عصب سیاتیک بلندترین عصب بدن است که از نخاع شروع می‌شود و از لگن عبور می‌کند و پس از گذشتن از باسن به شکل شاخه‌های متعددی وارد پاها می‌شود. این درد می‌تواند به صورت خفیف تا شدید در کمر، باسن و پاها بروز پیدا کند یا موجب ضعف و بی‌حسی در این نواحی شود. اگر شما هم گاهی دردهای تیز و آزاردهنده‌ای را در یک طرف بدن خود احساس می‌کنید که از سمت کمر به باسن و ران پا کشیده می‌شود، در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم سیاتیک چیست و چه علائمی دارد.
فهرست محتوا
درد سیاتیک چیست؟
اصطلاح سیاتیک به دردی گفته می‌شود که در مسیر عصب سیاتیک احساس شود. عصب سیاتیک به صورت شاخه‌های متعدد از ناحیه تحتانی کمر شروع می‌شود و از طریق لگن و باسن به سمت پاها می‌رسد. این عارضه معمولا به دلیل فشار آمدن بر عصب سیاتیک ناشی از فتق دیسک، فشار استخوان بر روی ستون فقرات یا تنگی کانال نخاعی بروز پیدا می‌کند.
برخی افراد درد سیاتیک را با دیسک کمر اشتباه می‌گیرند؛ برای تشخیص این ۲ درد از هم و درک صحیح از اینکه سیاتیک چیست، خوب است بدانید که درد سیاتیک به طور معمول در یک طرف بدن احساس می‌شود. اگر شدت آسیب به عصب سیاتیک زیاد باشد، درد شدیدی احساس خواهید کرد، در غیر این صورت ممکن است درد به شکل سوزش، گزش یا تیر کشیدگی تجربه شود.
بیشتر بدانید: علت سوزش زانو چیست؟
علت درد سیاتیک
حال که متوجه شدید درد سیاتیک چیست، خوب است درباره علت ایجاد آن هم بدانید. علائم سیاتیک می‌توانند در پی مشکلاتی که نخاع، اعصاب پشت و کمر شما را درگیر می‌کنند، به وجود بیایند. این درد می‌تواند نتیجه وارد شدن آسیب همچون افتادن از ارتفاع یا فشار تومور‌ها به عصب سیاتیک و نخاع باشد.
عوامل رایجی که باعث ایجاد درد سیاتیک می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
فتق دیسک‌های بین مهره‌ای
بین مهره‌های ستون فقرات بالشتک‌های غضروفی وجود دارد. این بالشتک‌های غضروفی با ماده‌ای ضخیم و شفاف پر شده‌اند تا انعطاف‌پذیری و ضربه‌گیری مناسبی را هنگام تحرک فراهم کنند. فتق دیسک‌های بین مهره‌ای زمانی رخ می‌دهد که اولین لایه تشکیل‌دهنده بالشتک‌ها دچار پارگی شود. با پارگی غضروف بین مهره‌ای، ماده درون آن به بیرون نشت کرده و می‌تواند با فشار بر روی عصب سیاتیک، باعث ایجاد احساس درد یا بی‌حسی شود.
تنگی مجرای نخاعی
تنگی مجرای نخاعی با نام تنگی مجرای مهره‌های کمری نیز شناخته می‌شود. ویژگی اصلی این عارضه تنگ شدن مجرای نخاعی در ناحیه تحتانی است. این تنگ شدگی باعث وارد آمدن فشار به نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک می‌شود.
بیشتر بدانید:جراحی فیوژن مفصل یا آرترودز چیست؟
لغزش مهره‌ها
علت بروز سیاتیک می‌تواند مربوط به لغزش مهره‌های کمر باشد. هنگامی که یکی از مهره‌های ستون فقرات بر روی مهره‌ای دیگر به جلو حرکت کند، می‌تواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد و باعث ایجاد درد شود.
سندرم عضله هرمی (پیریفورمیس)
سندرم عضله هرمی یک اختلال نادر عصبی عضلانی است که با انقباض غیر اختیاری عضله هرمی، باعث ایجاد سیاتیک می‌شود. عضله هرمی یا پیریفورمیس، بافت عضلانی است که قسمت تحتانی ستون مهره‌ها را به استخوان‌های ناحیه ران متصل می‌کند.
انقباض بیش از حد این عضله می‌تواند باعث وارد آمدن فشار به عصب سیاتیک شود و در پی آن درد ایجاد کند. سندرم عضله هرمی معمولا در اثر نشستن‌های طولانی‌مدت، افتادن و یا تصادف رانندگی وخیم‌تر می‌شود.
بیشتر بدانید: درد پشت زانو چیست؟
عوامل موثر در افزایش خطر ابتلا به سیاتیک
برای توضیح بهتر اینکه درد سیاتیک چیست باید به عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به آن اشاره کنیم. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- سن: برخی افراد با افزایش سن دچار تغییراتی در ستون فقرات همچون بیرون‌زدگی مهره‌ها یا ساییدگی استخوا‌ن‌ها می‌شوند که یکی از دلایل اصلی سیاتیک به‌شمار می‌آیند.
- اضافه وزن: وزن بالا می‌تواند بر روی مهره‌های ستون فقرات فشار وارد کند و موجب آسیب عصب سیاتیک شود.
- شرایط شغلی: مشاغلی که در آن فرد باید اجسام سنگین بلند کند، حرکات چرخشی انجام دهد یا به مدت طولانی بنشیند، ریسک ابتلا به سیاتیک را افزایش می‌دهند.
- طولانی‌مدت نشستن: افرادی که زندگی کم‌تحرکی دارند یا به مدت طولانی می‌نشینند، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
- دیابت: بیماری قند خون کنترل‌نشده می‌تواند باعث نوروپاتی دیابتی یا آسیب‌دیدگی عصبی شود.
علائم سیاتیک چیست؟
درد یکی از نشانه‌های اصلی این عارضه است که معمولا از ناحیه تحتانی کمر آغاز می‌شود و امتداد آن به سمت باسن و پاها می‌رسد. اگر بدانید درد دیسک کمر به کجا می زند، آن را با درد سیاتیک اشتباه نمی‌گیرید. چرا که این عارضه ممکن است در امتداد مسیر عصبی بخش‌های مختلف بدن احساس شود، اما محل اصلی آن از پشت کمر شروع می‌شود و تا پشت ران ادامه دارد.
بیشتر بدانید:دیسک کمر چیست؟
در ادامه، دیگر علائم رایج این بیماری را معرفی می‌کنیم:
- شدت درد از خفیف تا شدید متغیر است.
- درد می‌تواند با تحرک شدت پیدا کند.
- ممکن است در پاها ضعف یا بی‌حسی احساس شود.
- نشستن طولانی‌مدت، سرفه و عطسه درد سیاتیک را افزایش می‌دهند.
- درد معمولا در یک طرف بدن احساس می‌شود.
- معمولا در پاها و انگشتان احساس سوزن سوزن شدن وجود دارد.
- گرفتگی عضلات کمر معمولا با راه رفتن یا خم شدن بیشتر می‌شود و پس از دراز کشیدن آرام می‌گیرد.
در صورتی که بیشتر از یک هفته درگیر هر یک از علائم فوق هستید، حتما به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. اگر مراجعه حضوری برایتان دشوار است، می‌توانید از دکتر ارتوپدی آنلاین درمانکده مشورت بگیرید.
فرق نشانه‌های دیسک کمر با علائم سیاتیک چیست؟
شناخت نشانه‌های این ۲ عارضه بسیار مهم است، زیرا به انتخاب نحوه درمان و بهترین مسکن برای درد دیسک کمر و سیاتیک کمک می‌کند. در جدول زیر با مقایسه علائم دیسک کمر و سیاتیک به بررسی تفاوت رایج آن‌ها می‌پردازیم:
| علائم سیاتیک | علائم دیسک کمر |
| درد در طول مسیر سیاتیک از کمر به باسن، پشت ران و تا ساق یا کف پا امتداد می‌یابد. | درد بسته به محل فتق دیسک می‌تواند در کمر یا به سمت گردن در حرکت باشد. |
| در پاها سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی احساس می‌شود. | در صورت فشردگی دیسک، درد ممکن است به اندام تحتانی (پاها) یا فوقانی (بازوها) انتشار پیدا کند. |
| قدرت عضلات پا کاهش پیدا می‌کند و فرد هنگام راه رفتن حس سنگینی در پاها دارد. | بسته به محل فتق دیسک، نواحی اطراف آن دچار گزگز یا بی‌حسی می‌شوند. |
| درد اغلب به صورت ناگهانی و شبیه به شوک الکترونیکی است. | احتمال احساس ضعف عضلانی در اندام مرتبط با مهره آسیب‌دیده وجود دارد. |
| درد با نشستن طولانی مدت، خم شدن یا بلند کردن اشیاء افزایش می‌یابد. | فرد نمی‌تواند خم شود یا کمرش را تکان دهد و پس از راه رفتن در مسافت کوتاه درد احساس می‌کند. |
سندرم دم اسبی در سیاتیک چیست؟
در موارد نادر، عارضه فتق دیسک‌های بین مهره‌ای می‌تواند با فشار بر روی اعصاب، عملکرد آن‌ها را مختل کرده و باعث بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع شود. این عارضه را تحت عنوان سندرم دم اسبی می‌شناسند. اگر سندرم دم اسبی به موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، می‌تواند عوارضی همچون بی‌حسی یا احساس قلقلک در ناحیه کشاله ران، کاهش تحریک‌پذیری جنسی و حتی ناتوانی کامل حرکتی (فلج) ایجاد کند.
بیشتر بدانید:درمان دیسک کمر با 12روش خانگی در سریع‌ترین زمان
این عارضه معمولا به آرامی ایجاد می‌شود و پیشرفت کندی دارد. از نشانه‌های رایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع
- احساس درد در یک یا هر ۲ پا
- بی‌حسی در یک یا هر ۲ پا
- احساس ضعف در یک یا هر ۲ پا همراه با دشواری در بلند شدن پس از نشستن
- عدم تعادل به هنگام بلند شدن
- از دست رفتن حس به شکل پیش‌رونده یا ناگهانی در قسمت تحتانی بدن، شامل ناحیه میان پاها، ناحیه کپل و باسن، قسمت داخلی ران، پاشنه و حتی کل پا
بیشتر بدانید: درد لگن در زنان چه علتی دارد؟
چه زمانی برای درد سیاتیک به پزشک مراجعه کنیم؟
تا این بخش از مقاله بررسی کردیم درد سیاتیک چیست، علت و علائم رایج آن کدامند. حال وقت آن رسیده تا بدانید پس از بروز چه نشانه‌هایی باید برای معاینه توسط پزشک اقدام کنید.
در صورت تجربه علائم زیر حتما نزد دکتر متخصص مغز و اعصاب نوبت بگیرید:
- احساس درد پس از یک حادثه و یا صدمه شدید
- ایجاد درد ناگهانی یا ضعف و بی‌حسی در ناحیه تحتانی کمر و پاها
- بی‌اختیاری در ادرار یا مدفوع بدون علت خاصی
روش تشخیص سیاتیک
اگر برای شما هم سوال پیش آمده بهترین روش تشخیص سیاتیک چیست، باید بگوییم معاینه فیزیکی اولین اقدام در روند تشخیص به‌شمار می‌آید. پزشک برای تشخیص این عارضه ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از بیمار شرح حال می‌گیرد. در طول معاینه فیزیکی نحوه نشستن و راه رفتن بیمار بررسی می‌شود و میزان توانایی او در خم کردن کمر، بالا بردن پاها در حالت دراز کشیده تا ۹۰ درجه، راه رفتن روی پاشنه یا پنجه پا و دیگر رفلاکس‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
در نهایت، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر نیاز به جواب یک سری آزمایشات دارد که شامل موارد زیر هستند:
- رادیوگرافی
- سی تی اسکن
- ام آر آی (MRI)
- نوار عصب و عضله (الکترومایوگرام)
بیشتر بدانید:علائم دیسک کمر شدید چیست؟
درمان سیاتیک
پزشک نحوه درمان این عارضه را بر اساس شدت درد انتخاب می‌کند. به طور کلی، بهترین روش درمان سیاتیک برای همیشه که اغلب به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
درمان سیاتیک در خانه
استراحت همان‌طور که به درمان دیسک کمر در منزل کمک می‌کند، یکی از موثرترین راه‌کارها برای درمان سیاتیک در خانه است، اما منظور استراحت مطلق نیست. اگر درد خفیفی دارید می‌توانید به آرامی فعالیت روزانه خود را در منزل انجام دهید. فعالیت روزانه و ورزشهای سبک مانند شنا و پیاده‌روی آرام موجب آزادسازی اندورفین (مسکن طبیعی در بدن) می‌شوند و می‌توانند به درمان سیاتیک خفیف کمک کنند.
همچنین استفاده از کمپرس سرد و گرم برای تسکین درد مفید است. در روزهای اولیه به دلیل ایجاد تورم از کمپرس سرد استفاده کنید و روزهای بعد روی ناحیه دارای درد، کمپرس گرم بگذارید.
بیشتر بدانید:فرق دیسک کمر با سیاتیک چیست؟
مسکن قوی برای درد سیاتیک
در جواب افرادی که می‌پرسند بهترین مسکن برای درد سیاتیک چیست، می‌توان به داروهای مسکن ضد التهاب زیر اشاره کرد:
- دیکلوفناک
- ناپروکسن
- ایبوپروفن
- قرص ملوکسیکام
بهترین قرص برای درد سیاتیک
داروهای شل‌کننده عضلات مانند متوکاربامول، باکلوفن و تیزانیدین می‌توانند فشار عضلات بر عصب سیاتیک را کاهش دهند و درد را کمتر کنند. اگر شدت درد بسیار شدید باشد و داروهای شل‌کننده عضلات اثربخش نباشند، پزشک از داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین و پرگابالین استفاده می‌کند. این داروها از آن جایی که انتقال درد به نخاع را کم می‌کنند، در درمان سیاتیک موثر هستند.
پماد مناسب برای درد سیاتیک
پزشک ممکن است برای تسکین درد سیاتیک پمادهای موضعی همچون موارد زیر را تجویز کند:
- متیل سالیسیلات
- منتول
- سالیسیلات ترولامین
- کپسایسین
- کانابیدیول (CBD)
بهترین آمپول برای درمان سیاتیک
پزشک زمانی که درد سیاتیک بسیار شدید است و به درمان با قرص خوراکی پاسخ نمی‌دهد، تزریق کورتیکواستروئیدها را توصیه می‌کند. این آمپول به اطراف ریشه عصب سیاتیک برای کاهش درد و التهاب اعصاب تحریک‌شده تزریق می‌شود. آمپول کتورولاک و آمپول شل‌کننده عضلانی متوکاربامول دیگر مسکن‌های ضد التهابی هستند که با صلاحدید پزشک ممکن است برای کاهش درد و التهاب تجویز شوند.
درمان سیاتیک با جراحی
در مواردی که درد شدید است و عضلات ناحیه تحتانی دچار ضعف شدند یا بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع ایجاد شده باشد، نیاز به درمان جراحی است. روش‌های جراحی شامل موارد زیر هستند:
- دیسککتومی: زمانی که درد سیاتیک به دلیل بیرون‌زدگی دیسک یا خار استخوان ایجاد شده، پزشک با این روش جراحی دیسک را از محل خارج می‌کند تا فشار از روی عصب سیاتیک برداشته شود.
- لامینکتومی: این روش جراحی زمانی انجام می‌شود که استخوان لامینا، نخاع را تحت فشار قرار داده و موجب آسیب به رگ سیاتیک می‌شود.
اگر درد سیاتیک شما با هیچ یک از راه‌کارهای درمانی دیگر تسکین پیدا نکرد و نیاز به جراحی دارید، در انتخاب جراح مغز و اعصاب دقت کنید. تجربه کافی و تخصص بالای پزشک در جلوگیری از عوارض بعد از جراحی سیاتیک و دیسک کمر موثر است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره عوارض عمل دیسک کمر در جوانی، مقاله مرتبط با آن را در درمانکده بخوانید.
بهترین ورزش برای درد سیاتیک
همان‌طور که ورزش برای دیسک کمر مفید است، به کاهش درد سیاتیک هم کمک می‌کند. برای این منظور می‌توانید ورزشهای سبک مانند شنا و پیاده‌روی آرام انجام دهید. همچنین اگر کنجکاوید بدانید بهترین ورزش برای سیاتیک چیست، باید بگوییم حرکات کششی، پیلاتس و یوگا از جمله ورزشهای مفید برای این عارضه به‌شمار می‌آیند که بهتر است قبل از انجام آن‌ها با فیزیوتراپ یا پزشک معالج خود مشورت کنید.
درمان‌های جایگزین برای سیاتیک
روش‌های درمانی جایگزین که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم به تازگی محبوبیت فراوانی پیدا کرده‌اند و تا حدودی به تسکین درد سیاتیک کمک می‌کنند:
- متخصص طب سوزنی می‌تواند با وارد کردن سوزن‌های استریل به نقاط کلیدی بدن، جریان انرژی در آن ناحیه را تحت تاثیر قرار دهد. این فرایند کاملا بدون درد می‌باشد.
- متخصص کایروپراکتیک یا مهره‌ورزی می‌تواند به تحرک حداکثری مهره‌های ستون فقرات کمک کند.
- افراد حرفه‌ای می‌توانند با القای هیپنوتیزم که شما را در یک وضعیت بسیار آرام و متمرکز روانی قرار می‌دهد و این امکان را فراهم می‌کند که بتوانید پیام‌های التیام‌دهنده، توصیه‌ها و دستورالعمل‌های پزشکی را بهتر دریافت کنید، به تسکین درد سیاتیک کمک کنند.
- یک کارشناس ماساژ درمانی می‌تواند با به کارگیری حرکت، فشار، کشش و ارتعاش بر روی بدن، به تسکین درد سیاتیک شما کمک کند.
این راه‌کارها نوعی طب مکمل به‌شمار می‌آیند و نباید جایگزین توصیه و روش درمان پزشک متخصص شوند. همچنین قبل از انجام آن‌ها بهتر است با متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.
بیشتر بدانید: درد دنبالچه چیست؟
بهترین روش برای پیشگیری از درد سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک همیشه قابل پیشگیری نیست، اما می‌توان با کمک رعایت نکات زیر از کمر، پاها و عصب سیاتیک مراقبت کرد:
- با انجام ورزشهای مناسب، عضلات کمر و میان تنه خود را تقویت کنید.
- اگر باید مدت زمان طولانی در طول روز بنشینید، مطمئن شوید صندلی‌تان استاندارد باشد.
- هنگام بلند کردن جسم سنگین ابتدا زانوهای خود را خم کنید و یک‌باره خم و راست نشوید.
- اگر باید به مدت طولانی بایستید، پاها را به ترتیب روی چهارپایه کوتاه یا صندلی بگذارید تا استراحت کنند.
- حواس‌تان به چگونگی حرکت‌تان باشد.
راهنمای مراجعه به پزشک
سیاتیک یکی از شایع‌ترین مشکلات مرتبط با اعصاب بدن است که به دلیل فشار یا التهاب عصبی با همین نام ایجاد می‌شود. از علائم این عارضه می‌توان به درد، گزگز یا بی‌حسی در طول کمر تا پاها اشاره کرد. درد سیاتیک معمولا به علت مشکلاتی مانند فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا اسپاسم عضلانی که باعث فشار آوردن بر عصب سیاتیک می‌شوند، رخ می‌دهد.
ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل بررسی کردیم درد سیاتیک چیست و چگونه می‌توان آن را تسکین بخشید. اگر درگیر این عارضه هستید و درباره علائمی که تجربه می‌کنید یا روش درمان آن سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و ویزیت آنلاین روماتولوژی بگیرید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر روماتولوژی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
درد اولین و مهم‌ترین نشانه این عارضه است که در مسیر عصب سیاتیک یعنی از قسمت تحتانی کمر شروع می‌شود و از طریق باسن و ران به ساق و کف پا می‌رسد. از دیگر نشانه‌های آن می‌توان به گزگز یا بی‌حسی در پاها و افزایش درد هنگام نشستن یا راه رفتن اشاره کرد.
میوه، سبزیجات تازه، لبنیات کم‌چرب، آجیل و غلات کامل برای تسکین درد سیاتیک مفید هستند.
دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن و قرص ملوکسیکام.
منابع: mayoclinic | healthline
سلام وعرض ادب
قسمت باسن وپشت ران وطاق پای چپم دردشدیدداره نمیتونم روی زمین بشینم.لطفآدارویی یاحرکات کششی برایم بگوییدکه دردساکت تربشه
یک سال است مینیسک پام پارشده ودیسک وسیاتیک دارم پی ارپی کردم ژل تظریق کردم هیچ نتیجه نگرفتم دیگه بازحمت بلندمیشم ازجام وباسختی میشینم هیچ دکتری دردمراتشخیص نمیده چکارکنم به فلج شدن خیلی نزدیک هست لطفا بگید چه کاربایدکرد
سلام حرکات کششی برای سیاتیک