نارسایی حاد کبدی به معنی از دست رفتن عملکرد کبد است که به سرعت، در طول چند روز و یا چند هفته، و معمولا در شخصی که از قبل هیچ بیماری کبدی ندارد، رخ می‌دهد. نارسایی حاد کبدی از نارسایی مزمن کبدی، که آهسته‌تر رخ می‌دهد شیوع کمتری دارد. همچنین این بیماری که به عنوان نارسایی برق آسای کبدی هم شناخته میشود که می‌تواند باعث ایجاد عوارض جدی از جمله خونریزی زیاد و افزایش فشار در مغز شود.
این بیماری یک فوریت پزشکی است که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. بسته به علت، نارسایی حاد کبدی برخی اوقات می‌تواند با درمان معالجه شود. هرچند در بیشتر شرایط، پیوند کبد تنها راه درمان خواهد بود. در این مقاله از مجله درمانکده قصد داریم علائم، علل و راه های درمان نارسایی کبدی حاد را مورد بررسی قرار دهیم.
بیشتر بخوانید: کبد کجاست؟
علائم نارسایی حاد کبدی
- زردی پوست و کرۀ چشم‌ها (یرقان)
- درد قسمت بالا و سمت راست شکمتان
- تورم شکم
- تهوع
- استفراغ
- ضعف عمومی بدن (کرختی)
- گیجی و سردرگمی
- خواب آلودگی
نارسایی حاد کبدی به سرعت در یک فرد سالم پیشرفت می کند. زرد شدن پوست و چشم ها به همراه حساس شدن بخش بالایی سمت راست شکم یکی از نشانه های اورژانسی ابتلا به بیماری حاد کبدی ست. اگر در خودتان یا هرکس دیگری که می‌شناسید این علائم دیده شد سریعا به یک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش مراجعه کنید. شما میتوانید برای دریافت راهنمایی های بیشتر به مشاور آنلاین دکتر گوارش و مشاور آنلاین دکتر داخلی مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: خارش پوست و سرطان کبد چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟
برای درمان نارسایی حاد کبدی باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
معمولا اولین مراجعه بیمار در رابطه با بیماری‌های گوارشی، مراجعه به متخصص داخلی می‌باشد.
در صورتی که درمان‌های مرسوم توسط پزشک متخصص داخلی به نتیجه نرسد یا در مواردی بعد از ویزیت اولیه، بیمار به پزشک فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی ارجاع داده میشود. شا میتوانید برای رزرو نوبت به سایت درمانکده مراجعه کنید و از دکتر مورد نظر خود نوبت رزرو کنید.
توجه: تا پایان این مطلب، هرجا به کلمه پزشک اشاره شد، منظور، پزشک فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی می‌باشد.
علل ابتلا به نارسایی حاد کبدی
نارسایی حاد کبدی زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های کبدی به شدت آسیب ببینند و دیگر قادر به انجام عملکردشان نباشند. متاسفانه اکثر موارد این بیماری علت مشخصی ندارد اما علل بالقوه ابتلا به این بیماری عبارتند از:
مصرف بیش از حد استامینوفن
مصرف بیش از حد استامینوفن (تیلنول و غیره) به عنوان بیشترین علت ایجاد نارسایی حاد کبدی در ایالات متحده است. نارسایی حاد کبدی می‌تواند پس از مصرف بیش از حد استامینوفن در یک وعده و یا مصرف بیش از دوز تعیین شده در روز و پس از چند روز اتفاق بیفتد. اگر شما حدس می‌زنید که خودتان و یا شخص دیگری که می‌شناسید مقدار بیش از حدی استامینوفن دریافت کرده‌اید، سریعا به دنبال فوریت‌های پزشکی بروید. منتظر علائم نارسایی کبدی نباشید.
بیشتر بخوانید: علت آدنوم کبدی چیست؟
مصرف داروهای نسخه‌ای
برخی داروهای نسخه‌ای شامل آنتی بیوتیک‌ها، داروهای ضد تشنج، و ضد التهاب می‌تواند منجر به نارسایی حاد کبدی شود.
مکمل های گیاهی
داروها و مکمل‌های گیاهی، از جمله کاوا، افدرا، فرنجمشک و پونه، با نارسایی حاد کبدی مرتبط هستند.
ابتلا به هپاتیت و دیگر ویروس‌ها
هپاتیت آ، هپاتیت ب و هپاتیت ای می‌توانند منجر به نارسایی حاد کبدی شوند. دیگر ویروس‌ها که می‌توانند منجر به نارسایی حاد کبدی شوند عبارتند از اپشتین-بار، سیتومگال، و ویروس هرپس سیمپلکس.
سموم
برخی از سموم مانند قارچ وحشی سمی آمانیتا فالوئیدس (کلاهک مرگ)، که گاهی با گونه‌های خوراکی اشتباه گرفته میشود؛ می‌توانند باعث ایجاد نارسایی حاد کبدی شوند.
بیماری های خود ایمنی
نارسایی حاد کبدی می‌تواند در اثر هپاتیت اتوایمیون هم ایجاد شود. این نوع از هپاتیت یک بیماری مرتبط با سیستم ایمنی بدن است که به سلول‌های کبدی حمله می‌کند و باعث ایجاد التهاب و آسیب میشود.
بیشتر بخوانید: پیوند کبد چگونه انجام میشود؟
بیماری های رگ های کبد
بیماری‌های عروقی، مانند سندرم باد-چیاری، می‌تواند باعث انسداد رگ های کبد و در نهایت نارسایی حاد کبدی شود.
بیماری های متابولیک
بیماری های نادر متابولیکی مانند بیماری ویلسون و چربی حاد کبد در بارداری، به ندرت می توانند باعث نارسایی حاد کبدی شوند.
سرطان
سرطانی که از کبد شما آغاز شود و یا در کبد شما پخش شود می‌تواند باعث از کار افتادن کبد شود.
بیشتر بدانید: علائم سرطان کبد چیست؟
عوارض نارسایی حاد کبدی
انباشت مایعات بیش از حد در مغز (ادم مغزی)
مایعات بیش از حد در مغز باعث افزایش فشار در مغز میشود، که می‌تواند باعث جابه‌جایی بافت‌های مغز به خارج از فضایی که در حالت نرمال آن را اشغال کرده است میشود (فتق). ادم مغزی همچنین می‌تواند از رسیدن اکسیژن به مغز جلوگیری کند.
خونریزی و اختلالات خونریزی
یک کبد معیوب قادر به تولید کافی فاکتورهای انعقادی نیست و در نتیجه باعث انعقاد خون می‌شوند. افرادی که نارسایی کبدی دارند اغلب به خونریزی دستگاه گوارش مبتلا می‌شوند. کنترل خونریزی در این حالت ممکن است سخت باشد.
عفونت
افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها هستند، به خصوص در خون، و در دستگاه تنفسی و ادراری.
نارسایی کلیه
نارسایی کلیوی اغلب پس از نارسایی کبدی رخ می‌دهد، به ویژه در مورد مصرف بیش از حد استامینوفن، که هم به کلیه و هم به کبد آسیب می‌زند.
اگر بعد از مراجعه به دکتر متخصص گوارش، پزشک مشکوک به نارسایی حاد کبدی باشد، شما احتمالا در یک بیمارستان برای درمان بستری می‌شوید. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری در بخش مراقبت‌های ویژه درمان می‌شوند.
پزشک از شما و یا اعضای خانواده‌تان سؤال‌هایی را برای یافتن علت نارسایی کبدی می‌پرسد.
بیشتر بخوانید: سندرم کبدی چیست؟ تاخیر در درمان طول عمر بیماران را کاهش می‌دهد
آزمایش‌های مربوط به نارسایی حاد کبدی
تست ها و آزمایش‌هایی که برای تشخیص نارسایی حاد کبدی وجود دارد عبارتند از:
تست خون
تست‌های خونی که برای تعیین میزان عملکرد کبد وجود دارد می‌تواند شامل آزمایش زمان پروترومبین باشد، که مدت زمانی که طول می‌کشد تا خون منعقد شود را اندازه می‌گیرد. ابتلای به این بیماری باعث میشود که خون با سرعتی که باید، منعقد نشود.
تست‌های تصویری
پزشک شما ممکن است آزمایش‌های تصویری، مانند سونوگرافی را برای کبدتان تجویز کند. آزمایش‌های تصویری می‌توانند آسیب‌های کبد را نشان دهند و به دکتر در تعیین علت مشکلات کبدی شما کمک کنند.
بررسی بافت کبد
احتمالا پزشک در یک پروسه مشخص برای برداشتن بخش کوچکی از بافت کبد (بیوپسی کبد) اقدام کند. آزمایش‌های انجام شده بر روی بافت کبد می‌تواند به دکتر شما در علت یابی نارسایی کبد کمک کند. به دلیل اینکه افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی در خطر خونریزی در طول نمونه‌برداری قرار دارند، پزشک ممکن است یک بیوپسی کبد با ایجاد شانت (ورید ژوگلر) انجام دهد. از طریق یک برش کوچک در قسمت سمت راست گردنتان، یک لوله باریک (کاتتر) به یک رگ بزرگ در گردن شما، که از قلب آغاز و به کبد وارد میشود، وارد میشود. سپس پزشک یک سوزن را از طریق کاتتر وارد و یک نمونه از بافت کبد را بر می‌دارد.
بیشتر بخوانید: آزمایش عملکرد کبدی چیست و چه کاربردی دارد؟
درمان نارسایی حاد کبدی
افراد مبتلا به نارسایی کبدی اغلب در بخش مراقبت‌های ویژه – و هر زمان که ممکن است و در صورت نیاز، در یک بخش که امکان پیوند کبد دارد – درمان می‌شوند. پزشک ممکن است درمان خود به خودی کبد را امتحان کند، اما در بیشتر موارد، درمان شامل کنترل عوارض و دادن زمان لازم برای کبد تا التیام یافتن آن می‌باشد. درمان‌های نارسایی حاد کبدی می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
درمان‌هایی برای بازگرداندن مسمومیت
نارسایی حاد کبدی ناشی از مصرف بیش از حد استامینوفن و یا قارچ سمی با داروهایی که می توانند اثرات سمیت را خنثی کنند و شاید آسیب کبد را کاهش دهند انجام می شود.
بیشتر بخوانید: همانژیوم کبدی چیست؟ بیماری نادر و قابل درمان
پیوند کبد
زمانی که این بیماری بازگشت پذیر نباشد، تنها راه درمان می تواند پیوند باشد. در طول پیوند کبد، یک پزشک متخصص جراحی عمومی کبد آسیب دیده شما را بر می‌دارد و آن را با یک کبد سالم از فرد فوت شده جایگزین می‌کند.
درمان عوارض ابتلا به نارسایی حاد کبدی
پزشک بر روی کنترل عوارض و نشانه هایی که دارید کار خواهد کرد و سعی می‌کند از عوارض ایجاد شده در اثر نارسایی کبدی جلوگیری کند. این مراقبت‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
کاهش فشار اضافی ایجاد شده در مغز بر اثر تجمع مایعات
ادم مغزی ایجاد شده در اثر نارسایی حاد کبدی می‌تواند فشار را در مغز شما افزایش دهد. داروها می‌توانند از ایجاد مایعات در مغز شما جلوگیری کنند.
غربالگری برای عفونت
تیم درمانی شما به طور مستمر نمونه‌هایی از خون و ادرار شما می‌گیرد تا آن ها را برای عفونت تست کنند. اگر پزشک شما تشخیص دهد که به عفونت مبتلا شده‌اید، داروهایی برای درمان عفونت دریافت خواهید کرد.
جلوگیری از خونریزی شدید
پزشک می‌تواند به شما داروهایی برای کاهش خطر خونریزی بدهد. اگر شما خون زیادی از دست بدهید، پزشک شما ممکن است تست‌هایی را برای یافتن منبع آن انجام دهد و ممکن است به تزریق خون نیاز پیدا کنید.
بیشتر بخوانید: تفسیر سونوگرافی کبد چیست؟ چه کسانی به این آزمایش نیاز دارند؟
پیشگیری از ابتلا به نارسایی به حاد کبدی
خطر ابتلا به این بیماری را با مراقبت از کبد خود و با انجام کارهای زیر کاهش دهید.
از دستورالعمل های داروها پیروی کنید
اگر استامینوفن و یا دیگر داروها مصرف می کنید، به توضیحات داخل بسته برای مقدار مصرف پیشنهادی مراجعه کنید، و بیش از آن را مصرف نکنید.
به دکتر خود در مورد تمام داروهای خود بگویید
حتی داروهای بدون نسخه و داروهای گیاهی هم می توانند با داروهای تجویزی شما تداخل داشته باشند.
اگر نمی‌توانید الکل را ترک کنید آن را در حد اعتدال بنوشید
مصرف الکل را به میزان حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان در تمام سنین و مردان بالای ۶۵ سال و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای مردان جوانتر محدود کنید.
بیشتر بخوانید: آبسه کبدی چیست؟ انواع آبسه های کبدی کدامند؟
از رفتارهای پرخطر بپرهیزید
اگر از مواد مخدر تزریقی غیر مجاز استفاده می‌کنید کمک بگیرید. سرنگ‌های خود را به اشتراک نگذارید. هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید. اگر تاتو یا خالکوبی می‌کنید، مطمئن شوید که مغازه‌ای که انتخاب می‌کنید سالم و ایمن است. سیگار نکشید.
واکسینه شوید
اگر شما در معرض خطر هپاتیت هستید، اگر شما به هرنوع ویروس هپاتیت مبتلا شده اید و یا بیماری مزمن کبدی دارید به دکتر خود در مورد تزریق واکسن هپاتیت بی بگویید. واکسیناسیون برای هپاتیت آ هم در دسترس است.
از تماس با خون و مایعات بدن دیگر افراد خودداری کنید
فرورفتن اتفاقی سوزن و با پاک کردن نامناسب خون و مایعات بدن دیگران می‌تواند منجر به گسترش هپاتیت شود. به اشتراک گذاری تیغ و یا مسواک نیز می‌تواند منجر به گسترش عفونت شود.
قارچ های وحشی نخورید
قارچ‌های سمی و خوراکی به سختی از یکدیگر تشخیص داده می‌شوند.
هنگام استفاده از اسپری های آیروسل دقت کنید
زمانی که شما از یک پاک کننده آیروسل استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که اتاق تهویه مناسب دارد، یا از ماسک استفاده کنید. اقدامات حفاظتی مشابهی نیز هنگام سمپاشی حشره کش‌ها، قارچ کش‌ها، رنگ و سایر مواد شیمیایی سمی انجام دهید. دستورالعمل سازندگان را دنبال کنید.
بیشتر بخوانید: آنزیم کبدی بالا چه خطراتی دارد؟ بررسی راه‌کارهای کاهش آنزیم کبدی
مراقب آنچه بر پوستتان می رسد باشید
زمانی که از حشره‌کش‌ها و دیگر مواد شیمیایی سمی استفاده می‌کنید، پوست خود را با دستکش آستین بلند، کلاه و ماسک بپوشانید.
وزن مناسب خود را حفظ کنید
چاقی می‌تواند باعث ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی شود که شامل کبد چرب، هپاتیت و سیروز میشود.
