تب روماتیسمی (Rheumatic Fever) یک بیماری التهابی است که در صورت درمان نشدن گلودرد استرپتوکوکی یا بیماری مخملک ایجاد می‌شود. این بیماری در کودکان و نوجوانان شیوع بالاتری دارد و در صورت عدم تشخیص به موقع می‌تواند به مفاصل، قلب، پوست و سیستم عصبی بدن آسیب برساند. از طرفی، اگر به موقع برای درمان تب روماتیسمی اقدام نکنید، ممکن است این بیماری به تب روماتیسمی حاد تبدیل شود و عوارض جبران‌ناپذیری ایجاد کند.
در این مقاله از مجله درمانکده همراه باشید تا بررسی کنیم تب روماتیسمی چیه و چگونه می‌توان آن را درمان کرد.
فهرست محتوا
- تب روماتیسمی چیست؟
- علائم تب روماتیسمی کودکان و بزرگسالان
- نشانه‌های تب روماتیسمی حاد چیست؟
- علت تب روماتیسمی (Rheumatic Fever)
- عوارض تب روماتیسمی حاد
- چه زمانی برای تب روماتیسمی به دکتر مراجعه کنیم؟
- روش تشخیص تب روماتیسمی (Rheumatic Fever)
- روش درمان تب روماتیسمی
- درمان تب روماتیسمی در طب سنتی چگونه است؟
- روش‌های پیشگیری از تب روماتیسمی
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
تب روماتیسمی چیست؟
بیماری تب روماتیسمی به دنبال یک عفونت گلو ناشی از باکتری استرپتوکوک گروه A بروز پیدا می‌کند. در واقع، این بیماری خودش عفونت نیست، بلکه فرد ابتدا به باکتری استرپتوکوک آلوده می‌شود؛ سپس در صورت عدم درمان به موقع، بدن یک پاسخ التهابی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود باکتری به سمت بافت سالم حمله کند.
بیشتر بدانید: علائم تب دنگی چیست؟ بررسی علائم بیماری تب دانگی+ راه‌های انتقال
اگر این وضعیت در اسرع وقت مورد درمان قرار نگیرد به تب روماتیسمی حاد تبدیل می‌شود و به قلب یا مفاصل آسیب جدی میزند. تب روماتیسمی در کودکان پنج تا ۱۵ سال شیوع بالاتری دارد، اما می‌تواند بزرگسالان را هم تحت تاثیر قرار دهد.
علائم تب روماتیسمی کودکان و بزرگسالان
نشانه‌های تب روماتیسمی در بزرگسالان و کودکان از التهاب در قلب، مفاصل، پوست یا سیستم عصبی مرکزی ناشی می‌شوند و می‌توانند در طول دوره بیماری تغییر کنند. از شایع‌ترین علائم تب روماتیسمی در بچه‌ها می‌توان به تب همراه با لرز گرم و سرد اشاره کرد که فرد ابتدا احساس می‌کند دچار آنفولانزا شده است.
بیشتر بدانید: گلو درد چرکی چیست؟ علت، علائم و بهترین درمان خانگی گلو درد
معمولا علائم ۲ تا چهار هفته پس از ابتلای فرد به عفونت استرپتوکوکی ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- تب
- مفاصل دردناک و حساس (اغلب در زانو، مچ پا، آرنج و مچ دست)
- انتقال درد از یک مفصل به مفصل دیگر
- مفاصل قرمز، داغ یا متورم
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- سوفل قلب (صدای غیر عادی قلب)
- تعریق
- استفراغ
- خستگی و بی‌حالی
- برجستگی‌های کوچک و بدون درد در زیر پوست
در صورت داشتن چنین علائمی بهتر است ابتدا به دکتر روماتولوژی مراجعه کنید. در صورت لزوم پزشک شما را به متخصص تب و عفونی ارجاع می‌دهد. شما می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر متخصص بیماری‌های عفونی آنلاین مشاوره داشته باشید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص بیماری‌های عفونی به متخصص مد نظر خود مراجعه کنید.
نشانه‌های تب روماتیسمی حاد چیست؟
اگر باکتری استرپتوکوکی به سیستم عصبی حمله کند، نشانه‌های حاد بیماری بروز پیدا می‌کنند. مهم‌ترین علائم تب روماتیسمی حاد در کودکان و بزرگسالان عبارت‌اند از:
- کاهش وزن و کمبود انرژی
- کاردیت (تورم قلب و ماهیچه‌های آن)
- عدم کنترل احساسات (گریه یا خنده نامناسب)
- حرکات تند، ناهماهنگ و غیر قابل کنترل مخصوصا در صورت، پاها و دست‌ها
علت تب روماتیسمی (Rheumatic Fever)
این بیماری یک واکنش خود ایمنی به باکتری استرپتوکوک گروه A است. واکنش خود ایمنی زمانی رخ می‌دهد که بدن به بافت‌های خود حمله کند. باکتری استرپتوکوک از پروتئینی تشکیل شده که مشابه آن در بافت‌های خاصی از بدن وجود دارد.
در مواقعی که سیستم ایمنی می‌خواهد باکتری‌های عامل عفونت را مورد حمله قرار دهد به اشتباه به بافت‌های سالم، به ویژه بافت قلب، مفاصل، پوست و سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند که این واکنش به تورم بافت‌ها (التهاب) منجر می‌شود. بنابراین می‌توان این بیماری را نتیجه عدم درمان به موقع گلو درد استرپتوکوکی یا بیماری مخملک دانست.
بیشتر بدانید: بیماری پاروویروس در کودکان: علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
عوامل خطر تب روماتیسمی در اطفال و بزرگسالان
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری التهابی را افزایش دهند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- سابقه خانوادگی و ژنتیک
- ابتلای مکرر به عفونت گلودرد استرپتوکوکی و عدم درمان کامل آن
- قرار گرفتن در معرض فاکتورهای محیطی مانند بهداشت نامناسب و شلوغی جمعیت
عوارض تب روماتیسمی حاد
التهاب ناشی از این بیماری ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. این التهاب در برخی افراد باعث ایجاد عوارض طولانی‌مدت می‌شود. تب روماتیسمی قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و یکی از مهم‌ترین عوارض آن، بیماری روماتیسمی قلب است که باعث آسیب همیشگی به قلب می‌شود.
در واقع، بیماری روماتیسمی قلب، سال‌ها پس از بیماری اصلی رخ می‌دهد، اما اگر شدت تب روماتیسمی بالا باشد و همچنان نشانه‌های عفونت وجود داشته باشند، ممکن است تب روماتیسمی دریچه قلب را ضعیف کند. معمولا تب روماتیسمی دریچه میترال (دریچه بین ۲ حفره چپ قلب) را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بیشترین آسیب را به آن میزند. با این حال، ممکن است سایر دریچه‌های قلب هم دچار آسیب شوند.
از دیگر عوارض این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- باریک شدن دریچه قلب: تنگی دریچه قلب باعث کاهش جریان خون به قلب می‌شود.
- نشت دریچه قلب: خون در جهت مخالف حرکت می‌کند؛ بدین معنی که خون از دریچه قلب جریان می‌یابد و مجدد به قلب بازگشت می‌کند.
- فیبریلاسیون دهلیزی: ضربان در حفره‌های بالایی قلب نامنظم می‌شود.
در موارد نادر، درمان نکردن تب روماتیسمی می‌تواند به سکته مغزی و مرگ منجر شود.
چه زمانی برای تب روماتیسمی به دکتر مراجعه کنیم؟
درمان مناسب گلودرد استرپتوکوکی می‌تواند از ایجاد این بیماری جلوگیری کند. در صورت مشاهده علائم گلودرد استرپتوکوکی یا بروز هر یک از نشانه‌های زیر حتما با پزشک مشورت کنید:
- تب شدید و ادامه‌دار بیش از سه روز
- معده درد
- تهوع و استفراغ
- بروز گلودرد ناگهانی
- سردرد کلافه‌کننده
- احساس درد موقع بلع
بیشتر بدانید: آبله مرغان چیست؟ بایدها و نبایدهای آبله مرغان + مدت زمان
روش تشخیص تب روماتیسمی (Rheumatic Fever)
پزشک ابتدا در مورد سابقه سلامتی شما یا فرزندتان سوال می‌پرسد و پس از گرفتن شرح حال، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین به نتیجه یک سری ازمایش تب روماتیسمی برای تایید نهایی بیماری نیاز است که شامل موارد زیر می‌شوند:
- آزمایش خون: بررسی علائم التهاب، عفونت استرپتوکوکی و سایر مشکلات مرتبط
- الکتروکاردیوگرام (ECG): ثبت فعالیت الکتریکی قلب برای بررسی ریتم غیر طبیعی و آسیب عضله قلب
- اکوکاردیوگرام: تهیه تصاویر متحرک به کمک امواج صوتی برای بررسی نحوه جریان خون در قلب و دریچه‌های آن
روش درمان تب روماتیسمی
هدف از درمان این بیماری، از بین بردن عفونت، تسکین علائم، کنترل التهاب و جلوگیری از عود آن است. پزشک برای درمان تب روماتیسمی در کودکان و بزرگسالان بر اساس سن، وزن، شدت علائم و سلامت عمومی بیمار دارو تجویز می‌کند.
بیشتر بدانید: بیماری اوریون در کودکان و بزرگسالان؛ نکاتی که حتما باید بدانید
۱- آنتی‌بیوتیک
آنتی‌بیوتیک بهترین دارو برای تب روماتیسمی است. این دارو حتی اگر کشت گلو هم منفی باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا پزشک دوزهای مشخصی از آنتی‌بیوتیک مانند پنی‌سیلین را ابتدا برای درمان سپس در ماه‌های آینده (هر ۲۱ تا ۲۸ روز) برای جلوگیری از عود بیماری تجویز می‌کند.
درمان پیشگیرانه احتمالا تا سن ۲۱ سالگی یا حداقل به مدت پنج سال ادامه خواهد داشت. کسانی که به التهاب قلب دچار می‌شوند، ممکن است برای حداقل ۱۰ سال به درمان پیشگیرانه با آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشند.
۲- داروهای ضد التهاب
آسپرین و ناپروکسن می‌توانند به کاهش تب، التهاب و درد مفاصل کمک کنند. اگر علائم شدید باشد یا داروهای ضدالتهاب موثر نباشند، ممکن است پزشک کورتیکواستروئید تجویز کند. لازم به ذکر است، تحت هیچ شرایطی خودسرانه به کودک خود آسپرین ندهید، مگر اینکه پزشک آن را توصیه کند.
بیشتر بدانید: مخملک در کودکان چیست؟ درمان قطعی این بیماری (با عکس واقعی)
۳- داروهای ضد تشنج
پزشک ممکن است در شرایط تب روماتیسمی حاد برای درمان حرکات غیر ارادی شدید از داروهایی مانند والپروئیک اسید یا کاربامازپین استفاده کند.
درمان تب روماتیسمی در طب سنتی چگونه است؟
در طب سنتی برای درمان این بیماری از گیاهان دارویی استفاده می‌کنند. در واقع، طب سنتی به کمک روش‌های طبیعی روی کاهش علائم و تقویت سیستم ایمنی بدن متمرکز است. روش‌های مورد استفاده در طب سنتی برای درمان این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- زنجبیل
- زردچوبه
- سیر
- بادام
- ماست
- گردو
- آب سیب زمینی
- سرکه سیب
- اسیدهای چرب امگا۳
- مواد غذایی حاوی ویتامین C
- کمپرس گرم و سرد
- استراحت کافی
- نوشیدن آب به مقدار کافی
بیشتر بدانید: تب 37.5 زیر بغل
لازم به ذکر است، اگرچه درمان طب سنتی در برخی موارد به تسکین علائم کمک می‌کند، اما نباید جایگزین درمان‌های پزشکی مرسوم شود. قبل از به کار گرفتن روش‌های درمان طب سنتی، حتما با دکتر متخصص مشورت کنید تا از ایمنی و عدم تداخل آن‌ها با داروهای پزشکی مطمئن شوید.
روش‌های پیشگیری از تب روماتیسمی
موثرترین راه برای پیشگیری از تب روماتیسمی کودکان و بزرگسالان این است که درمان گلودرد استرپتوکوکی را به موقع شروع کنید و مصرف دارو را طبق تجویز پزشک تا رفع کامل عفونت ادامه دهید.
همچنین، رعایت نکات بهداشتی زیر می‌توانند به پیشگیری از گلودرد استرپتوکوکی کمک کنند:
- هنگام سرفه یا عطسه دهان و بینی خود را بپوشانید.
- دست‌هایتان را بشویید.
- از تماس با افراد بیمار خودداری کنید.
- از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی با افراد بیمار اجتناب کنید.
- برای درمان باکتری استرپتوکوک یا بیماری مخملک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک را کامل کنید.
راهنمای مراجعه به پزشک
تب روماتیسمی یک بیماری التهابی است که اغلب به دلیل عدم درمان گلودرد استرپتوکوکی یا بیماری مخملک ایجاد می‌شود. اگر نتوان به موقع این بیماری را تشخیص داد و درمان کرد، احتمال بروز نوع حاد آن وجود دارد که مشکلات قلبی و ناراحتی دریچه میترال را ایجاد می‌کند. برای جلوگیری از بروز عوارض ناشی از این بیماری باید به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.
شما می‌توانید برای پرسیدن سوالات بیشتر درباره علائم و روش درمان بیماری تب روماتیسمی به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص روماتولوژی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص روماتولوژی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این بیماری خودش مسری نیست، اما عفونتی که باعث ایجاد آن می‌شود (عفونت استرپتوکوک گروه A) واگیردار است.
علت تب روماتیسمی باکتری استرپتوکوک گروه A است که بدن نسبت به آن واکنش خود ایمنی نشان می‌دهد.
این بیماری معمولا کودکان پنج تا ۱۵ سال را درگیر می‌کند، اما می‌تواند بزرگسالان را هم تحت تاثیر قرار دهد.
بله. اگر به موقع به پزشک مراجعه کنید، می‌توان این بیماری را به کمک دارو درمان کرد.
بله. اگر دوباره به گلودرد استرپتوکوکی یا تب مخملک مبتلا شوید و آن را به درستی درمان نکنید، احتمال دارد بیماری عود کند. به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند تا چند سال آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
منابع: healthline, mayoclinic
سلام.دختر من ۵سالشه طب شدید گرفته و بدنش مخملک زده .رفتم داروخانه شربت استامینفون گرفتم آیا این کارم درسته?