نوردرمانی یا فتوتراپی یک روش غیر تهاجمی و موثر برای سلامت جسم و روان انسان است. در این روش با استفاده از امواج نوری مختلف طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، از اختلال افسردگی فصلی (SAD) گرفته تا برخی از بیماری‌های پوستی را درمان می‌کنند. نور درمانی یا همان لایت تراپی مزایای فراوانی دارد و برای بهره‌مندی از آن‌ها باید حتما زیر نظر پزشک متخصص و با رعایت استانداردهای ایمنی انجام شود. اگر کنجکاو شده‌اید درباره انواع، فواید و عوارض فتوتراپی بیشتر بدانید، در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید.
فهرست محتوا
نوردرمانی چیست؟
نوردرمانی (Light Therapy) که با نام‌های لایت تراپی و فتوتراپی هم شناخته می‌شود، یک روش پزشکی برای بهبود سلامت روان و جسم است. در این روش، از نورهای طبیعی یا مصنوعی استفاده می‌کنند و درمان می‌تواند شامل لامپ‌های فلورسنت، لامپ‌های هالوژن، نور خورشید یا دیودهای ساطع‌کننده نور (LED) باشد.
نور درمانی یک روش پزشکی نوین نیست، بلکه حدود ۳۵۰۰ سال پیش، مردم هند و مصر از نور خورشید برای درمان بیماری پوستی پیسی (ویتیلیگو) استفاده می‌کردند. اما از سال ۱۹۸۰ با به رسمیت شناخته‌شدن این روش، لایت تراپی در خط اول درمان اختلال افسردگی فصلی (SAD) و دیگر اختلالات قرار گرفت و در حال حاضر به طور گسترده‌تری استفاده می‌شود.
نور درمانی چگونه عمل می‌کند؟
فتوتراپی با استفاده از امواج نوری خاص، فرآیندهای زیستی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث بهبود عملکرد سلولی یا کاهش التهاب می‌شود. بسته به طول موج نور، این روش می‌تواند تولید هورمون‌هایی مانند ملاتونین و سروتونین را تغییر دهد یا فعالیت‌های پوستی و مرتبط با سیستم ایمنی بدن را تحریک کند.
معمولا دستگاه لایت تراپی به شکل جعبه با لامپ‌های مخصوص تعبیه می‌شود که پس از اتصال آن به برق قابل استفاده است. شما باید برای مدت مشخصی ناحیه تحت درمان را درون دستگاه و در مقابل نور قرار دهید تا جذب نور اتفاق بیفتد. این دستگاه معمولا از لامپ‌های فلورسنت روی پایه فلزی بازتابنده همراه با یک صفحه پلاستیکی تشکیل شده تا نور به درستی پخش شود و از پرتو مضر اشعه ماورا بنفش (UV) جلوگیری کند. اگر کنجکاوید بدانید اشعه uv چیست، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.
انواع نوردرمانی
فتوتراپی بسته به نوع نوری که ساطع می‌کند، دارای انواع گوناگونی است که رایج‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
۱- نور درمانی با اشعه ماورای بنفش (UV)
نوردرمانی UV بر حسب طول موج به کار گرفته سه نوع مختلف دارد:
- فتوتراپی با UVB باند وسیع: از نور UV نوع B برای مشکلات پوستی استفاده می‌شود، اما تاثیری روی چین‌های پوستی ندارد.
- فتوتراپی با UVB باند باریک: از محدوده باریک‌تر طول موج UVB استفاده می‌کنند و به مناطق خاص همچون چین‌های پوستی وارد می‌شود.
- فتوتراپی با PUVA: درمان با نور UVA همراه با مصرف داروی پسورالن شروع می‌شود. این دارو که به صورت خوراکی یا موضعی قابل استفاده است، حساسیت پوست به نور را افزایش می‌دهد.
۲- نور درمانی با اشعه مادون قرمز
لامپ‌های حرارتی حاوی اشعه مادون قرمز هستند. از طول موج‌های مختلف این لامپ‌ها برای افزایش سرعت متابولیسم بدن و بهبود گردش خون استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان با اشعه مادون قرمز لامپ‌های حرارتی، زخم‌های ایجادشده در ماهیچه‌ها را بهبود بخشید.
۳- نور درمانی با LED
درمان با نور LED شامل استفاده از دیودهای نوری برای انتشار نور با طول موج‌های مختلف است. به کمک این روش می‌توان برخی مشکلات پوستی و دردهای عضلانی را برطرف کرد. همچنین برخی کلینیک‌های زیبایی از نور درمانی در فیشیال برای بهبود بافت پوست، کاهش التهاب و جوانسازی پوست استفاده می‌کنند.
۴- نور درمانی با لیزر
در طول لیزر درمانی، پالس‌های پرقدرت نوری ساطع می‌شوند. این پالس‌ها، انرژی الکترومغناطیس مادون قرمز هستند که به شکل فوتون به بدن ورود می‌کنند. در حال حاضر از نور لیزر درمانی برای جراحی چشم، شکستگی‌ها، آرتریت، التهاب عصب، برداشتن سیاهرگ‌ها، خار پاشنه، پاک کردن تاتو و سندرم تونل کارپال استفاده می‌شود.
۵- نور درمانی با نور آبی (بلولایت تراپی)
بلولایت تراپی با عمق کمتری وارد پوست می‌شود و می‌تواند ضمن به تعادل درآوردن ساعت بیولوژیکی بدن برای درمان مواردی همچون اختلالات خلقی، افسردگی فصلی، زردی نوزاد، آکنه و برخی بیماری‌های پوستی استفاده شود.
۶- نور درمانی با نور قرمز (ردلایت تراپی)
ردلایت تراپی به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کند و با تحریک کلاژن، موجب افزایش جریان خون و کاهش التهاب می‌شود. از همین‌رو می‌توان آن را برای جوانسازی پوست، درمان دردهای عضلانی و مفصلی، افزایش رشد مو و ترمیم زخم‌ها مناسب دانست.
فتوتراپی برای چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
نور درمانی در بارداری توصیه نمی‌شود؛ زیرا تغییرات هورمونی در این دوران می‌تواند پوست را حساس‌تر کند. همچنین احتمال اینکه نور مصنوعی ماورای بنفش حاصل از دستگاه لایت تراپی بر جنین تاثیر منفی بگذارد، وجود دارد.
دیگر افرادی که قبل از استفاده از فتوتراپی بهتر است با پزشک مشورت کنند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- افراد درگیر اختلال تیروئید
- بیماران مبتلا به صرع
- افراد مبتلا به سردردهای میگرنی
- مصرف‌کنندگان قرص راکوتان و مشتقات آن
- افراد دارای زخم باز
- مبتلایان به بیماری دیابت
- بیماران درگیر مشکلات مرتبط با شبکیه مانند دژنراسیون ماکولا
فواید نوردرمانی
لایت تراپی به درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها همچون موارد زیر کمک می‌کند:
۱- نور درمانی برای افسردگی فصلی
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای فتوتراپی، درمان اختلال افسردگی فصلی است. در روش درمان اختلالات خلقی با نور از جعبه نور (Light Therapy Box) برای افزایش سطح سروتونین و کاهش ملاتونین، به‌ویژه در روزهای کوتاه زمستانی استفاده می‌کنند. همچنین در روزهای تابستانی که نور خورشید احساس می‌شود، یک دستگاه آینه‌ای قابل کنترل به نام خورشیدتاب و کامپیوتر برای انعکاس آن به عنوان نوعی از نور درمانی جهت بهبود اختلال افسردگی فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲- نور درمانی برای پسوریازیس
لایت تراپی یکی از روش‌های موثر برای درمان پسوریازیس است. در این روش، اشعه فرابنفش (UV) یا نور مادون قرمز را به پوست درگیر پسوریازیس می‌تابانند تا تکثیر غیر طبیعی سلول‌های پوستی کاهش یابند. در واقع، نور درمانی پسوریازیس با کاهش التهاب و بهبود گردش خون موجب ترمیم نواحی آسیب‌دیده می‌شود. برخی متخصصان از روش درمان فتوتراپی برای بهبود وضعیت پسوریازیس ناخن استفاده می‌کنند و معتقدند علاوه بر درمان، وضعیت ظاهری ناخن بهبود پیدا می‌کند.
۳- نور درمانی برای لک و پیس
لک و پیس یا همان بیماری ویتیلیگو به دلیل اختلال در رنگدانه‌های پوست ایجاد می‌شود و تغییراتی در شکل پوست به وجود می‌آورد. به کمک فتوتراپی می‌توان ملانوسیت‌ها را تحریک کرد و موجب بازگرداندن رنگدانه‌های پوستی شد. معمولا برای این منظور از لایت تراپی با نور قرمز استفاده می‌کنند.
۴- نور درمانی برای پوست صورت
به کمک نور حاصل از فتوتراپی می‌توان سلول‌های پوستی صورت را تحریک کرد تا عمل بازسازی پوست را به درستی انجام دهند. در حال حاضر، این روش یک تکنیک غیر تهاجمی موثر برای از بین بردن آکنه و جوانسازی پوست شناخته می‌شود. نور آبی حاصل از لایت تراپی برای از بین بردن باکتری‌های مولد آکنه مفید است و نور قرمز آن با کاهش التهاب و افزایش تولید کلاژن به جوانسازی پوست کمک می‌کند.
به طور کلی، می‌توان مزایای نور درمانی صورت را شامل موارد زیر دانست:
- از بین بردن اسکار
- صاف کردن خطوط چین و چروک
- تحریک تولید کلاژن
- جلوگیری از شکستن سد محافظتی پوست
- تقویت گردش خون
- روشن‌سازی پوست
۵- نور درمانی برای اگزما
اگزما نوعی بیماری پوستی همراه با خارش و قرمزی است که درمان قطعی ندارد و معمولا به صورت دوره‌ای عود می‌کند. در حال حاضر، برخی روش‌ها مانند نوردرمانی در کنترل علائم این بیماری پوستی و جلوگیری از عود آن موثر هستند. معمولا روش درمان فتوتراپی برای اگزما با پرتو فرابنفش نوع B از نوع نوار باریک انجام می‌شود.
۶- نور درمانی برای سرطان
نوردرمانی دینامیک (PDT) یکی از روش‌های غیر تهاجمی برای درمان برخی سرطان‌ها و ضایعات پیش‌سرطانی است که از ترکیب یک داروی حساس به نور و نور با طول موج مشخص استفاده می‌کند. این روش به طور انتخابی سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد و بدون آسیب به بافت‌های سالم، آن‌ها را از بین می‌برد.
در طول جلسه فتوتراپی برای سرطان، بیمار یک ماده حساس به نور را به صورت وریدی، موضعی یا خوراکی دریافت می‌کند. دارو به طور انتخابی در سلول‌های سرطانی تجمع می‌یابد. پس از گذشت چند ساعت تا چند روز، ناحیه سرطانی در معرض نور قرمز، آبی یا لیزر با طول موج مشخصی قرار می‌گیرد. این نور می‌تواند با فعال کردن دارو و اکسیژن، سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.
۷- نور درمانی برای زردی نوزاد
یکی از روش‌های رایج برای زردی نوزاد، فتوتراپی است. در این روش، بدن نوزاد را در معرض نوع خاصی از نور در دستگاه مخصوص قرار می‌دهند. این کار به کبد کمک می‌کند تا بیلی‌روبین اضافی را تجزیه کرده و بتواند آن را از طریق مدفوع و ادرار دفع کند. نوردرمانی برای زردی نوزاد شامل نور آبی خاصی است که از دیودهای LED ساطع می‌شوند.
مراقبت‌های قبل و بعد از نور درمانی
فتوتراپی بسته به نوع آن به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد تا اثربخشی مطلوبی به جا بگذارد و عوارض جانبی را به حداقل برساند. قبل از انجام نور درمانی بهتر است با یک متخصص پوست مشورت کنید تا مطمئن شوید کاندید مناسبی برای این روش درمانی هستید. همچنین پزشک نوع نور و روش مناسب فتوتراپی را متناسب با وضعیت‌تان انتخاب می‌کند. اگر داروی خاصی مانند ضد التهاب‌ها یا رتینوئیدها مصرف می‌کنید، از پزشک در مورد نحوه قطع آن‌ها قبل از فتوتراپی مشورت بگیرید. بعد از نوردرمانی پوست معمولا نسبت به نور حساس‌تر می‌شود؛ از همین‌رو بهتر است به طور مرتب از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و از قرار گرفتن در مرض نور مستقیم خورشید بپرهیزید.
عوارض نوردرمانی چیست؟
لایت تراپی عوارض خطرناکی ندارد و به عنوان یک روش ایمن و بی‌خطر شناخته می‌شود. برخی افراد که پوست حساس‌تری دارند، ممکن است در محل درمان دچار قرمزی و سوختگی بسیار جزئی شوند یا علائمی همچون سردرد و حالت تهوع را تجربه کنند که خودبه‌خود پس از چند روز برطرف می‌شوند. با این حال، بسیار مهم است که هنگام نوردرمانی چشم‌هایتان را با عینک مخصوص بپوشانید تا دچار آسیب جدی نشوند.
آیا نور درمانی در منزل امکان‌پذیر است؟
فتوتراپی در منزل به کمک دستگاه‌های LED، جعبه نور یا لامپ‌های مخصوص امکان‌پذیر است و می‌تواند به بهبود مشکلات پوستی، تنظیم خلق‌وخو و کاهش دردهای عضلانی کمک کند. با این حال، یادتان باشد استفاده از دستگاه‌های خانگی یا ماسک‌های نور درمانی مستلزم رعایت استانداردها و دستورالعمل ذکرشده توسط سازندگان آن‌هاست، در غیر این صورت ممکن است تاثیر برعکس بگذارد.
نگاهی کوتاه به نوردرمانی
نوردرمانی (لایت تراپی) یا همان فتوتراپی یک روش درمان غیر تهاجمی و موثر است که با نورهای طبیعی یا مصنوعی ماورای بنفش، مادون قرمز و لامپ‌های LED انجام می‌شود. این تکنیک می‌تواند به درمان طیف وسیعی از بیماری‌های جسمی و اختلالات از جمله، مشکلات پوستی، پسوریازیس، زردی نوزاد و اختلال افسردگی فصلی کمک کند.
ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل در مورد کاربرد، عوارض و انواع فتوتراپی صحبت کردیم. اگر درباره ایمنی انجام لایت تراپی متناسب با شرایط خاص خود سوالاتی دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر پوست آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر پوست از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
نور درمانی یک روش غیر تهاجمی به‌شمار می‌آید که با قرار گرفتن در معرض منبع نور طبیعی یا مصنوعی انجام می‌شود و دوره درمان آن شامل چند جلسه است. مدت زمان این روش درمان حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد و معمولا ماهی یک بار انجام می‌شود.
این روش درمانی غیر تهاجمی به بهبود بیماری‌های پوستی، پسوریازیس، لک و پیسی، زردی نوزاد و اختلال افسردگی فصلی کمک می‌کند.
افراد مبتلا به اختلالات تیروئیدی، صرع، دیابت، سردردهای میگرنی، مادران باردار و آن‌هایی که زخم پوستی باز دارند، نباید از روش درمانی فتوتراپی استفاده کنند.
منابع: healthline | clevelandclinic
