لپه یکی از حبوبات پرطرفدار در آشپزی ایرانی است و معمولا از نخود کفتری (Pigeon pea) تهیه می‌شود. برای تهیه لپه، نخود کفتری را در آب خیسانده، پوست آن را جدا کرده و سپس به دو نیم تقسیم می‌کنند. از خواص لپه می‌توان به تنظیم قند خون، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، حفظ سلامت قلب‌و‌عروق و پیشگیری از کم‌خونی اشاره کرد. در ادامه این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی خواص درمانی لپه و مضرات آن می‌پردازیم.
فهرست محتوا
خواص لپه در بدنسازی
در هر ۱۰۰ گرم لپه، حدود ۲۱ گرم پروتئین وجود دارد که آن را به یک منبع عالی پروتئین گیاهی تبدیل می‌کند. همچنین این دانه حاوی اسیدهای آمینه ضروری مانند متیونین (Methionine)، لیزین (Lysine) و تریپتوفان (Tryptophan) است که برای ترمیم و رشد عضلات حیاتی‌اند. برای مثال، متیونین در سنتز کراتین که انرژی مورد نیاز عضلات را در فعالیت‌های با شدت بالا تامین می‌کند، نقش دارد.
لپه سرشار از ریز‌مغذی‌های ضروری مانند ویتامین‌های گروه B است. ویتامین‌های گروه B از جمله فولات (ویتامین B9) و تیامین (ویتامین B1) در متابولیسم انرژی و عملکرد عضلات نقش کلیدی دارند. علاوه بر این، آهن موجود در لپه به انتقال بهتر اکسیژن به عضلات کمک می‌کند و در نتیجه، استقامت و عملکرد ورزشی را بهبود می‌بخشد. همچنین، برای افرادی که قصد دارند توده عضلانی بدون چربی بسازند، لپه یک گزینه پروتئینی کم‌چرب به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید: خواص نخودچی چیست؟
خواص لپه برای پوست
لپه حاوی مقدار زیادی فلاونوئید (Flavonoids) و ترکیبات فنولی (Phenolic) است. این آنتی‌اکسیدان‌ها به خنثی کردن رادیکال‌های آزاد کمک کرده، استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند و می‌توانند روند پیری پوست را کندتر کنند. علاوه بر این، لپه سرشار از نیاسین (ویتامین B3) است که نقش مهمی در حفظ سلامت پوست دارد. نیاسین به بهبود هیدراتاسیون پوست، تقویت عملکرد سد محافظتی پوست و کاهش قرمزی و لکه‌های پوستی کمک می‌کند.
خواص لپه برای مو
تحقیقات زیادی درباره فواید مصرف لپه برای سلامت مو انجام نشده است؛ اما ترکیبات مغذی این دانه می‌توانند مزایای بالقوه‌ای برای مو داشته باشند. پروتئین موجود در لپه به تقویت ساختار مو، ویتامین C به تولید کلاژن و شادابی مو و ویتامین‌های گروه B مانند فولات به رشد و بازسازی فولیکول‌های مو کمک می‌کنند. توصیه می‌کنیم قبل از اضافه کردن لپه به رژیم غذایی خود برای حفظ سلامت موها با یک متخصص تغذیه در‌این‌باره مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: خواص لوبیا سبز چیست؟
فواید لپه برای زنان
مزایای مصرف لپه برای زنان عبارت‌اند از:
۱. فواید مصرف لپه در پریودی
مصرف لپه در دوران پریودی می‌تواند گرفتگی و دردهای مرتبط به قاعدگی را کاهش دهد.
۲. خواص لپه در بارداری
لپه سرشار از اسید فولیک بوده که برای رشد جنین ضروری است و می‌تواند از بروز نقص‌های لوله عصبی مانند در نوزادان جلوگیری کند. علاوه بر این، لپه سرشار از کلسیم است که به رشد بافت استخوانی در جنین کمک می‌کند.
۳. فواید مصرف لپه در دوران شیردهی
مطالعات درباره تاثیر مصرف لپه در دوران شیردهی محدود هستند؛ اما ارزش تغذیه‌ای بالای این دانه آن را به یک ماده غذایی مفید برای مادران شیرده و نوزاد آن‌ها تبدیل کرده است. پروتئین موجود در لپه به ترمیم بافت‌ها و حفظ انرژی مادران شیرده کمک می‌کند. علاوه بر این، وجود مواد معدنی ضروری مانند کلسیم و آهن می‌تواند از سلامت مادر و نوزاد حمایت کند. با این حال، توصیه می‌کنیم قبل از مصرف لپه در دوران بارداری و شیردهی از یک متخصص مشاوره دریافت کنید.
خواص لپه برای مردان
این ماده غذایی سرشار از پروتئین، فیبر و مواد معدنی مهمی مانند منیزیم، فسفر، کلسیم و پتاسیم است که می‌توانند به بهبود سلامت اسپرم، تعادل هورمونی و عملکرد نعوظ کمک کنند. پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری موجود در این دانه مانند متیونین، لیزین و تریپتوفان در تولید هورمون‌ها و تقویت سیستم ایمنی نقش دارند. همچنین، فولات موجود در لپه برای سنتز DNA و تولید اسپرم ضروری است. با این حال، تاثیرات مصرف لپه ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد؛ بنابراین مشورت با متخصص تغذیه برای دریافت توصیه‌های دقیق پزشکی توصیه می‌شود که پیشنهاد می‌کنیم از طریق امکان مشاوره آنلاین با متخصص تغذیه در سایت درمانکده از دکتر مورد نظرتان راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بخوانید: خواص لوبیا چیتی برای مردان و زنان
خواص لپه برای کودکان
فواید مصرف لپه برای کودکان عبارت‌اند از:
- رشد عضلات و بافت‌ها
- بهبود سلامت دستگاه گوارش
- پیشگیری از یبوست
- جلوگیری از بروز کم‌خونی
- تقویت استخوان‌ها
- حفظ فشار خون
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- تامین انرژی
خواص لپه در طب سنتی
فواید مصرف لپه از نظر طب سنتی را می‌توان در جدول زیر مشاهده کنید:
| خواص لپه خام | منبع عالی پروتئین گیاهی کمک به کاهش کلسترول بد (LDL) کاهش فشار خون و التهاب |
| خواص لپه پخته شده | بهبود عملکرد دستگاه گوارش پیشگیری از یبوست کنترل قند خون |
| خواص آب لپه خام | حفظ سلامت پوست حفظ سلامت مو کمک به کاهش وزن |
| خواص آب لپه برای سرفه | تسکین گلودرد تقویت سیستم ایمنی کمک به رفع خلط |
خواص لپه برای کلیه
هنوز تحقیقات علمی درباره فواید مصرف لپه برای کلیه انجام نشده است؛ اما ترکیبات مغذی آن می‌تواند فواید غیر مستقیم چشمگیری بر عملکرد کلیه‌ها داشته باشد. لپه کم‌چرب و فاقد کلسترول است و به‌واسطه اثرات مثبت بر سلامت قلب، به حفظ عملکرد بهینه کلیه‌ها کمک می‌کند.
همچنین این دانه سرشار از پتاسیم است که در تنظیم تعادل مایعات، فشار خون و سلامت کلیه‌ها موثر است. علاوه بر این، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این حبوبات می‌توانند استرس اکسیداتیو و التهاب را کاهش داده و از سلامت کلیه‌ها پشتیبانی کنند.
بیشتر بخوانید: خواص نخود پخته و خام
خواص خورشت لپه
از خواص لپه خورشتی و استفاده از آن برای پخت خورش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرشار از پروتئین و فیبر: ترکیب لپه با گوشت یا سبزیجات باعث افزایش میزان پروتئین و فیبر در غذا می‌شود.
- تقویت سیستم ایمنی: وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی در لپه به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
- کنترل قند خون: خورش لپه به‌دلیل داشتن فیبر و پروتئین، قند خون را تثبیت می‌کند و برای افراد مبتلا به دیابت مناسب است.
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش: فیبر موجود در خورش لپه به هضم راحت‌تر غذا و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
- تامین انرژی بدن: به‌دلیل ترکیب لپه با گوشت و روغن، خورش لپه یک منبع انرژی‌زا و مغذی است.
عوارض لپه
مضرات و عوارض جانبی مصرف لپه عبارت‌اند از:
- مضرات لپه برای کلیه: به‌طور کلی پتاسیم موجود در لپه به عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کند؛ اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به هیپرکالمی (افزایش سطح پتاسیم در خون) شود. افرادی که مشکلات کلیوی دارند باید قبل از مصرف لپه با یک متخصص تغذیه مشورت کنند.
- مضرات لپه برای معده: خوردن لپه و معده درد بعد از آن یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی مصرف این حبوبات است. لپه حاوی لکتین است و مصرف زیاد آن می‌تواند باعث تحریک دستگاه گوارش شود.
- واکنش‌های آلرژیک: مصرف لپه ممکن است در بعضی افراد دارای آلرژی منجر به واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، تورم یا مشکلات تنفسی شود.
- کاهش جذب مواد معدنی: لپه حاوی فیتات است که می‌تواند جذب برخی مواد معدنی مانند آهن و روی را کاهش دهد.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی خواص و عوارض لپه پرداختیم. همانطور که اشاره شد، مصرف لپه به تنظیم قند خون، بهبود عملکرد گوارش، پیشگیری از کم‌خونی و حفظ سلامت قلب کمک می‌کند. این دانه سرشار از پروتئین، فیبر و ویتامین‌های گروه B است و می‌تواند در بدنسازی و تقویت عضلات نیز موثر باشد.
با این حال، مصرف لپه می‌تواند عوارضی مانند مشکلات گوارشی یا آلرژی به همراه داشته باشد. برای بهره‌‌بردن از فواید لپه و جلوگیری از عوارض آن، توصیه می‌کنیم پیش از اضافه کردن این دانه به رژیم غذایی خود با یک دکتر تغذیه مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سیستم نوبت‌دهی درمانکده از بهترین متخصصان تغذیه در سراسر کشور نوبت حضوری یا آنلاین دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: خواص جو دوسر پرک
سوالات متداول
بله. لپه از نخود کفتری تهیه می‌شود؛ اما با نخود معمولی تفاوت دارد. نخود کفتری پس از پوست‌گیری و شکستن به ۲ نیم، تبدیل به لپه می‌شود.
لپه سرشار از پروتئین گیاهی، فیبر، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی مانند آهن و پتاسیم است که به تقویت سیستم ایمنی، بهبود گوارش، کاهش کلسترول و کنترل قند خون کمک می‌کند.
لپه بر اساس نوع دانه شامل لپه نخود کفتری (دال تور)، لپه نخود سیاه (دال چانا)، لپه نخود معمولی (زرد) و لپه ماش (سبز) است که در مناطق مختلف جهان تولید و مصرف می‌شود.
لپه به‌دلیل داشتن فیبر بالا و پروتئین فراوان باعث ایجاد احساس سیری طولانی‌مدت شده و از پرخوری جلوگیری می‌کند. همچنین کالری کم و شاخص گلیسمی پایین آن به کنترل وزن و تنظیم قند خون کمک می‌کند.
لپه قرمز سرشار از پروتئین گیاهی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌هایی است که به تقویت سیستم ایمنی، بهبود گوارش و کاهش کلسترول کمک می‌کنند. همچنین این دانه به‌دلیل داشتن آهن و اسیدفولیک برای جلوگیری از کم‌خونی و افزایش انرژی مفید است.
منبع: netmeds | healthbenefitstimes
