سویا یکی از غنی‌ترین منابع پروتئین گیاهی در جهان است. این ماده غذایی نه تنها برای گیاه‌خواران انتخاب ایده‌آلی محسوب می‌شود؛ بلکه به دلیل خواص بی‌شمار خود از جایگاه ویژه‌ای در رژیم‌های غذایی مختلف برخوردار است. خواص سویا به پروتئین، ایزوفلاون‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در آن نسبت داده می‌شود و از کاهش وزن تا درمان بیماری گسترده است. این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی فواید و عوارض احتمالی سویا اختصاص دارد. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
خواص سویا آجیلی برای زنان و مردان
اگر به دنبال یک میان‌وعده سالم، مغذی و خوشمزه هستید، سویا آجیلی می‌تواند انتخاب بی‌نظیری برای شما باشد. چرا که مصرف آن فواید زیر را به همراه دارد:
۱. از سلامت قلب محافظت می‌کند
تحقیقات در مورد خواص سویا تازه یا بوداده (بدون نمک) نشان میدهد که این ماده غذایی به کاهش کلسترول و بهبود سایر عوامل خطر بیماری قلبی کمک می‌کند. به نظر می‌رسد که فیبر، پروتئین و آلفا- لینولنیک اسید (ALA) موجود در سویا در ایجاد این اثرات نقش دارند. سویا همچنین حاوی ایزوفلاون است که شبیه استروژن عمل می‌کند و خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد.
محققان با بررسی ۳۵ مطالعه مختلف متوجه شدند که سویا می‌تواند کلسترول بد (LDL) را به طرز چشمگیری کاهش دهد و سطح کلسترول خوب (HDA) را بالا ببرد. در سایر مطالعات هم مشاهده شده است که تاثیر سویا آجیلی روی سطح کلسترول خون در مقایسه با سایر انواع سویا بیشتر است.
بیشتر بدانید: خواص نان جو
۲. به کاهش وزن کمک می‌کند
از خواص سویا آجیلی برای چاقی و درمان آن هم استفاده می‌شود. چون منبع خوب پروتئین است و به تقویت متابولیسم و تحریک حس سیری کمک می‌کند.
در یک مطالعه هشت هفته‌ای روی ۳۰ بزرگسال مبتلا به چاقی، درصد چربی بدن در افرادی که از رژیم غذایی کم‌کالری و حاوی سویا پیروی کردند، نسبت به کسانی که رژیم غذایی کم‌کالری و حاوی پروتئین حیوانی داشتند، به مقدار بیشتری کاهش پیدا کرد.
۳. در حفظ سلامت استخوان‌ها نقش دارد
از خواص سویا بوداده یا تازه می‌توان به افزایش استحکام استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان اشاره کرد. تحقیقات نشان میدهد که جنیستئین و سایر ایزوفلاون‌های سویا تراکم استخوان را در زنان یائسه افزایش می‌دهند. محققان ۱۰ مطالعه را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که مصرف مکمل حاوی ۹۰ میلی‌گرم ایزوفلاون سویا به مدت حداقل ۶ ماه با بهبود تراکم استخوان در زنان یائسه مرتبط است.
بیشتر بدانید: گلوتن چیست و چه مضراتی دارد؟
۴. علائم یائسگی را کاهش میدهد
کاهش استروژن در دوران یائسگی به گرگرفتگی، نوسانات خلقی و سایر علائم منجر می‌شود. از آنجا که ایزوفلاون‌های سویا شبیه استروژن عمل می‌کنند، ممکن است به کنترل این علائم کمک کنند.
در یک مطالعه هشت هفته‌ای که روی ۶۰ نفر انجام شد، محققان خواص سویا برای زنان یائسه را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که مصرف نصف لیوان (۸۶ گرم) سویا آجیلی در روز می‌تواند گرگرفتگی را ۴۰ درصد کاهش دهد. البته نتیجه تحقیقات مختلف درباره این موضوع ضدونقیض است.
بیشتر بدانید: خواص جو دوسر
۵. خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که سویا خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان پروستات را کاهش میدهد. اما نتیجه مطالعات مختلف در مورد تاثیر این ماده غذایی روی سرطان به‌خصوص سرطان سینه متفاوت است. بنابراین برای درک بهتر این موضوع باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
بیشتر بدانید: عوارض حذف نان و برنج
خواص سویا گوشتی (پروتئین سویا)
پروتئین سویا و غذاهای حاوی آن برای افراد گیاه‌خوار و کسانی که به اندازه کافی گوشت نمی‌خورند، مفید است. از فواید این ماده غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محافظت از سلامت قلب: پروتئین سویا روی سلامت قلب تاثیر مثبت دارد و به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب کمک می‌کند. چربی خون بالا با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی مرتبط است.
- پیشگیری از سرطان: بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که رژیم غذایی سرشار از سویا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. در بعضی از تحقیقات مشاهده شده است که سویا خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد، باعث مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود و از رشد رگ‌های خونی در تومور جلوگیری می‌کند.
- کنترل قند خون: خوردن سویا با کنترل بهتر قند خون و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ مرتبط است.
- تقویت عضلات در ورزشکاران: از خواص سویا در بدنسازی می‌توان به رشد و ترمیم عضلات به‌خصوص در افراد گیاه‌خوار اشاره کرد.
بیشتر بدانید: چالش ۲۱روزه حذف قند و شکر
خواص سویا سس
سس سویا یک غذای تخمیرشده است که ۲ هزار سال پیش مردم چین برای اولین بار از آن برای نگهداری غذا استفاده کردند. این ماده غذایی امروزه در تهیه انواع غذاها از جمله سوشی کاربرد دارد.
سس سویا حاوی مقدار زیادی سدیم (نمک) است و مواد مغذی زیادی ندارد. با این حال، تحقیقات نشان میدهد که مصرف آن با فواید زیر همراه است:
- از شما در برابر بیماری‌های مزمن مانند سرطان و دیابت محافظت می‌کند.
- به بهبود تعادل باکتری‌های مفید و مضر روده کمک می‌کند. حفظ این تعادل برای سلامت روده و هضم صحیح غذا حیاتی است.
عوارض سویا
این سوال که سویا برای چه کسانی ضرر دارد یا چه عوارضی ایجاد می‌کند، از سوی کسانی که به مصرف غذاهای گیاهی علاقه دارند مطرح می‌شود. در پاسخ باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- حاوی آنتی‌نوترینت است. سویا حاوی یک نوع ترکیب گیاهی به نام فیتات است که جزء آنتی‌نوترینت‌ها طبقه‌بندی می‌شود. آنتی‌نوترینت‌ها جذب مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن و روی را کاهش می‌دهند. فیتات مضر نیست؛ مگر اینکه مقدار آن در رژیم غذایی بیش‌ازحد بالا باشد. شما می‌توانید مقدار فیتات موجود در سویا را با خیساندن، تخمیر و پختن کاهش دهید.
- فیتواستروژن دارد. بسیاری از مردم به دلیل وجود فیتواستروژن از خوردن سویا خودداری می‌کنند. چون نگران هستند که سطح هورمون‌های بدن را مختل کند. فیتواستروژن‌ها ترکیباتی هستند که به طور طبیعی در گیاهان به‌ویژه سویا یافت می‌شوند. آن‌ها مثل استروژن عمل می‌کنند و به گیرنده‌های این هورمون در بدن متصل می‌شوند. به همین دلیل، بعضی از افراد معتقدند که سویا خطر سرطان سینه را افزایش میدهد یا حتی روی هورمون‌های تولید مثل مردانه اثر می‌گذارد. با این حال، شواهد کافی برای تایید این موضوع وجود ندارد.
- اصلاح‌شده ژنتیکی است. بیشتر سویایی که در سراسر جهان مصرف می‌شود از نوع اصلاح‌شده ژنتیکی (GMO) است؛ به این معنی که از نظر ژنتیکی تغییر داده شده است تا نسبت به علف‌کش‌های خاصی مقاوم شود. نتیجه تحقیقات مختلف در مورد اثرات غذاهای GMO بر سلامتی ضدونقیض است و برای نتیجه‌گیری قطعی باید مطالعات بیشتری انجام شود.
- ممکن است حاوی گلوتن باشد. سس سویا حاوی گلوتن است؛ پروتئینی که در بعضی از غلات از جمله گندم یافت می‌شود. گلوتن یک پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند که به روده کوچک بیماران مبتلا به سلیاک آسیب می‌زند. افراد مبتلا به بیماری سلیاک و کسانی که به گندم آلرژی دارند باید از مصرف سس سویا خودداری کنند.
- ممکن است نمک زیادی داشته باشد. سس سویا معمولا کالری و کربوهیدرات کمی دارد، اما حاوی مقدار زیادی سدیم است. در سویا آجیلی بوداده هم ممکن است سدیم زیادی وجود داشته باشد. مصرف زیاد سدیم خطر ابتلا به پرفشاری خون را افزایش میدهد یا باعث نفخ و تورم خفیف دست و پا می‌شود.
کلام پایانی
سویا به بهبود سلامت قلب، تقویت استخوان‌ها، مدیریت وزن و حتی پیشگیری از سرطان کمک می‌کند. با این حال، مانند هر غذای دیگری باید به مقدار مناسب و در قالب یک رژیم غذایی سالم مصرف شود. برای اینکه از خواص سویا بهره‌مند شوید و آن را به روش صحیح در رژیم غذایی خود بگنجانید، پیشنهاد می‌کنیم با متخصص تغذیه مشورت کنید. برای این کار می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
شیر سویا می‌تواند شانس موفقیت بارداری از طریق لقاح خارج رحمی (IVF) را به طرز چشمگیری افزایش دهد. با این حال، قبل از مصرف آن باید با متخصص تغذیه و دکتر زنان مشورت کنید.
بعضی از افراد از پروتئین سویا به جای گوشت برای تهیه ماکارونی استفاده می‌کنند. از خواص سویا ماکارونی می‌توان به تامین پروتئین و کربوهیدرات مورد نیاز بدن، تقویت عضلات و کاهش کلسترول اشاره کرد. این غذا برای گیاه‌خواران و کسانی که رژیم غذایی کم‌چرب دارند، مفید است.
مهم‌ترین خواص پودر سویا با شیر عبارت‌اند از: کاهش احساس گرسنگی، کنترل وزن، تقویت عضلات و افزایش استحکام استخوان‌ها.
این ترکیب غذایی برای تقویت استخوان‌ها، ساخت عضلات، حفظ سلامت قلب، پیشگیری از سرطان و کنترل علائم یائسگی مفید است.
این ماده غذایی منبع خوب پروتئین است، خلق‌وخوی مادر را بهبود می‌بخشد و به کنترل قند خون در زنان مبتلا به دیابت بارداری کمک می‌کند. اما مصرف زیاد آن ممکن است خطر ابتلا به بعضی از مشکلات از جمله هیپوسپادیاس را افزایش دهد. در این بیماری، سوراخ مجرای ادرار به جای نوک آلت تناسلی در زیر آن قرار دارد.
منابع: healthline, healthline, health
