دستگاه گوارش به تجزیه غذاها کمک می‌کند تا بدن مواد مغذی موجود در آن‌ها را جذب کند. در طی این فرآیند، ذرات غیر ضروری غذاها به مدفوع تبدیل و از طریق روده دفع می‌شوند. مختل شدن عملکرد دستگاه گوارش به یبوست منجر می‌شود، یعنی بدن نمی‌تواند به راحتی مدفوع را دفع کند. همه مردم در مقطعی از زندگی خود این مشکل را به طور موقت تجربه می‌کنند، به ویژه اگر رژیم غذایی آن‌ها تغییر کند. اما یبوست مزمن که حداقل چند هفته طول می‌کشد می‌تواند دلایل جدی‌تری داشته باشد. در این مقاله از مجله درمانکده، دلایل یبوست مزمن و راههای درمان آن را توضیح می‌دهیم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.
فهرست محتوا
علائم یبوست مزمن
در افراد مبتلا به این عارضه علائم زیر مشاهده می‌شود:
- اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته
- مدفوع سفت یا خشک
- زور زدن هنگام اجابت مزاج
- احساس وجود انسداد در رکتوم (راست روده) که مانع اجابت مزاج می‌شود
- احساس ناتوانی در تخلیه رکتوم
- نیاز به فشار دادن شکم برای تخلیه رکتوم
اگر طی سه ماه بیش از ۲ علامت فوق را داشته باشید، به یبوست مزمن مبتلا هستید.
در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
علت یبوست مزمن
عوامل زیر از مهم‌ترین دلایل یبوست مزمن هستند:
۱. سبک زندگی
ورزش نکردن یا خوردن غذاهای نامناسب می‌تواند عملکرد دستگاه گوارش را مختل کند. عواملی که معمولا با یبوست مزمن مرتبط هستند عبارت‌اند از:
- رژیم غذایی: زیاده‌روی در مصرف گوشت، محصولات لبنی، غذاهای شیرین و غذاهای فرآوری‌شده می‌تواند سرعت حرکات دستگاه گوارش را کاهش دهد. دریافت ناکافی آب، مایعات و فیبر و مصرف بیش از حد الکل یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین هم در بروز این مشکل نقش دارد.
- ورزش: ورزش برای حفظ سلامتی ضروری است. تحقیقات نشان داده‌اند که سبک زندگی کم‌تحرک و نداشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش سرعت هضم منجر شود.
بیشتر بدانید: یبوست چیست؟
۲. مشکلات ساختاری
یبوست ممکن است از مشکلات ساختاری دستگاه گوارش ناشی شود، از جمله:
- شقاق مقعد: پارگی‌های کوچکی هستند که در بافت پوششی مقعد ایجاد می‌شوند.
- هموروئید (بواسیر) ترومبوزه: توده‌های دردناکی هستند که هنگام تجمع خون در هموروئید خارجی ایجاد می‌شوند. هموروئید خارجی یک رگ خونی ملتهب و متورم است که در قسمت تحتانی رکتوم یا اطراف مقعد ظاهر می‌شود.
- تنگ شدن کولون: به معنی باریک شدن بخشی از روده بزرگ است.
- تومورهای انسدادی: این تومورها در دستگاه گوارش ایجاد می‌شوند و عبور مدفوع را سخت می‌کنند.
- رکتوسل: بافت بین واژن و رکتوم ضعیف می‌شود و رکتوم به داخل واژن می‌رود.
- اختلال عملکرد کف لگن: این اختلال روی کنترل عضلات کف لگن تاثیر می‌گذارد و حرکات روده را مختل می‌کند.
- اجابت مزاج دیس‌سینرژیک: زمانی رخ می‌دهد که هماهنگی بین عضلات کف لگن با عضلات و اعصاب اطراف از بین می‌رود و حرکات روده نامنظم یا غیر طبیعی می‌شوند.
۳. مصرف دارو
داروهای زیر احتمال ابتلا به یبوست مزمن را افزایش می‌دهند:
- ضد دردهای اپیوئیدی مانند مورفین
- سایر مسکن‌ها مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم)، کدئین و ترامادول
- داروهای ضد اسپاسم که برای درمان اسپاسم عضلانی استفاده می‌شوند
- داروهای ضد پارکینسون
- داروهایی که برای جلوگیری از حملات صرع طراحی شده‌اند
- داروهای ضد افسردگی و ضد روان‌پریشی
- مکمل‌های غذایی حاوی آهن یا کلسیم
- آنتی‌اسیدهایی که برای درمان سوزش سر دل استفاده می‌شوند
- دیورتیک‌ها که برای کاهش نمک و آب در بدن تجویز می‌شوند
- داروهای درمان اسهال
- داروهای شیمی‌درمانی
- قرص‌های ضد بارداری
- آنتی‌هیستامین‌ها که آلرژی را درمان می‌کنند
بیشتر بدانید:قرص سی لاکس برای چی خوبه؟
اگر فکر می‌کنید داروهای شما علت یبوست هستند، هرگز مصرف آن‌ها را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید.
بیشتر بخوانید: علائم یبوست در کودکان
۴. بیماری‌های روده
از شایع‌ترین بیماری‌های روده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- بیماری التهابی روده (IBD) که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می‌شود
- بیماری هیرشپرونگ که روی روده بزرگ تاثیر می‌گذارد
- دیورتیکولیت (عفونت یا التهاب کیسه‌های کوچکی که روی دیواره پوششی دستگاه گوارش ایجاد می‌شوند)
۵. مشکلات مربوط به سلامت روان
در بعضی موارد، یبوست مزمن از اختلالات سلامت روان ناشی می‌شود، مانند:
- اضطراب
- افسردگی
- اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان‌پریشی
- اختلال دوقطبی و سایر اختلالات خلقی
- اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیت مرزی
- اعتیاد
۶. بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌های زیر می‌توانند دلیل یبوست مزمن باشند:
- اختلالات عصبی از جمله بیماری پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس)، سکته مغزی، آسیب نخاعی، اسپینا بیفیدا و نوروپاتی اتونومیک (آسیب عصبی)
- سرطان
- مشکلات متابولیکی و مشکلات غدد درون‌ریز مانند دیابت، هیپرکلسمی (افزایش کلسیم خون)، کم‌کاری تیروئید، پرکاری تیروئید و بارداری
- اختلالات میوپاتی مانند آمیلوئیدوز و اسکلرودرمی
- لوپوس
تشخیص علت مشکلات اجابت مزاج
پزشک بعد از معاینه بدنی و بررسی علائم و تاریخچه پزشکی شما، انجام یک یا چند مورد از تست‌های زیر را توصیه می‌کند تا به تشخیص دقیق برسد:
- آزمایش خون برای بررسی بیماری‌های زمینه‌ای
- آزمایش مدفوع برای بررسی وجود عفونت یا التهاب
- آزمایش ادرار برای بررسی بیماری‌هایی مانند دیابت
- کولونوسکوپی که می‌تواند مشکلات ساختاری روده را نشان دهد
- مانومتری آنورکتال که برای بررسی فشار داخل مقعد و رکتوم انجام می‌شود
- تست دفع بالون (پزشک یک بالون را وارد رکتوم می‌کند تا نحوه عملکرد سیستم گوارشی هنگام اجابت مزاج را ارزیابی کند.)
- تصویربرداری با اشعه ایکس
هدف از انجام تست‌های فوق این است که پزشک بتواند تصویر واضحی از آنچه که داخل دستگاه گوارش می‌گذرد به دست آورد. از آنجا که یبوست مزمن دلایل مختلفی دارد، پزشک از روش‌های متنوعی برای تشخیص علت آن استفاده می‌کند.
بیشتر بدانید: درمان یبوست چیست؟
درمان یبوست مزمن
درمان یبوست طولانی‌مدت تا حد زیادی به علت آن بستگی دارد. اگر به یک بیماری زمینه‌ای مبتلا باشید، درمان آن بیماری احتمالا به رفع یبوست کمک می‌کند. سایر گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:
۱. تغییر رژیم غذایی
در بسیاری از موارد، یبوست مزمن به دلیل رژیم غذایی نامناسب رخ می‌دهد و اصلاح رژیم غذایی می‌تواند آن را رفع کند. برای داشتن رژیم غذایی سالم باید:
- از غذاهای پرفیبر مانند غلات کامل، میوه، سبزی و حبوبات استفاده کنید.
- مصرف مایعات به خصوص آب را افزایش دهید.
۲. استفاده از ملین‌ها
ملین‌ها داروی یبوست مزمن هستند و از راههای مختلف به دستگاه گوارش در دفع مواد زائد کمک می‌کنند. برای مثال، بعضی از ملین‌ها حجم مدفوع را افزایش می‌دهند و تعدادی از آن‌ها با نگه داشتن آب در مدفوع باعث دفع راحت‌تر آن می‌شوند. از ملین‌هایی که حرکات دستگاه گوارش را افزایش می‌دهند فقط در موارد خاص استفاده کنید. چون اغلب با عوارض جانبی ناخواسته مانند کرامپ (گرفتگی عضلانی) همراه هستند.
۳. بیوفیدبک
گاهی‌اوقات از روشی به نام بیوفیدبک برای بازآموزی عضلات استفاده می‌شود. این روش درمانی با استفاده از حسگرهای الکتریکی به شما در کنترل عملکردهای بدن کمک می‌کند. گفته می‌شود که بیوفیدبک می‌تواند توانایی شما را برای کنترل عملکرد عضلات و تحریک اجابت مزاج افزایش دهد.
بیشتر بدانید: انواع بیماری‌های مزمن
۴. جراحی
در صورتی که یک مشکل ساختاری باعث یبوست شود، ممکن است به جراحی نیاز باشد. جراحی شامل از بین بردن هر گونه انسدادی است که دفع مدفوع را از طریق دستگاه گوارش دشوار می‌کند.
کلام پایانی
از آنجا که دلایل بسیار زیادی برای یبوست مزمن وجود دارد، مهم است که درباره آن با دکتر گوارش صحبت کنید. این کار به ویژه زمانی اهمیت دارد که علائم دیگری مثل خونریزی از روده، تب، استفراغ، درد شدید یا کاهش وزن ناخواسته هم داشته باشید. برای مشاوره آنلاین با دکتر گوارش یا تعیین وقت ویزیت حضوری می‌توانید به سایت درمانکده مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: کدام قرص برای یبوست خوب است؟
سوالات متداول
نگه داشتن مدفوع در روده به احتمال زیاد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر این کار را به طور منظم انجام دهید، ممکن است به یبوست مزمن دچار شوید.
یبوست مزمن به چند عارضه طولانی‌مدت منجر می‌شود، مثل التهاب وریدهای رکتوم، ایجاد پارگی در پوشش مقعد و عفونت کیسه‌های دیواره روده بزرگ. همچنین می‌تواند به دلیل زور زدن هنگام اجابت مزاج به عضلات کف لگن آسیب برساند.
احساس خستگی و ضعف یکی از علائم شایع یبوست است. وقتی بدن مواد زائد را در خود نگه می‌دارد، مواد مغذی را جذب نمی‌کند. این می‌تواند باعث سوء تغذیه و خستگی شود. از سوی دیگر، خستگی و ضعف ممکن است نشانه این باشد که یک بیماری زمینه‌ای در بروز یبوست نقش دارد.
درمان این بیماری به علت بروز آن بستگی دارد. پزشکان معمولا از اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی، دارودرمانی، بیوفیدبک و جراحی برای درمان یبوست استفاده می‌کنند.
منابع: verywellhealth, bluene thospitals
سلام من یبوست مزمن دارم و به دکتر هم مراجعه کردم گفته که به غیر ببوست شقاق هم داری و چند تا دارو هم داده من الان سه روزه دارم استفاده میکنم اما یبوستم برطرف نشده چیکار باید بکنم