کیست یک کیسه پر از مواد جامد یا مایع است که داخل تخمدان‌ها یا روی آن‌ها تشکیل می‌شود. هر زنی که تخمدان دارد و آن‌ها را با جراحی از بدن خارج نکرده است می‌تواند به این بیماری مبتلا شود. کیست تخمدان اغلب در کسانی دیده می‌شود که هنوز پریود می‌شوند. با این حال، احتمال ایجاد آن در زنان یائسه هم وجود دارد. در این مقاله از مجله درمانکده علائم کیست تخمدان در یائسگی را توضیح می‌دهیم. سپس به بررسی دلایل ابتلا به این بیماری و روش‌های درمان آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
کیست تخمدان در یائسگی از چه نوعی است؟
کیست تخمدان انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آن کیست عملکردی است. این نوع کیست بخشی طبیعی از قاعدگی است و معمولا پس از ۲ تا سه ماه برطرف می‌شود. کیست‌های عملکردی عبارت‌اند از:
- کیست‌های فولیکولی که در طول چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند، هیچ علامتی ندارند و پس از سه ماه از بین می‌روند.
- کیست‌های جسم زرد که پس از آزاد شدن تخمک در طول چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند و معمولا پس از چند هفته از بین می‌روند.
معمولا کیست‌های عملکردی در زنانی که یائسگی را پشت سر گذاشته‌اند، ایجاد نمی‌شوند. چون فعالیت تخمدان‌ها در این افراد کاهش پیدا کرده است و آن‌ها دیگر پریود نمی‌شوند. با این حال، هنوز هم ممکن است سایر انواع کیست را تجربه کنند. این کیست‌ها شامل موارد زیر هستند:
- کیست‌های درموئید (Dermoid cysts): از سلول‌هایی که در بدو تولد داشته‌اید ایجاد می‌شوند و فاقد علامت هستند.
- سیستادنوما (Cystadenomas): با مایع آبکی پر شدهاند و می‌توانند به کیست‌های بزرگ تبدیل شوند. این نوع کیست‌ها روی سطح تخمدان ایجاد می‌شوند.
بر اساس تحقیقات، در سراسر جهان ۷ درصد زنان در طول زندگی خود کیست تخمدان را تجربه می‌کنند. همچنین تا سن ۶۵ سالگی، ۴ درصد زنان به دلیل ابتلا به کیست تخمدان در بیمارستان بستری می‌شوند.
بیشتر بدانید:بهترین قرص کیست تخمدان چیست؟
علائم کیست تخمدان در یائسگی
اکثر کیست‌های تخمدان علائمی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر کیست بزرگ باشد، ممکن است به علائم زیر منجر شود:
- درد مبهم در قسمت پایین کمر یا ران
- فشار، نفخ و تورم
- درد در قسمت پایین شکم
- درد در هنگام رابطه جنسی
- مشکلات مثانه یا روده
- لکه‌بینی یا خونریزی
- افزایش وزن
عوارض کیست تخمدان در یائسگی
این سوال که آیا کیست تخمدان در یائسگی خطرناک است یا خیر، از سوی بسیاری از زنان مطرح می‌شود. در پاسخ باید بگوییم که کیست می‌تواند پاره شود یا احتمال پیچ‌خوردگی تخمدان (تورشن تخمدان) را افزایش دهد. هنگامی که این اتفاق رخ می‌دهد، علائم زیر ایجاد می‌شوند:
- درد ناگهانی و حاد
- خونریزی شدید
- حالت تهوع و استفراغ
- سرگیجه و غش
- تب
- تنفس سریع و پی‌درپی
علاوه بر این، زنان یائسه مبتلا به کیست تخمدان ممکن است بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان باشند. این سرطان معمولا علامت ایجاد نمی‌کند یا ممکن است علائم آن مشابه سایر بیماری‌های رایج باشد. از علائم سرطان تخمدان می‌توان به نفخ و تورم شکم، کاهش وزن، خستگی، کمردرد، یبوست و تکرر ادرار اشاره کرد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که علائم کیست تخمدان را تجربه کردید، به دکتر زنان مراجعه کنید. همچنین اگر به طور ناگهانی با درد شدید شکم یا لگن روبه‌رو شدید، فورا به دنبال کمک پزشکی باشید. چون این‌ها می‌توانند نشانه پارگی کیست باشند که ممکن است باعث خونریزی داخلی شود.
به طور کلی، توصیه می‌شود در صورت بروز هر یک از علائم زیر با پزشک مشورت کنید:
- خونریزی از واژن
- درد لگن
- تکرر ادرار
- تب
- استفراغ
- احساس ضعف یا سرگیجه
- تنفس سریع یا کم‌عمق
دلایل ایجاد کیست تخمدان در دوران یائسگی
رایج‌ترین علل احتمالی کیست تخمدان در یائسگی عبارت‌اند از:
- نوسانات هورمونی
- عفونت‌های شدید لگن که به تخمدان‌ها و لوله‌های رحم گسترش می‌یابند
- کم‌کاری تیروئید
- اندومتریوز
- سیگار کشیدن
راه‌های تشخیص کیست تخمدان در یائسگی
پزشک برای تشخیص کیست تخمدان از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه لگن: به پزشک کمک می‌کند که وجود کیست را در تخمدان‌ها احساس کند.
- سونوگرافی: امواج صوتی می‌توانند شکل، اندازه و محل کیست را نشان دهند و مایع یا جامد بودن محتویات آن را مشخص کنند. سونوگرافی به ۲ روش سونوگرافی شکم و سونوگرافی ترانس‌واژینال انجام می‌شود.
- اندازه‌گیری سطح هورمون: پزشک با بررسی سطح استروژن متوجه می‌شود که آیا هورمون‌ها باعث ایجاد کیست شدهاند یا خیر.
- اندازه‌گیری آنتی‌ژن سرطانی ۱۲۵ یا CA-125: این آزمایش خون می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم بودن کیست را مشخص کند. افزایش CA-125 ممکن است نشانه سرطان تخمدان باشد.
بیشتر بدانید:کیست مویی چیست و چگونه درمان می شود
درمان کیست تخمدان در یائسگی
کیست‌ها همیشه به درمان نیاز ندارند، با این حال، پزشک باید تغییرات آن‌ها را به طور منظم بررسی کند. درمان کیست به خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن بستگی دارد. در ادامه درباره این موضوع اطلاعات بیشتری کسب می‌کنید.
۱. کیست‌های خوش‌خیم
اگر کیست خوش‌خیم به نظر برسد و سطح CA-125 طبیعی باشد، پزشک ممکن است رویکرد انتظار را در پیش بگیرد که شامل موارد زیر است:
- معاینات بدنی منظم
- تست‌های تصویربرداری
- تست پیگیری CA-125 برای تشخیص تغییرات کیست
در صورت خوش‌خیم بودن کیست، استفاده از داروهای ضد درد می‌تواند کمک‌کننده باشد. همچنین گاهی‌اوقات ممکن است جراحی توصیه شود. اگر کیست دارای ویژگی‌های زیر باشد، احتمالا به جراحی نیاز پیدا می‌کنید:
- خیلی بزرگ است.
- خیلی دردناک است یا به سایر علائم آزاردهنده منجر می‌شود.
- در معرض خطر پاره شدن قرار دارد یا ممکن است باعث پیچ‌خوردگی تخمدان شود.
- با هیچ راه‌کاری برطرف نمی‌شود.
- خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.
در بسیاری از موارد می‌توان جراحی برای درمان کیست تخمدان در یائسگی را به روش لاپاراسکوپی انجام داد. این نوع جراحی که شامل ایجاد برش‌های بسیار کوچک روی بدن است، برای کیست‌های کوچک و غیر سرطانی انتخاب خوبی به نظر می‌رسد.
۲. کیست‌های بدخیم
اگرچه اکثر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند، اما خطر ابتلا به سرطان تخمدان پس از یائسگی افزایش می‌یابد. بنابراین در صورتی که تست CA-125 بالا باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. پس از برداشتن کیست، می‌توان آن را از نظر وجود سلول‌های سرطانی آزمایش کرد.
اگر به سرطان تخمدان مبتلا باشید، پزشک از روش‌های زیر برای درمان شما استفاده می‌کند:
- برداشتن هر ۲ تخمدان (اوفورکتومی)
- برداشتن تخمدان‌ها، لوله‌های رحم و رحم (هیسترکتومی کامل)
- شیمی‌درمانی
- پرتودرمانی
- درمان‌های هدفمند
- مراقبت حمایتی
بیشتر بدانید:کیست تخمدان؛ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
کلام پایانی
کیست تخمدان در افرادی که به طور ماهانه پریود می‌شوند شایع است. اما گاهی‌اوقات ممکن است بعد از یائسگی هم ایجاد شود. از آنجا که احتمال بدخیم بودن کیست با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد، زنان یائسه باید به محض مشاهده علائم کیست تخمدان نزد دکتر زنان بروند.
اگر در دوران یائسگی به‌سر می‌برید و فکر می‌کنید به کیست تخمدان مبتلا هستید، در اسرع وقت به متخصص زنان مراجعه کنید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که با بهترین متخصصان زنان آشنا شوید و از آن‌ها برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین زنان وقت بگیرید.
سوالات متداول
نفخ، تورم شکم و درد در حین رابطه جنسی از علائم شایع کیست تخمدان هستند. اما بهترین راه برای اینکه مطمئن شوید کیست تخمدان دارید یا خیر، این است که به پزشک مراجعه کنید و تست‌های تشخیصی لازم را انجام دهید.
کیست تخمدان قبل از یائسگی در مقایسه با بعد از آن شایع‌تر است. اما تا زمانی که تخمدان دارید و آن را با جراحی از بدن خارج نکرده‌اید، می‌توانید به کیست تخمدان مبتلا شوید.
بیماری‌هایی که علائم مشابه کیست تخمدان دارند عبارت‌اند از: بیماری التهابی لگن، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، آپاندیسیت و دیورتیکولیت.
تاکنون هیچ تحقیقی نشان نداده است که بین کیست تخمدان و یائسگی زودرس ارتباط وجود داشته باشد.
منابع: verywellhealth, healthline
