برای کسی که با مشکل سوء مصرف مواد مواجه است ، حفظ هوشیاری اغلب یک مبارزه ی روزمره است. احتمال عود بیماری همیشه وجود دارد ، اما دانستن علائم هشدار دهنده که یک عود را پیش بینی می کند ، می تواند به جلوگیری از بروز آن کمک کند. برای دوستان و خانواده مهم است که در مورد آنچه به عنوان محرک های احتمالی عود به دنبال آن هستند ، آموزش ببینند ، و برای افراد در بهبودی نیز مهم است که بتوانند خود را کنترل کنند.
طبق گزارش موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر (NIDA) ، افرادی که از هر نوع اعتیادی بهبود می یابند ، اغلب حداقل یک عود را تجربه می کنند. عود بیماری به خصوص برای شخصی که مدت طولانی از مصرف مواد مخدر خودداری کرده است ، می تواند خطرناک باشد. افرادی که مدت طولانی در بهبودی قرار گرفته اند ، تحمل خود را نسبت به سوء مصرف مواد مخدر از دست می دهند و اگر در این مدت مقداری از مواد که در مدت اعتیاد خود به استفاده از آن عادت کرده بودند را مصرف کنند ، می تواند منجر به اُوِر دوز (مسمومیت در اثر مصرف بیش از حد مواد) و حتی مرگ شود.
اعتیاد یک بیماری مزمن است و مهم نیست که فرد چه مدت از سوء مصرف مواد خودداری کرده است. پس از عود بیماری ، بازگشت فرد به مسیر بهبودی دشوار خواهد بود. آنها احتمالاً تمایل زیادی را برای ادامه استفاده از مواد ،حتی فقط برای یک بار احساس خواهند کرد. در نتیجه ، به دنبال عود ، بازگشت مجدد افراد به درمان در اسرع وقت ، برای سلامتی و بهبودی طولانی مدت آنها بسیار مهم است. میتوانید هر آنچه میخواهید درمورد اعتیاد به مواد مخدر بدانید، در مطلب اعتیاد به مواد مخدر یا اختلال مصرف چیست؟ بخوانید.

مراحل لغزش اعتیاد

عود مجدد بیشتر یه پروسه ی پیچیده است تا صِرف از سرگیری مصرف. به اعتقاد روانشناسان و روانپزشکان عود به سه مرحله تقسیم می شود:

روحی (عاطفی)
روانی
جسمی

عود عاطفی اغلب اولین مرحله از عود است و این مرحله قبل از این که کسی در حال بهبود باشد و حتی شروع به مصرف دوباره کند ، شروع می شود . معمولاً فرد شروع به تجربه واکنش های عاطفی منفی مانند عصبانیت ، تنش و احساس اضطراب می کند. همچنین ممکن است آن ها عادت های غذایی نامنظم و مشکلات خواب را تجربه کنند و تمایل آن ها برای بهبودی به دلیل عدم استفاده از سیستم های پشتیبانی بدنشان ، کم می شود. این ها علائم هشدار دهنده اولیه هستند که فرد در حال بهبودی می تواند وارد روند عود شود و مهم است که آن ها را در اسرع وقت تشخیص دهد. این مرحله قبل از این اتفاق می افتد كه شخص حتی آگاه باشد كه می تواند در معرض عود باشد و مداخله قبل از شروع عود روانی می تواند مانع از بروز این مسئله شود.

عود روانی مرحله دوم فرایند است. که اغلب در زمان مبارزات درونیِ فردی که در حال بهبودی است رخ می دهد ، زیرا بخشی از آن ها می خواهد در هوشیاری طولانی مدت بماند. با این حال ، آن بخش از آن ها درگیر جنگ جدی با بخش دیگری ست که می خواهد به مصرف مجدد برگردد. اعتیاد به همین دلیل یک بیماری مزمن محسوب می شود چون همیشه امکان دارد بخشی از فرد بخواهد دوباره به مصرف برگردد . با پیشرفت این مرحله از روند عود ، در نهایت افکار مستقیمی در مورد مصرف بوجود می آیند ، و در این مرحله ، متوقف کردن روند بسیار دشوار است. معمولاً وقتی شخصی که درگیر اعتیاد است تصمیم به مصرف مواد می گیرد، این تصمیم حتمی ست ولی مستلزم صرف زمانی نامعلوم است (یعنی دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد). عود روانی مرحله بسیار دشواری برای بازگشت است و اغلب جای خود را به مرحله سوم و آخر روند عود می دهد.

هنگامی که عود روانی اتفاق افتاد ، معمولاً طولی نمی کشد تا مرحله عود جسمی اتفاق بیفتد. این همان مرحله ای است که معمولاً وقتی کسی اصطلاح عود را می شنود، این مرحله را در ذهنش تصور می کند. عود جسمی هنگامی اتفاق می افتد که فرد ماده را مصرف می کند و هوشیاری او را از بین می برد. فقط یک بار استفاده می تواند باعث ادامه میل شدید شود و احتمال بازگشت به مصرف مواد مداوم شیوع دارد. بازگشت هر چه سریعتر یک شخص به روند درمان بسیار حیاتی است.

[sibwp_form id=1]

علائم هشدار دهنده بازگشت اعتیاد

شناخت علائم هشدار دهنده قبل از عود ، بهترین راه برای جلوگیری از بروز عود است. یک علامت هشدار دهنده بسیار رایج ، خیالبافی در مورد مصرف مواد مخدر است. ممکن است فرد در حال بهبودی روز های سوء مصرف مواد مخدر خود را زنده کند و با دیدگاهی مثبت به آن ها نگاه کند. نگاه مثبت به همه لحظاتی که به فرد خوش گذشته، می تواند محرک خطرناکی باشد که ایده استفاده مجدد را در ذهن او ایجاد کند. این یک حمله ی روانی است که به سرعت می تواند منجر به عود جسمی و نهایتا عود کامل شود. برای یک فرد معتاد آسان است که فقط نکات مثبت سوء استفاده خود را بیاد آورد و تمام درد و رنج هایی که ممکن است متحمل شده باشد را فراموش کند.

ممکن است فرد در حال بهبودی به این باور برسد که می تواند بدون اعتیاد ، دوباره مصرف کند. اما ، اعتیاد هرگز از بین نمی رود. این یک بیماری مزمن است که باید به طور مداوم با آن مقابله شود. یک فرد ممکن است فکر کند که به دلیل آنچه که در دوره نقاهت آموخته ، می تواند به صورت گاه به گاه (به ندرت) استفاده کند ، اما بهبودی تنها با پرهیز کامل از مصرف مواد امکان پذیر است. اگر فردی در دوران نقاهت در مورد اینکه می تواند بدون اعتیاد مجدداً از مواد استفاده کند صحبت کند، اغلب نشانه ای از در راه بودنِ عود است.

نظارت بر اینکه فرد در طول دوره بهبودی با چه کسانی در ارتباط است، می تواند به جلوگیری از عود کمک کند. اگر فردی در حال بازنگری روابط قدیمی است که در مصرف مواد مخدر او دخیل بوده اند ، می تواند محرکی باشد که منجر به سوء مصرف مواد شود. محیط های منفی به دلیل آسیب پذیری در برابر چنین تأثیراتی می توانند روی فرد در حال بهبودی تأثیر جدی داشته باشند. رفتار معمولاً یک علامت هشدار دهنده در مورد عود است. تغییرات ناگهانی در نحوه عملکرد شخص در دوران نقاهت اغلب قبل از عود انجام می شود. این امر می تواند با افزایش انزوا و دوری از سیستم پشتیبانی هوشیاری فرد مشاهده شود. همچنین فرد ممکن است علایق و سرگرمی هایی که در دوره نقاهت داشته است را ترک کند. شاید روشن ترین نشانه هشدار دهنده این باشد که فرد در دوران نقاهت شروع به شک به اثربخشی روند بهبودی کند. اگر آنها شروع به خراب کردن روند کار کنند یا نسبت به بهبودی ابراز نارضایتی کنند ، می تواند نشانگر این باشد که آن ها در حال بازگشت به عود هستند.

محرک های عود اعتیاد

موارد زیادی وجود دارند که می توانند باعث عود در فرد شوند. یکی از شایع ترین محرک ها افسردگی است. افسردگی و سوء مصرف مواد اغلب مرتبط هستند. افرادی که با افسردگی دست و پنجه نرم می کنند معمولاً برای مقابله با تجربه ی احساس افسردگی از مواد استفاده می کنند. علاوه بر این ، سوء مصرف مواد اغلب می تواند منجر به افسردگی شود ، بنابراین چرخه معیوب استفاده از مواد مخدر و افسردگی متعاقب آن آغاز می شود.

افسردگی ، مانند سوء مصرف مواد ، فرد را در معرض خطر بیشتری برای خودکشی قرار می دهد. ترکیب این دو با هم خطر خودکشی را به طرز چشمگیری افزایش می دهد. به گزارش Psychology today ،کسانی که از افسردگی رنج می برند 10 درصد احتمال خودکشی دارند ، این خطر برای افرادی که از افسردگی رنج می برند و همچنین مواد استفاده می کنند ، به 25 درصد افزایش می یابد. به همین دلیل مهم است که علائم افسردگی را در کسی در حال بهبودی است تشخیص دهیم ، زیرا به همان اندازه ارزشمند است. برای آشنایی با علائم افسردگی در زنان این نوشته را بخوانید.

برخی از علائم افسردگی عبارتند از:

ناامیدی
انرژی کم
نوسان قابل توجه اشتها
احساس گناه
احساس بی ارزش بودن
مشکل در تمرکز
احساسات اضطراب آور
تغییر در الگو های خواب
تحریک پذیری
عدم علاقه به امور

استرس می تواند یکی دیگر از عوامل اصلی عود باشد. به گزارش Medical News Today ، استرس همان احساسی است که کسی که تحت فشار است تجربه می کند. برای بسیاری از افراد ، استرس بخشی از زندگی روزمره است و بیشتر افراد برای مقابله با استرس خود نیاز به یک راه نجات دارند. برای کسانی که مستعد اعتیاد هستند ، سوء مصرف مواد روشی متداول برای مقابله با استرس است. یک مطالعه منتشر شده در Annals of Academy of the New York Academy حتی نشان می دهد که استرس در اوایل زندگی نیز می تواند خطر بیشتری برای اعتیاد در ادامه ی زندگی داشته باشد. این نشان دهنده ی تأثیر چشمگیر استرس بر اعتیاد است. طبق European Neuropsychopharmacology ، تحقیقات نشان می دهد افرادی که برای کاهش استرس در گذشته از مواد استفاده کرده اند ، احتمالاً هنگام بروز شرایط استرس زا در آینده به این رفتار باز می گردند. این امر نشان می دهد که فردی که در دوره نقاهت است به دلیل بالا رفتن استرس در زندگی مستعد عود است.

خستگی می تواند محرک دیگری باشد که منجر به عود می شود. کمبود خواب غالباً منجر به غفلت از خود می شود که می تواند فرد را در استفاده مجدد آسیب پذیر تر کند. بهبودی روندی روزمره است که نیاز به تمرکز بر زندگی سالم دارد. اگر کسی به دلیل خستگی نتواند با تمام قوای خود عمل کند ، احتمال اینکه از تکنیک هایی که در دوره ی درمان یاد گرفته استفاده کند کمتر است.

انزوا می تواند محرک دیگری برای عود باشد. یک سیستم پشتیبانی مثبت برای بهبودی مداوم بسیار مهم است. این می تواند به معنای بودن در کنار دوستان و افرادی که دوستشان دارند ، مراجعه به طور منظم برای مشاوره و یا شرکت در یک گروه 12 مرحله ای باشد. دوری از این منابع پشتیبانی هم به خودی خود می تواند خطر بیشتری برای عود ایجاد کند.

مشاهده بیشتر : لیست پزشک فوق متخصص روان پزشک

پیشگیری از عود اعتیاد

توجه به تمایلات ذهنی ، می تواند ابزاری مؤثر برای جلوگیری از عود باشد ، حداقل برای یک مدت کوتاه. صحبت با یک نفر در مورد این میل فوری به استفاده از مواد، اغلب می تواند به کاهش فشار آن کمک کند و تفکر عقلانی را به خط مقدم معادله بیاورد. به این علت است که بسیاری از برنامه های پشتیبانی از حامی استفاده می کنند. ممکن است داشتن کسی برای صحبت کردن، هنگامی که میل به استفاده از مواد غلیان می کند، بسیار مهم است. فکر کردن در مورد همه ی اتفاقات ، پس از خیالبافی در مورد سوء مصرف مواد نیز می تواند کمک کند. هنگامی که فردِ در حال بهبودی گذشته خود را از مواد مخدر تصور می کند ، اغلب فقط به مرحله اول آن- یعنی مصرف مواد – فکر می کند . این می تواند از این نظر برای یک فرد مفید باشد که “قبل از عمل به آن فکر کند” و در مورد همه ی چیز هایی که به دنبال استفاده پیش می آید فکر کند ، به طور بخصوص تمام عواقبی که با آن همراه است. این می تواند به فرد در یادآوری اینکه چرا آن ها در درجه اول به دنبال بهبود اند، کمک کند.

مراجعه مجدد به یک مرکز درمانی قابل سکونت گامی ضروری برای جلوگیری از عود است. اگر میل برای استفاده به اندازه کافی قوی شده باشد ، ورود مجدد شخص به محیطی که در آن بهبودی آغاز شده است می تواند همان چیزی باشد که برای حفظ آن ها در مسیر بهبودی لازم دارند. درمان در یک محیط سرپایی نیز می تواند کافی باشد.

به اعتقاد کارشناسان روانشناسی و متخصصان روانپزشکی ، حمایت دوستان و خانواده می تواند در جلوگیری از عود مهم باشد. برای این افراد مهم است که در مورد روند بهبودی و همچنین در مورد خطرات و علائم هشدار دهنده ی عود آموزش ببینند. توانایی آنها برای نظارت بر دوست خود در دوران بهبودی می تواند در جلوگیری از عود بسیار مهم باشد.

بهبودی از بازگشت اعتیاد

میزان عود سوء مصرف مواد مانند میزان عود در سایر بیماری های مزمن مانند آسم و دیابت است ، به این معنی که عود بیماری یک اتفاق شایع است. با این حال ، عود بدان معنی نیست که کسی در بهبودی شکست خورده است. این فقط بخشی از روند آن ها است. مانعی که باید بر آن غلبه کرد. اقدام سریع بهترین راه برای رفع عود است. فرد باید تشخیص دهد که عود در حالی که یک شکست نیست ، یک پدیده ی جدی است. هر عود احتمال بازگشت به سوء استفاده مداوم را نشان می دهد ، که می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ شود.

مشاهده بیشتر : لیست بهترین دکتر متخصص روانشناس

توجه به دلایل عود مهم است. با مشخص کردن دلیل استفاده شخص از مواد، می توان از اقدامات حفاظتی مناسبی استفاده کرد تا از بروز همان عوارض ناشی از عود بیماری جلوگیری شود. هرچه فرد از محرک های شخصی و علائم هشدار دهنده خود آگاهی بیشتری داشته باشد ، تشخیص هرگونه علائم عود برای آن ها و عزیزان آسان تر خواهد بود. برنامه ی پیشگیری از عود ، که اغلب با کمک یک درمانگر تنظیم می شود ، می تواند ابزاری مؤثر برای اطمینان از عدم وقوع یک عود دیگر باشد. در حالی که هیچ راهی برای تضمین عدم عود وجود ندارد ، مطمئناً اقدامات پیشگیرانه و بهبود دهنده ای وجود دارند که می توانند احتمال بهبودی طولانی و موفق را افزایش دهند.

برای درمان افسردگی اینجا کلیک کنید.