مرزه یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد و محبوب در طب سنتی و آشپزی است که به دلیل طعم بی‌نظیر، عطر مطبوع و خواص درمانی فراوان طرفداران زیادی دارد. علاوه بر استفاده از این گیاه به عنوان نوعی طعم‌دهنده در تهیه غذاها، تقویت سلامت قلب و عروق، کاهش خطر سکته مغزی، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، رفع عفونت‌ها و کاهش علائم سرماخوردگی بخشی از مهم‌ترین خواص مرزه به‌شمار می‌آیند. این گیاه معطر از خانواده نعناعیان است و به دلیل داشتن ترکیبات فعال همچون تیمول و کارواکرول به حفظ سلامت عمومی بدن کمک می‌کند.
در مقاله پیش‌رو از مجله درمانکده به بررسی دقیق‌تر خواص مرزه برای بخش‌های مختلف بدن می‌پردازیم تا اهمیت این گیاه دارویی ارزشمند بیشتر آشکار شود. همراه ما باشید.
فهرست محتوا
- ویژگی‌های ظاهری و ترکیبات مرزه
- خواص مرزه چیست؟
- ۱- خواص مرزه برای پوست صورت
- ۲- مرزه و سلامت قلب و عروق
- ۳- خواص مرزه برای معده
- ۴- مرزه و تقویت قوای جنسی مردان
- ۵- خواص مرزه برای فشار خون
- ۶- مرزه و پیشگیری از سرطان
- ۷- خواص مرزه برای رحم
- ۸- مرزه و تسکین درد مفاصل
- ۹- خواص مرزه برای لاغری
- ۱۰- مرزه و کاهش علائم سرماخوردگی
- ۱۱- خواص مرزه برای قاعدگی
- ۱۲- مرزه و سلامت ریه‌ها
- مرزه را چگونه مصرف کنیم؟
- چه کسانی نباید مرزه بخورند؟
- نگاهی کوتاه به خواص مرزه
- سوالات متداول
ویژگی‌های ظاهری و ترکیبات مرزه
قبل از بررسی خواص مرزه خوب است با مشخصات ظاهری و ترکیبات این گیاه دارویی آشنا شوید. مرزه گیاهی علفی و یک ساله است که ارتفاع آن معمولا به ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های این گیاه باریک، کشیده و نوک تیز با طول حدود یک تا ۲ سانتی‌متر هستند و رنگ سبز تیره دارند.
به اعتقاد بسیاری از افراد، مرزه بوی تند و مطبوعی دارد که شبیه به ترکیبی از آویشن و نعناع است. از ترکیبات ارزشمند مرزه که آن را به یک گیاه دارویی تبدیل کرده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تیمول
- کارواکرول
- ترکیبات فنلی
- تانن‌ها
- آهن و منیزیم
- ویتامین C، A و B
- فیبر، روی و مس
- پتاسیم، فسفر و سلنیوم
- منگنز، کلسیم و نیاسین
خواص مرزه چیست؟
از مهم‌ترین فواید این گیاه درمانی برای بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- خواص مرزه برای پوست صورت
مرزه یک گیاه قابض‌کننده است و مصرف متعادل آن می‌تواند به سفت شدن پوست صورت کمک کند. خاصیت ضد عفونی‌کنندگی این گیاه با کاهش باکتری‌های مضر پوست مانع از بروز جوش و آکنه می‌شود. همچنین مرزه خاصیت ضد التهابی دارد و در کاهش التهابات پوست صورت، قرمزی و حساسیت ناشی از آکنه موثر است. از طرفی، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مرزه به کاهش اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد و پیشگیری از پیری زودرس پوست کمک می‌کنند. شما می‌توانید از دم‌کرده مرزه پس از اینکه خنک شد برای شستشوی پوست، حذف آلودگی‌ها و پاکسازی چربی‌های اضافی استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: خواص اسفناج چیست؟
۲- مرزه و سلامت قلب و عروق
مواد معدنی موجود در ترکیبات مرزه نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی همچون سکته قلبی و مغزی دارند. این ترکیبات می‌توانند سطح کلسترول بد را کاهش داده و موجب افزایش کلسترول خوب در بدن شوند که نتیجه آن حفظ سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است.
۳- خواص مرزه برای معده
مرزه خاصیت التیامب‌خشی دارد و ترکیبات فعال آن برای بهبود زخم معده مفید هستند. این گیاه دارویی می‌تواند لایه مخاطی معده را تقویت کنید و مانع از تحریک اسید معده شود. همچنین برخی ترکیبات موجود در مرزه همچون ضد عفونی‌کننده طبیعی در بدن عمل می‌کنند و ضمن مقابله با عفونت‌های معده، باعث کنترل رشد باکتری‌های مضر آن می‌شوند. جالب است بدانید، این گیاه دارویی با افزایش ترشح شیره گوارشی به هضم بهتر غذا کمک می‌کند و خاصیت ضد التهابی آن، نقش موثری در کاهش درد و سوزش معده دارد.
۴- مرزه و تقویت قوای جنسی مردان
افزایش کیفیت نعوظ، مهم‌ترین خواص مرزه برای مردان است. این گیاه دارویی قوای جنسی مردان را تقویت می‌کند و باعث افزایش قدرت باروری آن‌ها می‌شود. برای این منظور می‌توانید هر شب به مدت سه ماه، یک لیوان دمنوش مرزه را بعد از وعده شام میل کنید.
۵- خواص مرزه برای فشار خون
ترکیبات فنلی موجود در مرزه به کاهش فشار رگ‌های خونی کمک کرده و موجب پایین آمدن فشار خون می‌شوند. همچنین مرزه با بهبود عملکرد قلب و گردش بهتر خون در بدن به پیشگیری از افزایش ناگهانی فشار خون کمک می‌کند. یکی دیگر از خواص مرزه خشک یا تازه، ضد التهابی بودن آن است که مانع از ایجاد التهاب در دیواره رگ‌ها می‌شود و نقش موثری در کاهش فشار خون دارد.
بیشتر بخوانید: خواص مارچوبه چیست؟
۶- مرزه و پیشگیری از سرطان
یکی از خواص مرزه در طب سنتی، پیشگیری از سرطان است. گیاه مرزه در ترکیبات خود مقادیر فراوانی آنتی‌اکسیدان قوی دارد. این آنتی‌اکسیدان‌ها از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند و اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برند. اطباء طب سنتی معتقدند، مصرف یک فنجان دمنوش مرزه در طول روز می‌تواند موجب پیشگیری از بروز سرطان شود.
۷- خواص مرزه برای رحم
مرزه دارای ترکیبات مفیدی است که به ضد عفونی کردن رحم و جلوگیری از رشد باکتری در آن کمک می‌کند. منیزیم موجود در این گیاه دارویی می‌تواند زخم‌های رحم را التیام ببخشد و ضمن تنظیم هورمون‌های زنانه به رفع نوسانات خلقی کمک کند. همچنین این گیاه به دلیل داشتن تیمول دارای خاصیت ضد قارچی است و از انواع عفونت‌های قارچی رحم جلوگیری می‌کند.
۸- مرزه و تسکین درد مفاصل
مرزه به دلیل داشتن ترکیبت فعال و خواص ضد التهابی یکی از گیاهان مفید برای کاهش درد و التهاب مفاصل است. این ترکیبات با مهار تولید مواد التهابی همچون پروستاگلاندین‌ها موجب کاهش درد ناشی از آرتروز، روماتیسم و التهاب مفاصل می‌شود. همچنین گیاه مرزه خاصیت آرام‌بخشی دارد و می‌تواند گرفتگی‌های عضلات مرتبط با بیماری‌های التهابی مفاصل را تسکین ببخشد.
۹- خواص مرزه برای لاغری
گیاه مرزه می‌تواند به شما در رسیدن به اندام ایده‌آل‌تان کمک کند. این گیاه دارویی متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد و منجر به بالا رفتن سوخت‌وساز بدن می‌شود. همچنین مرزه می‌تواند با تنظیم هورمون گرلین (هورمون تنظیم‌کننده اشتها) به کنترل اشتها و جلوگیری از پرخوری عصبی کمک کند. جالب است بدانید، گیاه مرزه سموم بدن را از کبد و کلیه پاک می‌کند و با خروج مواد زائد از طریق ادرار و مدفوع، موجب جذب مواد مغذی بیشتر و تسهیل فرآیند کاهش وزن می‌شود.
۱۰- مرزه و کاهش علائم سرماخوردگی
از خواص مرزه برای سرماخوردگی باید به تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. گیاه مرزه سرشار از ویتامین C و خاصیت آنتی‌اکسیدانی است؛ از همین‌رو به تقویت سیستم ایمنی و محافظت از بدن در برابر ویروس‌ها کمک می‌کند. همچنین خاصیت ضد التهابی و خلط‌آوری این گیاه دارویی در تسکین گلودرد خفیف و کاهش سرفه موثر است. شما می‌توانید با مصرف دم‌کرده مرزه یا بخور آن به کاهش احتقان بینی و پاکسازی مجاری تنفسی خود کمک کنید و راحت‌تر نفس بکشید.
بیشتر بخوانید: خواص کرفس چیست؟
۱۱- خواص مرزه برای قاعدگی
رفع اسپاسم دوران قاعدگی یکی از خواص مرزه برای زنان به‌شمار می‌آید. این گیاه خاصیت آرام‌بخشی دارد و در از بین بردن اسپاسم و کاهش دردهای سندرم پیش از قاعدگی مفید است. همچنین مصرف منظم مرزه به صورت تازه یا دمنوش به بهبود سلامت رحم و تنظیم قاعدگی نامنظم کمک می‌کند. شما می‌توانید با مصرف متعادل این گیاه نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، اضطراب و درد آزاردهنده دوران قاعدگی را کاهش دهید.
۱۲- مرزه و سلامت ریه‌ها
برخی تحقیقات خواص مرزه برای ریه را ثابت کرده‌اند. این گیاه به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی، ضد میکروبی و آنتی‌اکسیدانی به پاکسازی ریه و حفظ سلامت آن کمک می‌کند. اگر درگیر بیماری‌های ریوی همچون آسم، برونشیت یا عفونت‌های تنفسی هستید، می‌توانید پس از مشورت با پزشک از دمنوش مرزه برای بهبود علائم آزاردهنده استفاده کنید.
مرزه را چگونه مصرف کنیم؟
تا اینجای مقاله با خواص مرزه برای بدن آشنا شدید. اگر کنجکاوید بدانید این گیاه را چگونه می‌توان مصرف کرد باید بگوییم، بهترین روش استفاده از مرزه تهیه آن به شکل چای و دمنوش است. با این حال، روش‌های مختلفی برای مصرف مرزه وجود دارد. شما می‌توانید این گیاه را به صورت خشک و تازه در پخت‌وپز مورد استفاده قرار دهید یا از عرق و اسانس آن استفاده کنید. دیگر روش‌های استفاده از مرزه شامل استعمال موضعی روغن مرزه برای تسکین درد مفاصل یا عضلات و بخور جوشانده مرزه برای پاکسازی مجاری تنفسی هستند. البته در ایران گیاه مرزه به عنوان سبزی خوردن در کنار غذا هم سرو می‌شود و طرفداران خاص خودش را دارد.
بیشتر بخوانید: خواص چای کوهی چیست؟
چه کسانی نباید مرزه بخورند؟
خواص مرزه بسیار زیاد است، اما برخی افراد با شرایط خاص باید در مصرف آن احتیاط کنند. گروه‌هایی که قبل از مصرف گیاه مرزه بهتر است از پزشک مشورت بگیرند، شامل موارد زیر هستند:
- افراد با مشکلات گوارشی
- زنان باردار و شیرده
- مبتلایان به فشار خون پایین
- افراد دارای آلرژی به گیاهان خانواده نعناعیان
- کودکان زیر ۲ سال
- بیماران در حال مصرف داروهای ضد انعقاد خون، کاهش‌دهنده فشار خون و آرام‌بخش
بیشتر بخوانید: خواص بومادران چیست؟
نگاهی کوتاه به خواص مرزه
مرزه یکی از گیاهان دارویی معطر و ارزشمند است که با عطر دلپذیر و خواص بی‌نظیرش جایگاه ویژه‌ای در پخت‌وپز و طب سنتی دارد. این گیاه دارای ترکیبات فعال و آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که برای تسکین دردهای مفصلی، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، حفظ سلامت قلب، تنظیم فشار خون و کاهش علائم سرماخوردگی مفید هستند. با وجود فواید بی‌شمار مرزه باید به مصرف متعادل آن توجه کنید تا عوارض جانبی همچون تحریک معده ایجاد نشوند.
ما در این مقاله از مجله سلامت درمانکده شما را با خواص مرزه و روش مصرف آن آشنا کردیم. اگر درباره ایمنی مصرف این گیاه متناسب با شرایط خاص خود سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص همچون متخصص تغذیه مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین با دکتر تغذیه یا هر تخصص دیگری را به صورت تلفنی، متنی و تصویری برای شما فراهم کرده است.
بیشتر بخوانید: پودر گلپر برای چی خوبه؟
سوالات متداول
مرزه خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد و ترکیب آن با ماست که حاوی پروتئین، کلسیم و انواع مواد مذی است به تقویت سیستم گوارش بدن و مبارزه با باکتری‌های مضر معده کمک می‌کند. این ترکیب برای تقویت سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت قلب هم مفید است.
شما با مصرف مرزه در سبزی خوردن می‌توانید از خواص این گیاه به صورت تازه برای هضم بهتر غذا، کاهش اسپاسم تحریک‌کننده دستگاه گوارش، درمان سوءهاضمه و نفخ استفاده کنید.
زنان باردار و شیرده بدون مشورت با پزشک نباید از گیاه مرزه استفاده کنند؛ زیرا این گیاه ممکن است برای جنین و نوزاد مضر باشد. معمولا پزشکان توصیه می‌کنند اگر به طعم و عطر مرزه علاقه‌مندید، مقدار کمی از آن را به عنوان سبزی خوردن میل کنید، اما از مصرف دمنوش مرزه در دوران بارداری بپرهیزید.
منابع: sciencedirect | ncbi
