بیماری صبحگاهی (Morning sickness) یا حالت تهوع بارداری یک مشکل شایع است که تقریبا ۷۰ درصد زنان باردار با آن مواجه می‌شوند. این عارضه به تغییرات مرتبط با بارداری از جمله تغییر سطح هورمون‌ها، تقویت حس بویایی و رفلاکس معده مربوط می‌شود. در این مقاله از مجله درمانکده درباره زمان شروع بیماری صبحگاهی و دلایل بروز آن صحبت می‌کنیم. همچنین به این سوال که حالت تهوع بارداری با چی خوب میشه پاسخ می‌دهیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
حالت تهوع در بارداری به چه علت است؟
حالت تهوع بعد از اقدام به بارداری بسیار شایع است. در بیشتر موارد، این عارضه در اوایل روز ظاهر می‌شود. اما احتمال بروز حالت تهوع بارداری در شب وجود دارد. گاهی‌اوقات هم ممکن است این مشکل در تمام طول روز ادامه داشته باشد.
دقیقا مشخص نیست که چرا بعضی از زنان در دوران بارداری با مشکل حالت تهوع مواجه می‌شود. با این حال، پزشکان معتقدند که ترکیبی از عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
- افزایش هورمون‌ها به ویژه استروژن و گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG)
- افت قند خون (به دلیل نیاز جفت به انرژی)
- نوسان فشار خون
- تغییر متابولیسم
- برگشت اسید معده به مری (به دلیل فشاری که جنین به معده وارد می‌کند)
بیشتر بدانید:قرص ضد تهوع چیست؟
عوامل خطر مرتبط با حالت تهوع بارداری
بعضی عوامل می‌توانند احتمال بروز حالت تهوع را افزایش دهند، از جمله:
- دوقلو یا چندقلو بودن جنین
- استرس و اضطراب
- خوردن یا بوییدن بعضی از غذاها
- سابقه ابتلا به حالت تهوع در بارداری‌های گذشته
- سابقه خانوادگی حالت تهوع بارداری
- سابقه ابتلا به بیماری حرکت (سفر با ماشین یا سایر وسایل نقلیه)
- سابقه ابتلا به بیماری میگرن
- گرمای هوا
- ابتلا به اضافه وزن
- کم‌خوابی یا خستگی بیش از حد
- کار کردن در شیفت شب
حالت تهوع بارداری کی شروع میشه؟
معمولا این عارضه بین هفته ۶ تا ۹ بارداری شروع می‌شود و در هفته ۱۰ تا ۱۶ به اوج خود می‌رسد. با این حال، زمان شروع حالت تهوع در بارداری و همچنین زمان به اوج رسیدن علائم ممکن است بین زنان مختلف متفاوت باشد.
حالت تهوع بارداری کی قطع میشه؟
حالت تهوع اغلب تا هفته ۲۰ بارداری بهبود می‌یابد. اما در موارد نادر، ممکن است تا پایان بارداری ادامه داشته باشد.
بیشتر بدانید:حالت تهوع در پریودی نشانه چیست؟
عوارض حالت تهوع بارداری چیست؟
حالت تهوع و استفراغ خفیف تا متوسط معمولا برای شما یا جنین مضر نیست. با این حال، اگر نتوانید غذا یا مایعات بخورید، به تدریج دچار کم‌آبی می‌شوید و وزن کم می‌کنید که این موضوع می‌تواند مشکل‌ساز شود. حالت تهوع و استفراغ شدید کنتر‌‌ل‌نشده مانع دریافت مواد مغذی مورد نیاز شما می‌شود و روی وزن فرزندتان در بدو تولد تاثیر می‌گذارد.
چه زمانی باید به متخصص زنان مراجعه کرد؟
اگر در دوران بارداری با مشکلات زیر مواجه شدید، در اسرع وقت نزد دکتر زنان خود بروید:
- ادامه‌دار بودن حالت تهوع در طول روز (به طوری که شما را از خوردن و آشامیدن باز دارد)
- استفراغ مکرر (حداقل سه بار در روز)
- استفراغ خونی یا قهوه‌ای رنگ
- کاهش وزن
- احساس خستگی یا گیجی شدید
- احساس سرگیجه یا از دست دادن هوشیاری
- ضربان قلب سریع
- کاهش حجم ادرار
- درد یا تب
بیشتر بدانید:درمان حالت حالت تهوع
چگونه حالت تهوع بارداری را درمان کنیم؟
حالت تهوع می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی روی زندگی شما داشته باشد. خوشبختانه، راه‌های مختلفی برای کاهش علائم این عارضه وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
۱. اصلاح سبک زندگی
ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی ساده‌ترین روش جلوگیری از حالت تهوع در بارداری است. استراتژی‌های اثبات‌شده برای بهبود بیماری صبحگاهی عبارت‌اند از:
- دوری کردن از دود سیگار و سایر بوهای قوی
- تهویه هوای اتاق
- استشمام بوی لیموترش، پرتقال و نعناع
- دراز نکشیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا
- کنترل استرس
بیشتر بدانید:حالت تهوع و استفراغ چیست؟
۲. مصرف غذاهای سالم
بسیاری از زنان مبتلا به حالت تهوع برای خوردن غذاهای سالم با مشکل مواجه می‌شوند. با استراتژی‌های زیر می‌توانید تغذیه خود را بهبود بخشید و علائم آزاردهنده مرتبط با بارداری را کنترل کنید:
- چند عدد کراکر یا نان تست در کنار تخت خود نگه دارید و صبح قبل از خارج شدن از رختخواب آن‌ها را بخورید.
- بین وعده‌های اصلی غذا از میان‌وعده‌های مغذی و غنی از پروتئین مانند ماست، پنیر، مغزیجات و کره بادام‌زمینی استفاده کنید.
- در طول روز غذاهای ملایم مثل موز، برنج، سیب‌زمینی و تخم‌مرغ بخورید.
- قبل از رفتن به رختخواب یک میان‌وعده پرپروتئین مصرف کنید. این کار به تنظیم قند خون شما در طول شب کمک می‌کند.
۳. اجتناب از مصرف غذاهای مشکل‌ساز
بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها احتمال بروز حالت تهوع بارداری را افزایش می‌دهند. بنابراین برای پیشگیری از حالت تهوع در بارداری لازم است از مصرف موارد زیر خودداری کنید:
- غذاهای پرچرب یا سرخ‌شده
- غذاهای تند و پرادویه
- غذاهای بیش از حد شور
- غذاها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار
غذاهای چرب، تند یا حاوی کافئین باعث می‌شوند مقدار زیادی اسید در معده تولید شود. از سوی دیگر، با پیشرفت بارداری به تدریج جنین فشار زیادی به معده وارد می‌کند. در نتیجه، احتمال برگشت اسید معده به سمت مری و بروز حالت تهوع افزایش می‌یابد.
بیشتر بدانید:هفته 6 بارداری: علائم، نکات و مراقبت های لازم
۴. فعالیت بدنی منظم
فعالیت بدنی منظم در دوران بارداری بسیار مهم است. چون ورزش حالت تهوع را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، ممکن است به کنترل سایر مشکلات مرتبط با بارداری از جمله یبوست و درد کمک کند.
در دوران بارداری روی فعالیت‌های سبک تمرکز کنید و بیش از حد به خودتان فشار نیاورید. همچنین هر زمانی که حالت تهوع و استفراغ شما به اوج خود رسید از ورزش کردن بپرهیزید. بهتر است قبل از شروع ورزش درباره نوع، مدت زمان و شدت آن با متخصص زنان مشورت کنید.
۵. تغییر نحوه مصرف مکمل‌های دوران بارداری
ویتامین‌های دوران بارداری معمولا قرص‌های بزرگی هستند که خوردن آن‌ها هنگام حالت تهوع دشوار است. با این حال، مصرف این محصولات برای سلامتی شما و فرزندتان اهمیت زیادی دارد. برای اینکه مکمل‌های غذایی باعث تشدید حالت تهوع نشوند، ممکن است لازم باشد از روش خاصی برای خوردن آن‌ها استفاده کنید. به عنوان مثال:
- اگر مصرف مکمل در طول روز باعث ناراحتی معده می‌شود، بهتر است آن را شب بخورید.
- اگر امکان نصف کردن مکمل وجود دارد، نصف آن را صبح و نصف دیگر را شب مصرف کنید.
- مارک‌های مختلف مکمل را امتحان کنید تا ببینید که کدام یک از آن‌ها برای معده شما بهتر است.
بیشتر بدانید:هفته 7 بارداری: علائم، نکات و مراقبت های لازم
۶. نوشیدن مایعات
از نوشیدن مایعات هم می‌توان به عنوان بهترین درمان حالت تهوع در بارداری نام برد. چون کم‌آبی بدن ممکن است باعث شروع حالت تهوع شود یا شدت آن را افزایش دهد.
در دوران بارداری، بدن شما در طول روز به هشت تا ۱۲ لیوان آب نیاز دارد. اگر نوشیدن مایعات به دلیل حالت تهوع دشوار است، سعی کنید همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید تا آن را جرعه‌جرعه بنوشید. نوشیدن مقدار زیادی آب در یک نوبت می‌تواند معده شما را ناراحت کند. این مشکل به خصوص زمانی ایجاد می‌شود که آب را همراه با غذا بخورید.
۷. مصرف زنجبیل
استفاده از زنجبیل از دیرباز برای کمک به هضم غذا و کاهش مشکلات گوارشی مرسوم بوده است. تحقیقات نشان می‌دهد که زنجبیل به تسکین حالت تهوع هم کمک می‌کند. شما می‌توانید این گیاه دارویی مفید را به شکل دمنوش مصرف کنید. استفاده از تنقلات حاوی زنجبیل از جمله شیرینی زنجبیلی هم ممکن است کمک‌کننده باشد.
بیشتر بدانید:هفته هشتم بارداری + علائم و وضعیت جنین در هشت هفته بارداری
۸. مصرف نعناع
از نعناع هم می‌توان مثل زنجبیل برای کنترل حالت تهوع استفاده کرد. نعناع به شما کمک می‌کند که احساس آرامش بیشتری داشته باشید. به‌علاوه، بوهای ناخوشایند غذا را از بین می‌برد و باعث خوش‌بو شدن دهان می‌شود. شما می‌توانید این گیاه پرخاصیت را بجوید یا از آن برای تهیه دمنوش استفاده کنید.
۹. استراحت و خواب کافی
خواب خوب شبانه در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. چرت زدن در طول روز هم ممکن است کمک‌کننده باشد. اما نباید این کار را بلافاصله بعد از خوردن غذا انجام دهید. چون می‌تواند حالت تهوع را افزایش دهد.
رعایت نکات زیر به بهبود کیفیت خواب شما کمک می‌کند:
- زود بخوابید و زود بیدار شوید تا برای خارج شدن از رختخواب وقت کافی داشته باشید.
- از بالش بارداری استفاده کنید.
- اگر در شیفت شب کار می‌کنید، هنگام خواب پرده‌های اتاق را بکشید یا از چشم‌بند استفاده کنید.
در دوران بارداری قرص خواب‌آور نخورید، مگر اینکه پزشک آن را برای شما تجویز کند.
بیشتر بدانید:هفته 9 بارداری: علائم، نکات و سایر موارد
۱۰. مشغول نگه داشتن ذهن
یک روش از بین بردن حالت تهوع بارداری این است که تا حد امکان حواس خود را پرت کنید و ذهن‌تان را مشغول نگه دارید. خواندن کتاب، حل کردن جدول یا پازل، تماشای تلویزیون و پیاده‌روی در بیرون از منزل استراتژی‌های مفیدی هستند که می‌توانند به مشغول نگه داشتن ذهن شما کمک کنند.
۱۱. پوشیدن لباسهای گشاد و راحت
لباس تنگ ممکن است باعث تشدید حالت تهوع شود. زنانی که در دوران بارداری دچار حالت تهوع می‌شوند معمولا هنگام پوشیدن لباسهای گشاد علائم کمتری دارند.
۱۲. طب سوزنی و طب فشاری
طب سوزنی و طب فشاری تکنیک‌هایی هستند که در طب سنتی چینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن است. این تکنیک ممکن است برای درمان حالت تهوع و کنترل بیماری صبحگاهی مفید باشد.
در طب فشاری از مچ‌بند برای اعمال فشار روی مناطق خاصی از مچ دست استفاده می‌شود. این تکنیک که اغلب برای درمان بیماری حرکت به‌کار می‌رود، ممکن است به کاهش حالت تهوع بارداری هم کمک کند.
کلام پایانی
تغییر رژیم غذایی، فعالیت بدنی، مصرف داروهای گیاهی مثل زنجبیل و سایر روش‌های خانگی برای درمان حالت تهوع بارداری کمک‌کننده است. اگر این راه‌کارها موثر نبودند با متخصص زنان در مورد سایر روش‌ها مشورت کنید. معمولا پزشکان از مکمل ویتامین B6، دوکسیلامین و ديکلجيس برای کنترل این عارضه استفاده می‌کنند.
اگر به راهنمایی متخصص زنان نیاز دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده از بهترین پزشکان وقت بگیرید و با آن‌ها به صورت حضوری یا مشاوره آنلاین دکتر زنان مشورت کنید.
سوالات متداول
زمان شروع حالت تهوع بارداری بین زنان مختلف متفاوت است. اما بیشتر افراد قبل از هفته نهم بارداری علائم آن را تجربه می‌کنند.
تغییر رژیم غذایی، استراحت کافی، فعالیت بدنی منظم، کنترل استرس، پرهیز از بوهای شدید، نوشیدن مایعات کافی، پوشیدن لباسهای گشاد و مصرف بعضی از گیاهان دارویی از جمله زنجبیل و نعناع به رفع بیماری صبحگاهی کمک می‌کند. در صورت موثر نبودن این روش‌ها، می‌توانید تحت نظر پزشک دارو مصرف کنید.
هر زنی ممکن است بارداری را به شکل متفاوتی تجربه کند یا در هر بار بارداری با علائم مختلفی روبه‌رو شوید. بنابراین اگر حالت تهوع صبحگاهی را تجربه نکردید، نگران نباشید.
بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که زنان مبتلا به بیماری صبحگاهی شدید بیشتر احتمال دارد دختر به دنیا بیاورند. چون سطح هورمون hCG که باعث حالت تهوع می‌شود، در زنانی که جنین دختر دارند بالاتر است. با این حال، این موضوع قطعی نیست. بنابراین نمی‌توانید در صورت داشتن حالت تهوع شدید به طور ۱۰۰ درصد روی دختر بودن فرزندتان حساب کنید.
منابع: my.clevelandclinic, verywellhealth, medicalnewstoday
