آزمایش PLT یا آزمایش شمارش پلاکت، نوعی آزمایش است که تعداد پلاکت‌های خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. پلاکت‌ها سلول‌هایی هستند که به لخته شدن خون کمک می‌کنند. کمبود این سلول‌ها در خون می‌تواند نشانه‌ای از سرطان، عفونت یا سایر مشکلات سلامتی باشد. در ادامه این مقاله از مجله سلامت درمانکده به‌طور کامل فرایند آزمایش پلاکت خون را بررسی خواهیم کرد.
فهرست محتوا
آزمایش PLT برای چیست؟
شمارش پلاکت یک آزمایش سریع و معمول است که تعداد پلاکت‌ها را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. شمارش پلاکت معمولا بخشی از آزمایش شمارش کامل خون است. این آزمایش تعداد پلاکت‌ها، گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز را اندازه‌گیری می‌کند و معمولا برای تایید یا رد ۲ وضعیت زیر انجام می‌شود:
۱. بالا بودن Platelets در آزمایش خون
بالا بودن تعداد پلاکت‌ها در آزمایش Platelets که به آن ترومبوسیتوز (Thrombocytosis) نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که تعداد پلاکت‌ها از حد نرمال بیشتر بوده و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ۲ نوع اصلی ترومبوسیتوز وجود دارد:
- ترومبوسیتوز اولیه یا اساسی: این وضعیت به‌دلیل مشکلات مغز استخوان که پلاکت‌ها را تولید می‌کند، رخ می‌دهد و می‌تواند ناشی از بیماری‌های مغز استخوان یا ژنتیکی باشد.
- ترومبوسیتوز ثانویه: این وضعیت به‌دلیل یک بیماری یا شرایط دیگر مانند التهاب، عفونت، کم‌خونی، سرطان یا جراحی‌های اخیر رخ می‌دهد.
در صورتی که تعداد پلاکت‌ها به میزان قابل توجهی افزایش یابد، خطر تشکیل لخته خون در رگ‌ها وجود دارد که می‌تواند منجر به عوارضی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی شود. بالا بودن پلاکت خون در افراد می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- مشکلات سیستم ایمنی
- ابتلا به انواع عفونت
- مشکلات ژنتیکی
- برخی سرطان‌ها
بیشتر بدانید: آزمایش HCT
علائم و عوارض تعداد زیاد پلاکت در خون عبارت‌اند از:
- کبود شدن آسان بدن
- احساس درد در قفسه سینه
- ترومبوز (لخته شدن خون در زمان غیرضروری)
- خونریزی بیش از حد از بریدگی‌های کوچک، لثه‌ها یا بینی
- ورم پا
- تنگی نفس
- سکته
- احساس سوزش یا گزگز در نوک انگشتان، دست‌ها و پاها
- احساس ضعف، سرگیجه و خستگی
بیشتر بدانید: تفسیر pdw در آزمایش خون
در صورت وجود PLT بالا در آزمایش خون توصیه می‌کنیم برای بررسی دقیق‌تر به یک متخصص خون مراجعه کنید.
۲. پایین بودن PLT در آزمایش خون
در آزمایش PLT پایین، تعداد پلاکت‌ها پایین‌تر و کمتر از حد معمول هستند. این وضعیت که به آن ترومبوسیتوپنی (Thrombocytosis) نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که تعداد پلاکت‌ها کمتر از حد طبیعی باشد. همان‌طور که اشاره شد، پلاکت‌ها نقش مهمی در لخته شدن خون دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی در لخته شدن و خونریزی شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
بیشتر بدانید: شرایط اهدای خون
- آسیب به مغز استخوان
- انجام درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی
- برخی سرطان‌ها مانند لوکمی (Leukemia) یا لنفوم (Lymphoma)
- برخی داروها
- بزرگ شدن طحال
- مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی
- ابتلا به سندرم همولیتیک اورمیک (نوعی بیماری که پلاکت‌ها را از بین می‌برد)
- خونریزی شدید پس از آسیب
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (وجود لخته‌های خون در رگ‌های خونی کوچک در سراسر بدن)
- عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
علائم پایین بودن پلاکت در خون شامل موارد زیر است:
- وجود خون در استفراغ، ادرار یا مدفوع
- کبود شدن آسان بافت پوست
- خونریزی بیش از حد از بریدگی‌های کوچک
- منوراژی (خونریزی شدید قاعدگی)
- درد عضلات یا مفاصل
- سردردهای شدید
- احساس ضعف یا سرگیجه
تفسیر آزمایش پلاکت خون
آزمایش شمارش پلاکت به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت تعداد پلاکت‌های خون شما را ارزیابی کند. مقدار پلاکت خون در آزمایش PLT به ازای هر میکرولیتر خون اندازه‌گیری می‌شوند. در نظر داشته باشید که میزان نرمال پلاکت خون در بزرگسالان بین ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۰۰,۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر است.
بیشتر بدانید: PTT در آزمایش خون
شمارش پلاکت‌ها ممکن است بسته به سن و جنسیت کمی متفاوت باشد. همچنین استرس فیزیکی، جراحی‌های اخیر یا عفونت‌ها نیز می‌توانند باعث افزایش یا کاهش موقت پلاکت‌ها شوند. میزان غیر طبیعی پلاکت خون را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید.
| نتیجه آزمایش | توضیحات |
| کمتر از ۲۰ هزار پلاکت در هر میکرولیتر | خطر خونریزی شدید داخلی و خارجی به‌ویژه در مغز یا روده افزایش می‌یابد که می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری دارد. |
| کمتر از ۵۰ هزار پلاکت در هر میکرولیتر | احتمال بروز خونریزی ناگهانی و بدون دلیل بیشتر می‌شود و فرد باید مراقبت پزشکی دریافت کند. |
| بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار پلاکت در هر میکرولیتر | خطر بروز کبودی‌های ناگهانی یا خون‌ریزی‌های خفیف بیشتر می‌شود. |
| بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار پلاکت در هر میکرولیتر | در صورتی که فرد نیاز به جراحی یا پروسه‌ای تهاجمی داشته باشد، احتمال افزایش خطر خونریزی وجود دارد. |
| بیشتر از ۴۵۰ پلاکت در هر میکرولیتر | این وضعیت که با نام ترومبوسیتوز شناخته می‌شود ممکن است به دلیل اختلال در مغز استخوان یا سایر شرایط پزشکی ایجاد شود. |
جزئیات تفسیر آزمایش پلاکت خون
در برخی از آزمایش‌ها میانگین حجم پلاکت نیز بررسی می‌شود که می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره نوع و وضعیت پلاکت‌ها ارائه دهد. پلاکت‌های بزرگ‌تر ممکن است معمولا نشان‌دهنده تولید پلاکت‌های تازه باشند، در حالی که پلاکت‌های کوچک‌تر می‌توانند نشان‌دهنده نقص در تولید یا کهنگی پلاکت‌ها باشند.
گاهی‌اوقات همراه با شمارش پلاکت، آزمایش‌های اضافی مانند اسمیر خون (Blood Smear Test) نیز انجام می‌شود. در این آزمایش، پلاکت‌های غیرطبیعی از نظر شکل و اندازه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا مشکلات خونی مانند اختلال مغز استخوان یا بیماری‌های خاص مانند سندرم میلودیسپلاستیک (Myelodysplastic Syndromes) تشخیص داده شوند.
در نظر داشته باشید که تفسیر آزمایش PLT در کودکان هیچ تفاوتی با بزرگسالان نداشته و میزان طبیعی پلاکت در خون کودکان باید در بازه ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۰۰,۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر باشد.
بیشتر بدانید: آزمایش CBC Diff چیست؟
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی میزان طبیعی PLT در آزمایش خون پرداختیم. پلاکت‌ها (ترومبوسیت‌ها) یکی از اجزای مهم خون هستند که به لخته شدن خون، ترمیم بافت‌ها، جلوگیری از خونریزی شدید و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند. هرگونه افزایش یا کاهش در تعداد این سلول‌های خونی می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد؛ بنابراین توصیه می‌کنیم برای تفسیر نتیجه آزمایش و تشخیص دقیق‌تر به یک متخصص خون یا هماتولوژیست مراجعه کنید.
برای این کار می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص هماتولوژی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص هماتولوژی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
محدوده نرمال آزمایش پلاکت خون بین ۱۵۰,۰۰۰ تا ۴۰۰,۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر است.
آزمایش PLT یا Platelet Count به آزمایشی گفته می‌شود که برای اندازه‌گیری تعداد پلاکت‌ها در خون انجام می‌شود.
تعداد نرمال پلاکت‌ها معمولا بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ هزار پلاکت در میکرولیتر است.
در آزمایش خون، PLT به معنای Platelet Count یا تعداد پلاکت‌ها است.
منبع:
