در حال حاضر، داروهای مختلفی برای کنترل عوارض سرماخوردگی همچون گرفتگی بینی، گوش و حلق وجود دارند. شربت سودوافدرین (Pseudoephedrine) یکی از این داروهای موثر است که به عنوان یک ضد احتقان قوی عمل می‌کند. التهاب دستگاه تنفسی فوقانی و گرفتگی بینی از علائم آزاردهنده سرماخوردگی به‌شمار می‌آیند و می‌توانند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارند؛ به طوری که انجام فعالیت روزانه برای آن‌ها دشوار شود. پزشک در چنین شرایطی، شربت سودوافدرین تجویز می‌کند که باعث بهبود تنفس می‌شود و افراد می‌توانند علائم ناخوشایند سرماخوردگی، آنفولانزا، برونشیت و آلرژی را راحت‌تر تحمل کنند.
اگر پزشک به تازگی این شربت را برای شما تجویز کرده، در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا درباره فواید، عوارض و روش مصرف شربت سودوافدرین بیشتر صحبت کنیم.
فهرست محتوا
شربت سودوافدرین چیست؟
شربت سودوافدرین یک داروی ضد احتقان است که معمولا برای کاهش گرفتگی بینی و تسکین درد یا فشار سینوسی ناشی از سرماخوردگی، آلرژی یا سینوزیت تجویز می‌شود. این دارو در دسته دکونژستانت‌ها (مقلد سمپاتیک) جای دارد و با باریک کردن رگ‌های خونی به کاهش تورم و گرفتگی بینی کمک می‌کند.
با وجود اثربخشی بالای این شربت، مصرف آن باید با احتیاط و زیر نظر پزشک انجام شود. چرا که سودوافدرین می‌تواند عوارض جانبی، به‌ویژه در افراد مبتلا به مشکلات قلبی عروقی، فشار خون بالا و بیماری‌های مزمن ایجاد کند.
جالب است بدانید، شربت سودوافدرین با پزودوافدرین فرقی ندارد. در واقع، پزودوافدرین نام دیگر این شربت است که به دلیل نوع نوشتن انگلیسی (Pseudoephedrine) آن بدین شکل خوانده می‌شود. بنابراین، اگر جایی اسم شربت را به صورت پزودوافدرین دید، تعجب نکنید.
مکانیسم اثر شربت سودوافدرین
مکانیسم اثر سودوافدرین به عنوان یک داروی ضد احتقان با تحریک گیرنده‌های آدرنرژیک آلفا در دیواره رگ‌های خونی عمل می‌کند. تحریک این گیرنده‌ها منجر به انقباض عروق خونی، به‌ویژه در ناحیه بینی و سینوسها می‌شود. نتیجه انقباض عروق، کاهش جریان خون در ناحیه ملتهب و در نتیجه کم شدن تورم و التهاب در مخاط بینی است. در واقع، این اثر انقباضی روی عروق خونی، به آزاد کردن راه‌های هوایی در بینی کمک می‌کند و باعث تنفس راحت‌تر می‌شود.
موارد استفاده از شربت سودوافدرین
این شربت به کاهش علائم ناشی از سرماخوردگی، آلرژی و سایر بیماری‌های تنفسی مانند سینوزیت و برونشیت کمک می‌کند. در واقع می‌توان گفت، اصلی‌ترین تاثیر شربت سودوافدرین بر کاهش تورم و احتقان مجاری تنفسی است و باعث می‌شود تا فرد بتواند راحت‌تر نفس بکشد. از همین‌رو باید مهم‌ترین کاربرد آن را شامل درمان سریع گرفتگی بینی و احتقان دانست.
بیشتر بدانید: اسپری بینی مومتازون
دیگر موارد مصرف این شربت به شرح زیر هستند:
۱-شربت سودوافدرین برای گوش
این شربت به طور مستقیم برای درمان گوش تجویز نمی‌شود، اما به دلیل خاصیت ضد احتقانی می‌تواند به تسکین برخی علائم کمک کند. سودوافدرین با کاهش تورم و التهاب مخاط بینی و سینوسها، ممکن است به باز شدن لوله استاش (لوله متصل‌کننده گوش میانی به پشت گلو) کمک کند. این امر می‌تواند فشار گوش را کاهش داده و از شدت درد یا ناراحتی آن بکاهد. از طرفی، سرماخوردگی و سینوزیت معمولا منجر به گوش درد یا احساس فشار در گوش می‌شوند. در چنین شرایطی، ممکن است پزشک شربت Pseudoephedrine را برای کاهش تورم در مسیرهای تنفسی و بهبود علائم تجویز کند.
۲- شربت سودوافدرین برای گلو درد
گاهی‌اوقات ممکن است پزشک این شربت را برای گلودرد ناشی از احتقان بینی تجویز کند. اگر گلودرد شما بر اثر تجمع مخاط و تنفس از راه دهان به دلیل انسداد بینی ایجاد شده باشد، می‌توان با مصرف سودوافدرین آن را درمان کرد. در واقع، این شربت ممکن است با باز کردن بینی و کاهش احتقان، علاوه بر به بهبود وضعیت تنفس، شدت گلودرد را کاهش دهد. با این حال، باید بدانید که شربت Pseudoephedrine برای عفونت‌های جدی گلودرد مناسب نیست و حتی می‌تواند باعث تشدید بیماری شود. بنابراین، تحت هیچ شرایطی خودسرانه از این شربت استفاده نکنید.
۳- شربت سودوافدرین برای سینوزیت
این شربت می‌تواند به عنوان یک داروی ضد احتقان در کاهش علائم سینوزیت موثر باشد. سینوزیت به التهاب و عفونت سینوسها گفته می‌شود که معمولا با علائمی همچون گرفتگی و فشار در سینوسها و بینی همراه است. سودوافدرین با انقباض رگ‌های خونی در بینی و سینوسها، باعث کاهش تورم و التهاب آن‌ها می‌شود. معمولا پزشک این شربت را به صورت کوتاه‌مدت برای سینوزیت تجویز می‌کند؛ بنابراین از مصرف خودسرانه و تغییر دوز دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
بیشتر بدانید: قرص فکسوفنادین
۴- شربت سودوافدرین برای خلط‌آوری
این شربت به طور مستقیم به عنوان یک داروی خلط‌آور استفاده نمی‌شود، بلکه عملکرد ضد احتقانی دارد. با این حال، سودوافدرین ممکن است به طور غیر مستقیم باعث دفع خلط شود. این شربت با باز کردن راه هوایی و کاهش تورم بینی و سینوسها می‌تواند به تخلیه بهتر ترشحات مخاطی از مجاری تنفسی فوقانی کمک کند. از طرفی، سودوافدرین در ترکیب با گایافنزین و کلرفنیرامین تشکیل‌دهنده داروی خلط‌آور اکسپکتورانت هستند. بنابراین، این احتمال وجود دارد که مصرف آن زیر نظر پزشک باعث رقیق شدن مخاط و تخلیه از بینی شود.
روش مصرف شربت سودوافدرین
این شربت باید حتما طبق دستورالعمل پزشک مصرف شود. پزشک معمولا مقدار مناسب شربت Pseudoephedrine را متناسب با سن، نوع و شدت بیماری مشخص می‌کند. یادتان باشد، شربت را بیشتر از مقدار توصیه‌شده و به مدت طولانی‌تر مصرف نکنید؛ زیرا ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد. همچنین قبل از مصرف شربت، حتما آن را به خوبی تکان دهید. خوردن شربت سودوافدرین همراه با غذا یا بدون آن منعی ندارد. بهترین نحوه مصرف شربت سودوافدرین، استفاده از قاشق مخصوص اندازه‌گیری درون بسته‌بندی دارو است. این قاشق به شما کمک می‌کند تا دوز دقیق شربت را مصرف کنید.
بیشتر بدانید: شربت پرومتازین
مقدار مصرف شربت سودوافدرین برای کودکان
این شربت معمولا برای کودکان زیر ۶ سال تجویز نمی‌شود. با این حال، اگر پزشک آن را برای کودکان بالای ۲ سال مناسب بداند، دوز دارو را بر اساس شرایط خاصی تعیین می‌کند. به طور کلی می‌توان، دوز مناسب این شربت را برای کودکان شامل موارد زیر دانست:
- در کودکان کمتر از ۲ سال ایمنی و اثربخشی ندارد.
- در کودکان ۲ تا ۶ سال، پنج الی ۳۰ میلی‌گرم هر چهار تا ۶ ساعت
- در کودکان ۶ تا ۱۲ سال، ۳۰ میلی‌گرم هر چهار تا ۶ ساعت
- در نوجوانان بالای ۱۲ سال، ۶۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت به صورت معمولی
مقدار مصرف شربت سودوافدرین برای بزرگسالان
پزشک مقدار مصرف این شربت برای بزرگسالان را متناسب با وزن، سن و شدت بیماری آن‌ها مشخص می‌کند. به طور معمول، توصیه می‌شود بزرگسالان شربت مذکور را هر چهار تا ۶ ساعت مصرف کنند. لازم به ذکر است، مصرف سودوافدرین در بزرگسالان بیش از چهار با در روز مجاز نیست.
موارد احتیاط و منع مصرف شربت سودوافدرین
این شربت در صورت وجود شرایط و بیماری‌های زیر باید با احتیاط مورد استفاده قرار بگیرد و ممکن است در برخی موارد منع مصرف داشته باشد:
- حساسیت به ترکیبات سودوافدرین و سایر داروهای مشابه
- مشکلات کبدی و کلیوی
- بیماری‌های قلبی
- فشار خون بالا
- پرکاری تیروئید
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- دیابت
- مشکل پروستات و دفع ادرار
- سابقه بیماری گلوکوم در خانواده
- تنگی شدید مری، روده و معده
- بیماری فنیل کتونوری
- اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
بیشتر بدانید: قرص کتوتیفن
شربت سودوافدرین در بارداری و شیردهی
مصرف این شربت در سه ماهه اول بارداری توصیه نمی‌شود؛ زیرا ممکن است خطراتی برای جنین به همراه داشته باشد و موجب نوعی نقص مادرزادی شود. در سه ماهه دوم و سوم بارداری، در صورت ضرورت استفاده از این شربت، پزشک با در نظر گرفتن تمامی فواید و مضرات، ممکن است آن در دوز بسیار کم و کوتاه تجویز کند. به یاد داشته باشید، مصرف سودوافدرین در بارداری باید حتما با احتیاط و زیر نظر پزشک انجام شود؛ بنابراین از مصرف خودسرانه آن بپرهیزید.
همچنین، مصرف شربت سودوافدرین در شیردهی هم بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود. چرا که متخصصان معتقدند، ترکیبات این شربت از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود و می‌تواند اثراتی همچون بی‌قراری، تحریک‌پذیری و اختلال در خواب نوزاد ایجاد کند. از طرفی، سودوافدرین می‌تواند موجب کاهش شیر مادر شود؛ از همین‌رو نباید آن را در دوره شیردهی بدون مشورت با پزشک مصرف کنید.
عوارض شربت سودوافدرین
بیشتر بدانید: دیفن هیدرامین کامپاند
مصرف شربت Pseudoephedrine ممکن است مانند هر داروی دیگری با یک سری عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض معمولا خفیف هستند و پس از چند روز از بین می‌روند. با این حال، اگر پس از گذشت هفت روز همچنان ادامه داشتند یا شدیدتر شدند، حتما به پزشک اطلاع دهید:
- سردرد
- سرگیجه
- بی‌حوصلگی
- عصبی شدن
- بی‌خوابی
- افزایش فشار خون
- خشکی دهان
- حالت تهوع و استفراغ
در صورتی که پس از خوردن چند دوز شربت Pseudoephedrine با علائم زیر مواجه شدید، سریعا مصرف آن را قطع کنید و بیمار را به اورژانس بیمارستان برسانید:
- خواب‌آلودگی
- اضطراب
- لرزش
- تپش قلب و ضربان قلب نامنظم
- تغییرات روحی و خلقی مانند گیجی و بی‌قراری
- مشکل در دفع ادرار
- درد مداوم معده یا شکم
- واکنش آلرژیک مانند مشکلات تنفسی، بثورات پوستی، خارش و تورم صورت، زبان، گلو یا لب‌ها
بیشتر بدانید: شربت دیفن هیدرامین برای کودکان برای چیست؟
تداخلات دارویی
تداخل دارویی می‌تواند اثربخشی این شربت را تحت تاثیر قرار دهد یا باعث افزایش احتمال بروز عوارض جانبی آن شود. داروهایی که ممکن است با شربت سودوافدرین تداخل ایجاد کنند؛ عبارت‌اند از:
- تربوتالین
- داروهای محرک مانند دکستروآمفتامین، کافئین و متامفتامین
- برخی آنتی‌هیستامین‌ها مانند سیتریزین و دیفن‌هیدرامین
- داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز
- داروهای ضد تشنج
- داروهای خواب یا ضد اضطراب مانند آلپرازولام، دیازپام و زولپیدم
- داروهای فشار خون
- شل‌کننده‌های عضلانی
- داروهای ضد درد و مسکن
- داروهای بیهوشی
راهنمای مراجعه به پزشک
شربت سودوافدرین نوعی داروی ضد احتقان است که به رفع گرفتگی بینی در شرایطی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، آلرژی و سایر بیماری‌های دستگاه تنفسی فوقانی کمک می‌کند. این شربت با داشتن ترکیبات موثر برای کاهش تورم و گرفتگی بینی، باعث می‌شود تا فرد راحت‌تر نفس بکشد. با وجود اثربخشی بالای شربت Pseudoephedrine، باید آن را با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف کنید. چرا که مصرف خودسرانه این شربت در برخی شرایط خاص می‌تواند موجب بروز عوارض جانبی جدی شود.
اگر در مورد ایمنی و اثربخشی شربت سودوافدرین متناسب با شرایط خاص خود سوالاتی دارید، می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده ویزیت آنلاین پزشک عمومی بگیرید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر عمومی به دکتر مد نظر خود مراجعه کنید. همچنین می توانید با دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
سودوافدرین معمولا خواب‌آ‌ور نیست و حتی مصرف آن در ساعات پایانی روز می‌تواند در برخی افراد باعث بی‌خوابی شود. با این حال، اگر پس از مصرف این شربت دچار خواب‌آلودگی شدید، احتمالا نشان‌دهنده عوارض دارو یا مصرف بیش از حد آن است.
این شربت معمولا برای درمان سرفه توصیه نمی‌شود؛ زیرا در حال حاضر داروهای موثرتری برای بهبود و تسکین سرفه وجود دارند.
خیر. در حال حاضر، ایمنی و اثربخشی این شربت برای کودکان زیر ۲ سال تاییدشده نیست.
