آیا به دنبال یک راه طبیعی برای بهبود سلامتی‌تان هستید؟ اسفرزه که با نام بارهنگ تخم‌مرغی هم شناخته می‌شود، یکی از گیاهان دارویی ارزشمند است که به دلیل محتوای بالای فیبر فواید زیادی برای سلامتی دارد. از این گیاه، ترکیبی به نام پسیلیوم استخراج می‌شود که ماده اصلی بسیاری از ملین‌های طبیعی است. اما خواص اسفرزه فقط به بهبود عملکرد گوارش محدود نمی‌شود. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده با سایر فواید این گیاه پرخاصیت و همچنین عوارض احتمالی آن آشنا می‌شوید. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
خواص اسفرزه در طب سنتی و مدرن
بارهنگ تخم‌مرغی با نام علمی Plantago ovata فواید زیادی برای سلامتی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. کاهش کلسترول
تحقیقات نشان می‌دهد که بارهنگ تخم‌مرغی و پسیلیوم استخراج‌شده از آن می‌توانند کلسترول تام و کلسترول بد (LDL) را کاهش دهند؛ اما احتمالا تاثیر زیادی روی کلسترول خوب (HDL) و تری‌گلیسیرید ندارند. این اثرات معمولا پس از هشت هفته استفاده منظم ظاهر می‌شوند.
از آنجا که تاثیر این گیاه روی سطح چربی‌های خون کم است، افراد مبتلا به کلسترول بالا باید در مورد ضرورت مصرف دارو و سایر راه‌کارهای درمانی مورد نیاز با پزشک مشورت کنند.
۲. درمان یبوست
مدت‌ها است که از خواص اسفرزه برای یبوست و تولید ملین استفاده می‌شود. در اغلب مطالعات مشاهده شده است که مصرف این گیاه با آب فراوان به افزایش وزن مدفوع، افزایش دفعات اجابت مزاج در طول روز و کاهش زمان عبور مواد زائد از روده کمک می‌کند.
۳. درمان اسهال
گیاه بارهنگ تخم‌مرغی برای درمان اسهال هم مفید است. چون با جذب آب ویسکوزیته محتویات روده را بالا می‌برد، قوام مدفوع را بهبود می‌بخشد و زمان عبور مواد را در روده افزایش می‌دهد. در نتیجه، باعث می‌شود دفعات اجابت مزاج کاهش پیدا کند.
بیشتر بدانید: خواص تخم شربتی
۴. درمان فیشر آنال (شقاق مقعدی)
فیشر آنال (ترک یا پارگی ناحیه مقعد) در اثر یبوست، اسهال، بیماری التهابی روده (IBD) یا سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد که گیاه بارهنگ تخم‌مرغی می‌تواند به پیشگیری از این بیماری و تسکین علائم آن کمک می‌کند. با این حال، برای تایید این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.
۵. پیشگیری از سرطان روده بزرگ
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی حاوی پسیلیوم یا گیاه بارهنگ تخم‌مرغی ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهند. برای تعیین نقش دقیق این گیاه در پیشگیری از سرطان باید مطالعات بیشتری انجام شود.
۶. کاهش علائم هموروئید (بواسیر)
بواسیر یک بیماری شایع است که در اثر یبوست مزمن ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد از خواص اسفرزه برای بواسیر و تسکین علائم آن استفاده می‌کنند. چرا که این گیاه می‌تواند باعث نرم شدن مدفوع شود و عبور آن را از روده تسهیل کند.با این حال، برای درک بهتر این موضوع لازم است محققان مطالعات بیشتری انجام دهند.
۷. کنترل قند خون
محققان در چند مطالعه مختلف تاثیر مصرف پسیلیوم را همراه با وعده غذایی یا بلافاصله قبل از آن بر سطح قند خون بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که پسیلیوم می‌تواند پاسخ بدن را به غذا تحت تاثیر قرار دهد و به کاهش سطح قند خون ناشتا و هموگلوبین A1c کمک کند. هموگلوبین A1c میانگین قند خون را طی ۲ تا سه ماه گذشته نشان می‌دهد.
۸. کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر
سندرم روده تحریک‌پذیر یک بیماری مزمن است که به درد شکم، نفخ، اسهال یا یبوست منجر می‌شود. بیش از ۲۰ سال است که محققان تاثیر پسیلیوم را در درمان علائم این بیماری مورد بررسی قرار داده‌اند. در بعضی از مطالعات مشاهده شده است که پسیلیوم به تسکین علائم این سندرم از جمله اسهال و یبوست کمک می‌کند. با این حال، سایر تحقیقات به نتایج متفاوتی رسیده‌اند.
۹. حفظ تناسب اندام
وقتی از فواید مصرف گیاهان دارویی صحبت به میان می‌آید، باید به خواص اسفرزه برای لاغری اشاره کرد. چرا که این گیاه به دلیل داشتن فیبر می‌تواند سرعت تخلیه معده را کاهش و حس سیری را افزایش دهد. تحریک سیری جلوی پرخوری را می‌گیرد و از این طریق به کنترل وزن کمک می‌کند.
۱۰. درمان کبد چرب
از خواص اسفرزه برای کبد چرب هم استفاده می‌شود. چون این گیاه هم به کنترل وزن و هم به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که چاقی و قند خون بالا هر ۲ از مهم‌ترین عوامل خطر بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) هستند.
۱۱. حفظ تعادل هورمون‌ها
در مورد خواص اسفرزه برای رحم، اندام‌های تولید مثل و هورمون‌های جنسی اطلاعات زیادی وجود ندارد. اما تحقیقات نشان می‌دهد که مواد غذایی پرفیبر ممکن است به کاهش سطح استروژن کمک کنند و از این طریق احتمال ابتلا به سرطان‌های مرتبط با این هورمون از جمله سرطان سینه را به حداقل برسانند.
بارهنگ تخم‌مرغی مملو از فیبر است و جذب کلسترول را در بدن کاهش می‌دهد. با توجه به اینکه کلسترول پیش‌ساز استروژن است، مصرف این گیاه ممکن است به کاهش استروژن خون منجر شود.
بیشتر بدانید: خواص چهار تخمه
۱۲. کاهش التهاب معده
تحقیقات در مورد خواص اسفرزه برای عفونت معده نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در این گیاه فعالیت ضد التهابی دارند و می‌توانند ترشح سیتوکین‌های التهابی را توسط سلول‌های معده در پاسخ به هلیکوباکتر پیلوری کاهش دهند. گاستریت (التهاب معده) یک بیماری مزمن است که اغلب در اثر عفونت هلیکوباکتر پیلوری، مصرف بیش‌ازحد داروهای مسکن یا نوشیدن الکل ایجاد می‌شود.
۱۳. خواص اسفرزه در بارداری و شیردهی
از آنجا که بارهنگ تخم‌مرغی جذب بدن نمی‌شود، می‌توان از آن در دوران بارداری برای درمان یبوست استفاده کرد. این گیاه احتمالا برای زنان شیرده هم بی‌خطر است. با این حال، توصیه می‌شود در دوران بارداری و شیردهی بدون مشورت با پزشک از اسفرزه استفاده نکنید.
بیشتر بدانید: خواص بارهنگ
عوارض اسفرزه
به طور کلی، بارهنگ تخم‌مرغی و ملین‌های حاوی پسیلیوم برای بیشتر افراد بی‌خطر هستند. با این حال، بعضی از افراد ممکن است بعد از مصرف این گیاه با واکنش آلرژیک مواجه شوید. گاهی‌اوقات این واکنش بسیار شدید است و به درمان اورژانسی نیاز دارد. اگر علائمی مانند تنگی نفس، خس‌خس سینه، بثورات پوستی یا کهیر را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
افت قند خون در بیماران دیابتی مشکل دیگری است که احتمال دارد در اثر مصرف بارهنگ تخم‌مرغی ایجاد شود. اگر دیابت دارید، قبل از مصرف این گیاه با پزشک مشورت کنید و به طور منظم سطح قند خون خود را اندازه بگیرید.
موارد منع مصرف اسفرزه
اگر یکی از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، از مصرف بارهنگ تخم‌مرغی بپرهیزید:
- مشکل در بلع
- تنگی مری
- انسداد روده یا باریک شدن آن
- جراحی روده
- اختلال در حرکات دستگاه گوارش
تداخل اسفرزه با داروها و مکمل‌ها
بارهنگ تخم‌مرغی ممکن است با بعضی از داروها، محصولات گیاهی یا مکمل‌های غذایی تداخل داشته باشد. اگر از دارو یا مکمل خاصی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف بارهنگ تخم‌مرغی با پزشک در مورد تداخلات آن مشورت کنید.
بیشتر بدانید: خواص رازیانه
۱. تداخل با داروها
بارهنگ تخم‌مرغی و محصولات حاوی پسیلیوم تخلیه معده را به تاخیر می‌اندازند و جذب بعضی از داروها را کاهش می‌دهند. به همین دلیل، توصیه می‌شود بین زمان مصرف این گیاه و زمان مصرف داروها چند ساعت فاصله در نظر بگیرید.
به دلیل تاثیر بارهنگ تخم‌مرغی روی قند خون ممکن است نیاز بیماران به انسولین یا سایر داروهای دیابت کاهش پیدا کند. بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید در مورد تنظیم دوز داروهای خود با پزشک مشورت کنند.
سایر داروهایی که ممکن است تحت تاثیر بارهنگ تخم‌مرغی قرار بگیرند عبارت‌اند از: ضد انعقادها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد نقرس، عوامل ضد التهابی، دیورتیک‌ها (ادرارآورها)، سالیسیلات‌ها، تتراسایکلین، نیتروفورانتوئین، لیتیوم و دیگوکسین.
۲. تداخل با مکمل‌های غذایی و سایر گیاهان
بارهنگ تخم‌مرغی به دلیل تاثیر روی زمان تخلیه معده می‌تواند جذب بعضی از گیاهان و مکمل‌ها را کاهش دهد. به همین دلیل، توصیه می‌شود از مصرف هم‌زمان آن‌ها بپرهیزید. شواهد نشان می‌دهد که بارهنگ تخم‌مرغی:
- جذب کلسیم، آهن، روی و ویتامین B12 را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- اثرات سایر ملین‌ها از جمله سنا را افزایش می‌دهد. بنابراین مصرف آن همراه با سایر ملین‌ها باید بااحتیاط و تحت نظر پزشک باشد.
- در صورت مصرف هم‌زمان با چیتوسان باعث افزایش دفع چربی در مدفوع می‌شود.
- در صورت مصرف با گیاهان یا مکمل‌های تغییردهنده سطح قند خون ممکن است به افت قند خون منجر شود. اگر از چنین محصولاتی استفاده می‌کنید، قبل از امتحان کردن بارهنگ تخم‌مرغی با پزشک مشورت کنید.
- ممکن است با گیاهان دارویی و مکمل‌هایی که خاصیت ضد افسردگی، ضد نقرس، ضد التهابی و ادرارآور دارند، تداخل داشته باشد.
طریقه مصرف اسفرزه برای یبوست
در هنگام مصرف بارهنگ تخم‌مرغی باید نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- میزان مصرف این گیاه به عوامل مختلفی مثل سن و وضعیت سلامتی شما بستگی دارد.
- صبح و شب قبل از خواب بهترین زمان مصرف اسفرزه است.
- معمولا توصیه می‌شود مصرف این گیاه را به یک تا ۲ بار در روز محدود کنید.
- بزرگسالان می‌توانند ۱۰ گرم پوست بارهنگ تخم‌مرغی (پسیلیوم) را در یک لیوان آب بریزند و بعد از چند دقیقه بخورند.
- میزان مصرف بارهنگ تخم‌مرغی برای کودکان ۶ تا ۱۲ ساله نصف دوز بزرگسالان است. با این حال، توصیه می‌شود قبل از دادن این گیاه به کودکان با متخصص اطفال مشورت کنید.
- در زمان مصرف این گیاه باید آب فراوان بنوشید تا به نرم شدن مدفوع و پیشگیری از کم‌آبی بدن کمک کنید.
کلام پایانی
از بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش یبوست گرفته تا کمک به کنترل قند خون و کاهش وزن، بارهنگ تخم‌مرغی تاثیرات چشمگیری بر سلامت بدن دارد. با این حال، این گیاه دارویی برای همه مناسب نیست و در بعضی موارد ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند.
اگر قصد دارید بارهنگ تخم‌مرغی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید، نظر متخصص تغذیه، دکتر گوارش یا متخصص داخلی را در مورد فواید و عوارض احتمالی آن جویا شوید.
شما می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص تغذیه مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
بله. از خواص اسفرزه برای گلو درد و درمان سرفه استفاده می‌شود. چون این گیاه خلط‌آور است و به شل شدن مخاط گلو و پاکسازی راحت‌تر آن کمک می‌کند.
در طب سنتی از ترکیب بارهنگ تخم‌مرغی با تخم شربتی و خاکشیر برای تصفیه خون استفاده می‌شود.
از معجزه اسفرزه، شیر و عسل برای تهیه ماسک خانگی و افزایش درخشندگی پوست و مو استفاده می‌شود.
بعضی از افراد بارهنگ تخم‌مرغی را با آب ولرم و عسل مخلوط می‌کنند و قبل از خواب می‌خورند. چون معتقدند که این کار به حذف سموم بدن و حفظ سلامت پوست کمک می‌کند.
از ترکیب این گیاه با عرق کاسنی برای بهبود سلامت کبد استفاده می‌شود.
منبع: healthline
