباره اثرگذاری این دارو بر روی جنین و عوارض احتمالی آن وجود ندارد. بنابراین، اگر قصد حاملگی دارید یا باردار هستید، بهتر است قبل از مصرف این قرص حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
همچنین، مصرف قرص سوماتریپتان در شیردهی هم توصیه نمی‌شود؛ زیرا ترکیبات این دارو ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود و عوارض جانبی ایجاد کند. متخصصان معمولا توصیه می‌کنند، اگر به طور ناخواسته این دارو را مصرف کردید، حداقل تا ۱۲ ساعت به نوزاد خود شیر ندهید.
قرص سوماتریپتان برای کودکان
مصرف قرص سوماتریپتان ۱۰۰ یا سایر دوزهای آن برای افراد زیر ۱۸ سال تاییدشده نیست.
افراد مسن و قرص سوماتریپتان
برخی افراد مسن، درگیر بیماری‌های کلیوی، کبدی و قلبی هستند. از همین‌رو ممکن است سرعت پردازش دارو در بدن آن‌ها افزایش پیدا کند و در نتیجه، دارو برای مدت زمان طولانی‌تری در بدن باقی بماند. این موضوع باعث ایجاد عوارض جانبی جدی می‌شود. به همین دلیل، اغلب متخصصان مصرف سوماتریپتان را برای افراد مسن (بالای ۶۵ سال) توصیه نمی‌کنند.
عوارض قرص سوماتریپتان ۵۰
سوماتریپتان ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی ممکن است مانند هر داروی دیگری یک سری عوارض جانبی ایجاد کنند که شامل موارد زیر هستند:
عوارض جانبی رایج
این عوارض معمولا خفیف هستند و پس از چند روز برطرف می‌شوند:
- سرگیجه
- خستگی
- بروز علائم سردردهای میگرنی مانند حالت تهوع
- قرمزی و برافروختگی صورت
- احساس گرما یا سرما
- افزایش فشار خون
- سوزن سوزن شدن پوست
- احساس بی‌قراری در پاها
بیشتر بدانید: قرص استامینوفن
عوارض جانبی جدی
این عوارض معمولا به ندرت بروز پیدا می‌کنند. پس از مشاهده هر یک از آن‌ها سریعا مصرف دارو را قطع کنید و به پزشک معالج اطلاع دهید:
- تعریق شدید
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- علائم حمله قلبی
- احساس فشار، درد و سنگینی در ناحیه قفسه سینه، گلو، گردن و فک
- تاری دید یا از دست دادن بینایی موقتی
- درد شکم و معده
- اسهال خونی
- سفتی عضلات، تب بدون دلیل و گشادی مردمک
- علائم سکته یا خونریزی مغزی مانند سردرد شدید، افتادگی صورت، مشکل در صحبت کردن، بی‌حسی یا ضعف در یک طرف بدن و از دست دادن تعادل
- توهم، افکار خودکشی و صدمه زدن به دیگران
- علائم سندرم سروتونین مانند افزایش ضربان قلب، تعریق، توهم، حس گیجی و تحریک پذیری
- علائم آلرژیک مانند مشکلات تنفسی، خارش، بثورات پوستی، تورم در گلو، زبان یا صورت
بیشتر بدانید: قرص نوافن
تداخل دارویی سوماتریپتان
تداخل دارویی باعث کاهش اثربخشی این قرص می‌شود و می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از آن را افزایش دهد. داروهایی که ممکن است با قرص سوماتریپتان تداخل ایجاد کنند، عبارت‌اند از:
- سرترالین، فلوکستین و سیتالوپرام
- دولوکستین و ونلافاکسین
- کدئین، هیدروکدون و دی هیدروارگوتامین
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز
- داروهای حاوی ارگوت
- دی هیدروارگوتامین
- سایر مقلدهای گیرنده سروتونین
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
- آمی‌تریپتیلین
- داروها و مواد مخدر مانند اکستازی
راهنمای مراجعه به پزشک
ترکیبات قرص سوماتریپتان با اثرگذاری بر هورمون سروتونین، باعث تنگ شدن عروق خونی می‌شوند و بدین شکل می‌توانند سردردهای میگرنی را بهبود ببخشند. این قرص باید حتما توسط پزشک برای حملات میگرنی تجویز شود؛ زیرا مصرف خودسرانه آن می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.
اگر در مورد نحوه مصرف یا ایمنی و اثربخشی قرص سوماتریپتان متناسب با شرایط خاص خود سوالاتی دارید، می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب بگیرید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر مغز و اعصاب از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این دارو از دسته داروهای تریپتان است و مرفین ندارد. بنابراین اعتیادآور نیست، اما ممکن است باعث مثبت شدن نتیجه تست اعتیاد شود.
تمامی دوزهای داروی سوماتریپتان برای درمان سردردهای شدید میگرنی تجویز می‌شوند.
در حال حاضر، مطالعات انسانی کافی درباره اثربخشی این دارو بر روی جنین در دوران بارداری وجود ندارد و عوارض ناشی از آن به طور کامل شناخته‌شده نیست. به همین دلیل مصرف سوماتریپتان در بارداری توصیه نمی‌شود.
برای انتخاب سوماتریپتان ایرانی یا خارجی بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید. چرا که دکتر متخصص بهترین گزینه را با توجه به شرایط پزشکی و نیازهای خاص بیمار توصیه می‌کند.
منابع: webmd | clevelandclinic
