آناتومی شانه و عملکرد عجیب آن

شانه انسان متحرک‌ترین مفصل بدن است. این تحرک دامنه حرکتی فوق‌العاده‌ای مانند ابداکشن، خم شدن، اکستنشن، چرخش داخلی، چرخش خارجی، و دور 360 درجه در صفحه ساژیتال را برای اندام فوقانی فراهم می‌کند. علاوه بر این، شانه امکان انقباض کتف، عقب نشینی، بالا بردن و فرورفتگی را ایجاد می‌کند. این دامنه حرکتی وسیع باعث ناپایداری مفصل شانه نیز می‌شود. این بی‌ثباتی در آناتومی شانه توسط عضلات روتاتور کاف، تاندون‌ها، رباط‌ها و لابروم گلنوئید جبران می‌شود.

شایع‌ترین آسیب‌های شانه شامل عضلات، رباط‌ها، غضروف‌ها و تاندون‌ها تا استخوان‌ها می‌شود. آسیب‌های شایع شانه شامل پارگی روتاتور کاف، برخورد شانه و دررفتگی است. ورزشکارانی مانند: بازیکنان تنیس یا فوتبال و افرادی که در مشاغلی مشابه آن‌ها فعالیت می‌کنند که نیاز به بلند کردن مکرر، سنگین و از بالای سر دارند، بیشتر مستعد این نوع آسیب‌دیدگی هستند.

بیشتر بدانید:جراحی تعویض شانه

اجزای تشکیل دهنده آناتومی شانه

آناتومی شانه بسیار متحرک است و از چندین مفصل تشکیل شده است که با هم کار می‌کنند. استخوان کتف، ترقوه و بازو استخوان‌های شانه هستند. مفصل گلنوهومرال مفصل اصلی است و بیشتر شبیه یک توپ گلف است که روی سه راهی نشسته است. این کار به گونه‌ای عمل می‌کند که دامنه حرکت زیادی را در خم شدن به جلو (بازوها در جلو)، ابداکشن (بازوها به طرفین)، اداکشن (بازوها در سراسر بدن) و اکستنشن (بازوها به عقب می‌رسند) اجازه می‌دهد. مفصل آکرومیوکلاویکولار ترقوه را به آکرومیون که بخشی از تیغه شانه یا کتف است متصل می‌کند.

افرادی که در حرکت دادن شانه دچار مشکل می‌شوند باید به دکتر متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنند که در صورت داشتن سوال در این خصوص می‌توانید در سایت درمانکده از طریق مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان طب فیزیکی ارتباط برقرار کنید.

بیشتر بخوانید: آناتومی مچ دست؛ هرآنچه که باید درباره آن بدانیم!

رباط‌ها در آناتومی شانه

رباط‌ها بافت هم‌بند متراکمی هستند که استخوان را به استخوان متصل می‌کنند. آن‌ها در مقایسه با تاندون‌ها نسبتاً کوتاه و ساختار مشابهی دارند، شبیه یک نوار سفید یا ساختار کابل مانند سخت و منعطف هستند. برای مقاومت در برابر نیروهایی که از جهات مختلف می‌آیند، یک رباط از یک ماتریس بافی از الیاف ساخته می‌شود. رباط‌های شانه همگی از روی استخوان‌هایی که به هم متصل می‌شوند، نام گذاری شده‌اند.

ماهیچه‌ها و تاندون‌ها

تاندون‌ها نوارهای ضخیمی از بافت هم‌بند هستند که ماهیچه را به استخوان متصل می‌کنند. عملکردی مشابه رباط‌ها دارند، آن‌ها از کلاژن ساخته شده‌اند. تاندون‌ها باعث می‌شوند ماهیچه‌ها بتوانند استخوان‌های بدن را در هنگام انقباض عضلات حرکت دهند.

تاندون‌های درگیر در شانه عمدتاً شامل سر بلند تاندون دوسر بازو و تاندون‌های روتاتور کاف است، سوپرااسپیناتوس، اینفرا اسپیناتوس، ترس مینور و زیر کتفی، سایر تاندون های حمایت کننده شامل سینه مینور، کوراکوبراکیالیس و سر کوتاه عضله دوسر هستند. این تاندون‌ها و ماهیچه‌های شانه ثبات مفصل شانه را در دامنه‌های مختلف حرکتی تضمین می‌کنند.

بیشتر بخوانید: شناخت بیشتر آناتومی مچ پا با ما !!!

غضروف و لابروم آناتومی شانه

در انتهای تمام استخوان‌های بدن غضروف وجود دارد. برای زمانی که مفصل آناتومی شانه به موقعیت‌های مختلف حرکت می‌کند، به عنوان یک سطح سر خوردن عمل می‌کند. از یک بافت ضخیم و صاف ساخته شده است که به عنوان یک پوشش محافظ بر روی انتهای استخوان‌های بلند در فضای مفصل عمل می‌کند.

صدمات غضروفی یا با ضربه یا در طی دوره‌های زمانی طولانی اتفاق می‌افتد که این سطوح به آرامی به دلیل ساییدگی و پارگی یا فرآیند بیماری خراب می‌شوند. هنگامی که روند آهسته و تدریجی است، آسیب اغلب بدتر است.

در نهایت غضروف فرسوده می‌شود و سطح دو سر استخوان دیگر با حرکت روی یک سطح صاف نمی‌لغزد، بلکه در عوض با هم ساییده می‌شود. لابروم شانه در لبه گلنوئید یافت می‌شود. مانند: منیسک زانو، لابروم شانه به عمق بخشیدن به کانتور گلنوئید کمک می‌کند تا سر استخوان بازو بهتر در مفصل قرار گیرد. آسیب به لابروم با دررفتگی شانه و سابلوکساسیون‌های قدامی مکرر رخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید: آناتومی مغز انسان؛ حقایق جالبی دربارۀ مغز که خوب است بدانید

آناتومی رگ‌های شانه

4 شریان اصلی وجود دارد که خون را به شانه می‌رسانند، رگ‌های شانه شامل شریان‌های ساب ترقوه، زیر بغل، توراکوآکرومیال و براکیال، شریان ساب کلاوین از قفسه سینه فوقانی خارج می‌شود و با عبور از زیر دنده اول تبدیل به شریان زیر بغل می‌شود. 

1. شریان توراکوآکرومیال از شریان زیر بغل منشعب و هنگامی که شریان زیر بغل به پایین عضله‌تر از ماژور رسید، به شریان بازویی تبدیل می‌شود.
2. شریان ساب ترقوه در زیر استخوان ترقوه قرار دارد. این جایی است که خون وارد ناحیه شانه می‌شود. شریان زیر بغل در ناحیه زیر بغل قرار دارد. شریان زیر بغل ادامه شریان ساب ترقوه است و خون بازو را تامین می‌کند.
3. شریان توراکوآکرومیال شاخه‌ای از شریان زیر بغل است و در بالای شانه قرار دارد. به 4 شاخه تقسیم می‌شود که در خدمت شانه و بالای سینه است.
4. شریان بازویی به سمت پایین بازو حرکت می‌کند. ادامه شریان زیر بغل است. شاخه‌های شریان بازویی خون‌رسانی به عضلات و استخوان‌های شانه را تامین می‌کنند.

خون تامین شده توسط این شریان‌ها برای اکسیژن‌رسانی از طریق سیاهرگ‌های شانه و بازو به ریه‌ها باز می‌گردد.

بیشتر بخوانید: آناتومی تخمدان + بیماری های تخمدان زنان

درمان شانه درد

برخی از مهم‌ترین راهکار‌های بهبود دردهای آناتومی شانه، شامل موارد زیر می‌شود:

فیزیوتراپی

یکی از اولین رویکردهای درمانی برای درد شانه شامل فیزیوتراپی و اصلاح فعالیت‌هایی است که درد را تشدید می‌کند. هدف تمرین فیزیوتراپی رفع مشکلاتی مانند: سفتی و ضعف است. هم‌چنین شامل آموزش مجدد حرکات یا فعالیت‌های مرتبط با ورزش، کار یا فعالیت‌های روزمره می‌شود که درد شانه را تشدید می‌کردند تا در صورت امکان، بتوانید به کاری که انجام می‌دادید بازگردید.

بیشتر بخوانید: غدد لنفاوی چه وظایفی دارند و در کجای بدن قرار گرفته‌اند؟

کار درمانی

اگر درد شانه شما فعالیت‌های روزمره را دشوار می‌کند، مراجعه به یک کاردرمانگر مفید است. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند روش‌های بهتری برای انجام فعالیت‌های روزانه مانند: حمام کردن، لباس پوشیدن، کار کردن یا رانندگی بیاموزید. آن‌ها هم‌چنین می‌توانند وسایل کمکی و تجهیزاتی را برای تسهیل فعالیت‌های روزمره فراهم کنند.

دارو

داروهایی مانند پاراستامول و داروهای ضدالتهاب با دوز کم می‌توانند در کنترل درد مفید باشند، در حالی که شما برای حفظ و بازیابی حرکت و عملکرد کار می‌کنید. اگر فشار خون بالا یا بیماری قلبی یا کلیوی دارید، قبل از استفاده از این داروها حتما با پزشک خود مشورت کنید. داروها را نباید به عنوان یک راه حل طولانی مدت برای درد شانه در نظر گرفت. اگر درد شما ادامه داشت، گزینه‌های درمانی دیگر را با پزشک خود در میان بگذارید.

برای درد مداوم، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید را پیشنهاد کند. در حالی که درک این نکته مهم است که همه داروها دارای عوارض جانبی هستند، برای اکثر افراد تزریقی برای کمک به کاهش درد در حین بهبودی به خوبی تحمل می‌شود. بسته به شرایط شما ممکن است تزریق یک یا دو بار تکرار شود.  در موارد یخ زدگی شانه، هیدرو دیلاتاسیون ممکن است پیشنهاد شود. این تزریق مایع (سالین و استروئید) به مفصل است.

بیشتر بخوانید: عوارض کفش پاشنه بلند

عمل جراحی

برای اکثر افراد، درد شانه در طول زمان با درمان مناسب و محافظه کارانه بهبود می‌یابد. اما در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی باشد. لازم به ذکر است که آگاه بودن و حفظ قدرت عضلانی و دامنه حرکتی منجر به نتایج بهتر بعد از جراحی می‌شود. توان‌بخشی پس از جراحی نیز برای نتایج خوب مهم است.

ممکن است برای شرایط زیر نیاز به جراحی باشد:

• دررفتگی‌
• پارگی حاد روتاتور کاف
• پارگی های مزمن روتاتور کاف 
• آسیب شدید مفصل در نتیجه استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید.
• جراحی شانه منجمد نیاز به بررسی دقیق دارد، زیرا این وضعیتی است که معمولاً به‌طور طبیعی در طول زمان برطرف می‌شود و می‌توان آن را بدون جراحی مدیریت کرد. تداوم درد و سفتی پس از جراحی برای این وضعیت غیر معمول نیست.

لازم به ذکر است که تشخیص روش مناسب درمان شانه درد توسط پزشک فوق تخصص ارتوپد انجام می‌شود. شما عزیزان می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان ارتوپدی سوالات خود را بپرسید.

بیشتر بخوانید: شانه یخ زده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

سخن‌پایانی

در مقاله پیش‌رو از مجله درمانکده هر آن‌چه از آناتومی و شناخت شانه تا درمان دردهای مختلف آن باید بدانید، به‌طور خلاصه مورد بحث قرار گرفت، امید است با مطالعه آن گامی هر چند کوچک در جهت ارتقای سلامتی‌تان بردارید و هم‌چنین با داشتن علم پزشکی بتوانید هر گونه علامت بروز بیماری را شناسایی و در جهت درمان آن اقدام کنید.