سرطان پوست چیست و خطرناک‌ترین نوع آن کدام است؟

سرطان پوست یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در دنیا است که به دلیل رشد غیر طبیعی سلول‌های پوستی ایجاد می‌شود. این نوع سرطان می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد. نوع بدخیم آن معمولا به بافت‌های مجاور، مخصوصا غدد لنفاوی گسترش پیدا می‌کند و از طریق جریان خون به اندام‌های دیگر متاستاز می‌دهد. سرطان پوست انواع مختلفی دارد که کارسینوم سلول بازال شایع‌ترین نوع آن است و ملانوما خطر مرگ‌ومیر بالاتری دارد. با توجه به شیوع بالای این بیماری در جوامع امروزی، افزایش آگاهی از نشانه‌ها، روش پیشگیری و درمان آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا درباره انواع، علائم و روش درمان سرطان پوست بیشتر صحبت کنیم.

سرطان پوست چیست؟

این بیماری از شایع‌ترین سرطان‌ها به‌شمار می‌آید که در سلول‌های پوست ایجاد می‌شود و ناشی از رشد غیر طبیعی آن‌ها است. قرار گرفتن برای مدت طولانی در معرض اشعه فرابنفش (UV) خورشید یا منابع مصنوعی مانند سولاریوم را می‌توان یکی از عوامل مهم در ایجاد این بیماری دانست. با این حال، سرطان می‌تواند در بخش‌هایی از بدن که در معرض نور خورشید نیستند هم ایجاد شود. در ادامه می‌توانید تصاویر سرطان پوست در مراحل مختلف را مشاهده کنید:

انواع سرطان پوست

تومور پوست به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر هستند:

کارسینوم سلول بازال

این تومور که تقریبا می‌توان گفت نادر است، به کندی رشد می‌کند و احتمال سرایت پایینی به سایر اندام‌ها دارد، در اثر رشد غیر طبیعی سلول‌های پایه پوست در اپیدرم (خارجی‌ترین لایه پوست) ایجاد می‌شود. قسمت‌هایی از بدن مانند صورت، گوش‌ها، گردن، پوست سر، شانه‌ها که بیشتر در معرض نور خورشید هستند، معمولا دچار این نوع سرطان می‌شوند.

کارسینوم سلول سنگفرشی

برای درک بهتر اینکه کارسینوم سلول سنگفرشی یا SCC چیست، باید بگوییم این تومور بر اثر رشد غیر طبیعی سلول‌های سنگفرشی در لایه میانی و خارجی پوست ایجاد می‌شود. قسمت‌هایی از پوست مانند گوش‌ها، صورت، پوست سر، گردن و دست‌ها که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، می‌توانند درگیر سرطان سلول سنگفرشی شوند. در واقع، آن نواحی از پوست که دچار چین‌وچروک یا لکه‌های پیری هستند، بیشتر در معرض آسیب ناشی از نوع سرطان قرار دارند. سرطان سلول سنگفرشی رشد سریعی دارد و اگر به موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد به اندام‌های دیگر متاستاز می‌دهد.

ملانوما

ملانوما خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است که معمولا به شکل خال‌های غیر عادی یا تغییراتی در خال‌های قبلی بدن ظاهر می‌شود. این سرطان می‌تواند در تمامی قسمت‌های بدن، حتی نواحی که در معرض نور خورشید نیستند، بروز پیدا کند. ملانوما، ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولیدکننده رنگدانه پوست) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بیشتر بدانید: کلوئید چیست؟

از دیگر انواع این بیماری که کمتر شناخته‌شده هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرطان سلول مرکل: یک سرطان بسیار تهاجمی و با رشد سریع و نادر است که در سلول‌های تولیدکننده هورمون درست در زیر پوست و در فولیکول‌های مو شروع می‌شود. 
• کارسینوم کراتینوسیت: گاهی سرطان کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی با هم ترکیب می‌شوند و کارسینوم کراتینوسیت را به وجود می‌آورند. این تومور در نوعی از سلول‌های پوستی به نام کراتینوسیت شروع می‌شود.
• کارسینوم غدد سباسه: این تومور غیر معمول و تهاجمی، در غدد چربی پوست به وجود می‌آید. کارسینوم غدد سباسه که اغلب به صورت برجستگی‌هایی سفت و بدون درد ظاهر می‌شود، می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد شود، اما معمولا در پلک‌ها مشاهده می‌شود و اغلب آن را با دیگر مشکلات پلکی اشتباه می‌گیرند.
• سارکوم کاپوسی: این بیماری، فرم نادری از سرطان پوست است که در رگ‌های خونی گسترش یافته و منجر به ایجاد لکه‌هایی بنفش یا قرمز رنگ بر روی پوست و غشاهای مخاطی می‌شود. احتمال ابتلا به سارکوم کاپوسی در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، مانند افراد مبتلا به ایدز یا بیمارانی که از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند (مانند افرادی که پیوند عضو داشته‌اند) بیشتر است.

بیشتر بدانید: مضرات لوازم آرایشی

علائم سرطان پوست چیست؟

یکی از علائم سرطان پوست خارش است. البته هر خارشی قطعا نشان‌دهنده این بیماری نیست. تومور پوست در مراحل اولیه با درد بسیار ناچیزی شروع می‌شود که اغلب افراد مبتلا از آن تحت عنوان خارش خفیف یاد می‌کنند. در مراحل بعدی، درد نواحی درگیر افزایش می‌یابد. در ادامه به بررسی علائم سرطان پوست با عکس و به تفکیک انواع آن می‌پردازیم:

نشانه‌های کارسینوم سلول بازال

از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برجستگی‌های مرواریدی یا مومی شکل
• ضایعه‌ای صاف، قهوه‌ای یا گوشتی رنگ و مشابه زخم
• زخمی همراه با خونریزی یا به شکل پوسته‌پوسته شده (این زخم‌ها بعد از بهبودی، دوباره عود می‌کنند.)

نشانه‌های کارسینوم سلول سنگفرشی

علائم این نوع سرطان پوست عبار‌ت‌اند از:

• برآمدگی سفت و قرمز رنگ
• ضایعه‌ای صاف با سطحی پوسته‌پوسته شده و کبره بسته

نشانه‌های ملانوما

علائم ملانوما شامل موارد زیر هستند:

• یک نقطه بزرگ قهوه‌ای رنگ همراه با لکه‌های تیر‌ه‌تر
• تغییر رنگ یا اندازه خال همراه با خونریزی
• وجود یک ضایعه کوچک با حاشیه‌ای نامنظم و به رنگ قرمز، صورتی، سفید، آبی یا کبود 
• وجود ضایعه دردناک همراه با خارش یا سوزش
• ایجاد ضایعات تیره روی کف دست، کف پا، نوک انگشتان یا انگشتان پا
• وجود ضایعات تیره روی غشای مخاطی پوشاننده دهان، بینی، واژن یا مقعد

بیشتر بدانید: درمان آفتاب سوختگی و تیرگی پوست

علائم سرطان پوست در آقایان

از نشانه‌ های سرطان پوست در مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خال‌های جدید یا بزرگ شدن اندازه خال‌های قدیمی
• تغییر در سطح خال مانند پوسته‌پوسته شدن یا ایجاد زخم
• تغییر رنگ یک نقطه‌ غیر عادی از قهوه‌ای به سیاه
• جوش پوستی برآمده 
• خال‌های دارای خارش یا گزگز

بیشتر بدانید: سلولیت عفونی

علائم سرطان پوست در خانم‌ها

این بیماری ممکن است در زنان با علائم زیر مشخص شود:

• لکه‌های جدید و در حال تغییر
• خارش و حساسیت پوست
• لکه‌های پوستی همراه با خونریزی
• لکه‌های تیره یا پوسته‌پوسته شده روی هر ناحیه‌ای از بدن

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هرگونه تغییر نگران‌کننده بر روی پوست خود، با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید. همه تغییرات پوستی نشان‌دهنده سرطان نیستند، اما برای اطمینان از علت ایجاد آن‌ها بهتر است نزد پزشک متخصص معاینه شوید. اگر شرایط مراجعه حضوری به پزشک را ندارید، می‌توانید از امکان مشاوره با دکتر آنلاین پوست و مو استفاده کنید.

علت ایجاد سرطان پوست

این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های DNA پوست دچار جهش ژنتیکی شوند. جهش باعث رشد غیر طبیعی سلول‌ها و ایجاد تومور خواهد شد. اشعه ماورا بنفش یکی از عوامل اصلی ایجاد آسیب در DNA سلول‌های پوست است. این اشعه در نور خورشید و چراغ های مورد استفاده در تخت‌های برنزه یافت می‌شود. با این وجود، هنوز دلیل ایجاد سلول‌های سرطانی در قسمت‌هایی از پوست که در معرض اشعه فرابنفش نیستند، مشخص نشده است.

عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به سرطان پوست

برخی عوامل که خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• پوست روشن: افرادی با موهای بلوند یا قرمز و چشم‌هایی روشن که پوست‌شان به آسانی آفتاب‌سوخته و کک‌ومکی می‌شود، در مقایسه با افراد دارای پوست تیره، بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند.
• خال: افراد دارای خال‌های زیاد یا خال‌های غیر طبیعی که دیسپلاستیک نامیده می‌شوند، در معرض خطر ابتلا به این سرطان هستند. خال‌های دیسپلاستیک ظاهری غیر معمول دارند و اغلب بیشتر از خال‌های نرمال رشد می‌کنند.
• ضایعات پوستی پیش‌سرطانی: این ضایعات معمولا به شکل لکه‌هایی سفت و پوسته‌پوسته مشاهده می‌شوند که رنگ آن‌ها از قهوه‌ای تا صورتی تیره متغیر است. توده‌های پیش‌سرطانی عمدتا در صورت، سر و دست‌های افرادی مشاهده می‌شوند که پوست روشنی داشته و این پوست، در اثر تابش آفتاب آسیب‌دیده است.
• سابقه خانوادگی: اگر والدین یا یکی از خواهرها و برادرها به سرطان پوست مبتلا شده باشند، احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر می‌شود.
• سابقه ابتلا به بیماری سرطان پوست: اگر فرد در گذشته یک بار به این بیماری مبتلا شده باشد، احتمال عود آن وجود دارد.
• سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نظیر مبتلایان به ایدز و افرادی که برای دریافت عضو پیوندی از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
• آفتاب سوختگی: سابقه تاول در اثر آفتاب‌سوختگی در دوران کودکی یا نوجوانی، احتمال ابتلای شخص به سرطان پوست در بزرگسالی را افزایش می‌دهد.
• قرار گرفتن در معرض تشعشعات: احتمال ابتلا به این بیماری، به‌ویژه کارسینوم سلول بازال در افرادی که جهت درمان بیماری‌های پوستی نظیر اگزما و آکنه تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، بالاتر است.
• زندگی در مناطق مرتفع و آفتابی: افرادی که در آب و هوای گرم و آفتابی زندگی می‌کنند بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند. این افراد نسبت به دیگران، بیشتر با تشعشعات خورشید در تماس هستند.
• قرار گرفتن در معرض مواد خاص: تماس با برخی مواد خاص مانند آرسنیک ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

روش درمان سرطان پوست

اگر به عکس سرطان پوست خوش خیم در بالا نگاه کنید، متوجه می‌شوید نشانه این بیماری در مراحل اولیه شبیه به یک خال ساده است؛ از همین‌رو می‌توان آن را به راحتی درمان کرد. بهترین روش درمان این بیماری توسط پزشک متخصص و بر اساس نوع، شدت و وضعیت سلامت فرد انتخاب می‌شود که شامل موارد زیر هستند:

سرما درمانی

سرما درمانی برای از بین بردن سرطان پوست در مراحل اولیه و خفیف مفید است. پزشک در این روش به کمک نیتروژن مایع بافت درگیر تومور را منجمد می‌کند و بافت مرده پس از انجماد از بین می‌رود.

برش از طریق جراحی

این روش برای انواع سرطان پوست مفید است. پزشک بافت سرطانی و بخشی از حاشیه پوست سالم را برش می‌زند. در مواقع حادتر و با صلاحدید جراح، پوست اطراف تومور برداشته می‌شود.

جراحی موس

زمانی که سرطان پوست بزرگ و عودکننده است و به سختی درمان می‌شود، پزشک از روش جراحی موس استفاده می‌کند. در واقع، می‌توان گفت این روش در از بین بردن سلول‌های سرطانی پایه و سنگفرشی کاربرد بالایی دارد. پزشک در جراحی موس هر لایه از پوست را با کمک میکروسکوپ بررسی می‌کند و سلول‌های غیر طبیعی را برمی‌دارد.

کورتاژ و الکترودیکاسیون

کورتاژ شامل خراش دادن بافت سرطانی با ابزاری به نام کورت است. پس از آن پزشک از یک سوزن الکتریکی یا الکترود برای گرم کردن و از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌کند.

پرتودرمانی و شیمی‌درمانی

اگر سرطان پیشرفته باشد و به بافت‌های مجاور گسترش یابد، برای مهار آن از پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند. پرتودرمانی شامل پرتوهای انرژی پرقدرت برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. پزشک زمانی که نتواند در طول جراحی تمامی سلول‌های سرطانی را پاک کند از روش پرتودرمانی استفاده می‌کنند.

شیمی‌درمانی به معنی استفاده از دارو برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. اگر این بیماری در مراحل اولیه و بالایی پوست باشد از شیمی‌درمانی موضعی استفاده می‌کنند، اما در صورت گسترش تومور به اندام‌های دیگر باید مورد شیمی‌درمانی سیستمیک قرار بگیرید.

بیشتر بدانید: طول عمر بیماران سرطان ملانوم

درمان فوتودینامیک

در این روش از نور لیزر و داروهایی استفاده می‌کنند تا سلول‌های سرطانی به نور حساس شوند. در نهایت تاباندن نور مخصوص لیزر باعث از بین بردن ساختار سلول‌های سرطانی می‌شود.

درمان بیولوژیکی

در این روش، پزشک سیستم ایمنی بدن بیمار را تحریک می‌کند تا توانایی آن را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی افزایش دهد. درمان بیولوژیکی که آن را با نام ایمونوتراپی هم می‌شناسند، معمولا از طریق انتقال سلول‌های لنفوسیت ‌T به بدن بیمار یا تزریق واکسن انجام می‌شود.

روش‌های پیشگیری از سرطان پوست

در اغلب موارد می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد. بهترین راه‌کارها برای محافظت از پوست شامل موارد زیر هستند:

• قرار نگرفتن در معرض نور مستقیم خورشید
• رعایت اصول اولیه مراقبت از پوست
• استفاده از کرم‌های ضد آفتاب در تمام طول سال
• استفاده از لباس‌های پوشیده، عینک و کلاه هنگام قرار گرفتن در معرض خورشید
• عدم استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده
• آگاهی از اطلاعات شناسنامه‌ای داروها (برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها حساسیت به نور خورشید را افزایش می‌دهند.)

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، بهتر است پوست و خال‌هایی که در نواحی مختلف بدن‌تان دارید را به طور منظم بررسی کنید. این کار باعث می‌شود تا در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر طبیعی، سریعا برای پیگیری دقیق‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

سرطان پوست اغلب بر اثر قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش نور خورشید یا دستگاه‌های سولاریوم ایجاد می‌شود و یکی از شایع‌ترین نوع سرطان است. این بیماری با توجه به نوع آن، از جمله کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوم به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند؛ با این حال اصلی‌ترین نشانه‌اش ظاهر شدن برجستگی‌های مرواریدی، زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند، خال‌های غیر طبیعی یا ایجاد تغییر رنگ در پوست است. شما می‌توانید با رعایت نکات مراقبت تا حد زیادی از بروز تومور پوستی جلوگیری کنید. 

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با انواع، علائم، روش‌های پیشگیری و راه‌کارهای درمان سرطان پوست آشنا کردیم. اگر در این خصوص سوالات بیشتری دارید می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر پوست و مو آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر پوست و مو از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: mayoclinic | clevelandclinic