آزمایش یائسگی چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟

یائسگی به عنوان فرآیند بیولوژیکی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها آزاد کردن تخمک‌های بالغ را متوقف می‌کنند و بدن استروژن و پروژسترون کمتری می‌سازد. دوران یائسگی معمولا به طور میانگین در ۵۱ سالگی شروع می‌شود. اگر بیش از ۶ ماه است که پریود نشده‌اید، ممکن است وارد دوران یائسگی شده باشید. متخصص زنان می‌تواند این موضوع را با آزمایش یائسگی و بررسی علائم شما تایید کند. با ما تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه باشید تا درباره آزمایش های مربوط به یائسگی اطلاعات بیشتری کسب کنید.

آزمایش یائسگی چیست؟

تغییراتی که در حوالی دوران یائسگی رخ می‌دهند، از نظر زمان شروع، نحوه تاثیر بر بدن و مدت زمان ادامه‌دار بودن، از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند. از سوی دیگر، قطع قاعدگی می‌تواند به دلایل مختلف رخ دهد و ممکن است به یائسگی مربوط نباشد. به همین دلیل، لازم است که پزشک یائسه شدن شما را تایید کند.

فهمیدن اینکه آیا در حال نزدیک شدن به دوران یائسگی هستید یا خیر، می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری‌های متعدد کمک کند. به عنوان مثال، متوجه می‌شوید که آیا می‌توانید استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری را متوقف کنید یا خیر.

به طور کلی، تشخیص یائسگی با آزمایش و معاینه بدنی انجام می‌شود:

بیشتر بخوانید: یائسگی چیست؟ علائم اولیه و درمان یائسگی در زنان

۱. تشخیص یائسگی با معاینه بدنی

قبل از مراجعه به پزشک، علائمی که تجربه می‌کنید و تعداد دفعات و شدت بروز آن‌ها را یادداشت کنید. به آخرین زمان قاعدگی خود توجه کنید و وقوع هر گونه بی‌نظمی را بنویسید. همچنین یک فهرست از داروها و مکمل‌هایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید، تهیه کنید.

پزشک از شما در مورد تاریخ آخرین قاعدگی و تعداد دفعات بروز علائم یائسگی سوال می‌پرسد. سعی کنید تمام علائمی که تجربه می‌کنید از جمله گرگرفتگی، لکه‌بینی، نوسانات خلقی، مشکلات خواب یا مشکلات جنسی را گزارش دهید. معمولا علائمی که توضیح می‌دهید می‌توانند شواهد کافی برای تشخیص یائسگی ارائه دهند.

متخصص زنان به احتمال زیاد pH واژن را بررسی می‌کند تا از آن برای تایید یائسگی کمک بگیرد. pH واژن در طول سال‌های باروری حدود ۴/۵ است، اما در دوران یائسگی به ۶ می‌رسد.

علاوه بر این، پزشک ممکن است برای تشخیص سایر بیماری‌هایی که علائم شبیه یائسگی ایجاد می‌کنند، آزمایش تجویز کند. این آزمایش‌ها معمولا شامل موارد زیر هستند:

• تست عملکرد تیروئید
• اندازه‌گیری سطح چربی‌های خون
• آزمایش عملکرد کبد و کلیه

۲. آزمایش هورمونی برای یائسگی

آزمایش‌هایی که به تشخیص یائسگی کمک می‌کنند عبارت‌اند از:

هورمون محرک فولیکول (FSH)

هورمون محرک فولیکول هورمونی است که توسط مغز ساخته می‌شود و به تخمدان‌ها می‌گوید که تخمک آزاد کنند. سطح FSH درست قبل از آزاد شدن تخمک در بالاترین حد خود قرار دارد.

اگر در دوران یائسگی باشید، تخمدان‌های شما دیگر به FSH پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه، مغز سعی می‌کند با تولید هورمون بیشتر به این وضعیت واکنش نشان ‌دهد. سطوح FSH می‌تواند از روزی به روز دیگر متفاوت باشد؛ بنابراین ردیابی مقدار آن در طول زمان برای تعیین وضعیت یائسگی مهم است.

بالا بودن FSH‌ به طور مداوم احتمالا به معنی یائسگی است، اما برای تایید این موضوع باید آزمایش‌های دیگری هم انجام شود.

بیشتر بخوانید: هورمون‌ درمانی در یائسگی و حقایقی که باید بدانید

هورمون لوتئینه‌کننده (LH)

هورمون لوتئینه‌کننده توسط غده هیپوفیز، غده کوچکی که درست زیر مغز قرار دارد، ساخته می‌شود. در دوران یائسگی تخمدان‌های شما دیگر به هورمون لوتئینه‌کننده پاسخ نمی‌دهند و به همین دلیل غده هیپوفیز سعی می‌کند میزان تولید آن را افزایش دهد. مانند FSH، سطوح LH هم می‌تواند در روزهای مختلف متفاوت باشد. از این‌رو باید در طول زمان بررسی شود.

بالا بودن مداوم LH ممکن است به معنی یائسگی باشد. با این حال، بعضی از پزشکان معتقدند که اندازه‌گیری LH نمی‌تواند به اندازه بررسی سطح FSH برای تشخیص یائسگی مفید باشد.

استروژن (استرادیول)

آزمایش استروژن معمولا روی نمونه خون انجام می‌شود، با این حال امکان انجام آن روی نمونه ادرار هم وجود دارد. کاهش استروژن ممکن است به معنی یائسگی باشد، اما عوامل دیگری هم وجود دارند که می‌توانند روی مقدار این هورمون تاثیر بگذارند.

سایر آزمایش‌های هورمونی

گاهی‌اوقات پزشک با آزمایش خون سطح هورمون تیروئید (TSH) را بررسی می‌کند، چون کم‌کاری تیروئید می‌تواند علائمی مشابه یائسگی ایجاد کند. در بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید سطح هورمون TSH افزایش می‌یابد.

اخیرا آزمایشی به نام PicoAMH Elisa انجام می‌شود که میزان هورمون آنتی‌مولرین (AMH) را در خون اندازه می‌گیرد. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند که بفهمد چه زمانی وارد دوران یائسگی می‌شوید.

بیشتر بخوانید: سن یائسگی در زنان؛ چه عواملی روی آن تاثیر می‌گذارد؟

آزمایش یائسگی زودرس

به شروع یائسگی بین سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی «یائسگی زودرس» و قبل از ۴۰ سالگی «یائسگی پیش‌رس» می‌گویند. این مشکل ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد، از جمله:

• سابقه خانوادگی یائسگی زودرس (می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی یا ارثی باشد)
• نقص‌های کروموزومی، مانند سندرم ترنر
• بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم
• برداشتن تخمدان‌ها با جراحی
• شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای درمان سرطان

اگر سن‌تان زیر ۴۰ سال است و بیش از سه ماه است که پریود نشده‌اید، به متخصص زنان مراجعه کنید تا از نظر ابتلا به یائسگی زودرس یا سایر علل زمینه‌ای بررسی شوید. پزشکان معمولا از آزمایش‌هایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم، به خصوص FSH و استروژن، برای تشخیص یائسگی زودرس استفاده می‌کندن.

یائسگی زودرس زندگی را تهدید نمی‌کند، اما می‌تواند نگران‌کننده باشد و خطر ابتلا به پوکی استخوان، بیماری قلبی و افسردگی را افزایش دهد. از سوی دیگر، علائمی که در یائسگی زودرس تجربه می‌کنید در مقایسه با یائسگی معمول شدید‌تر است.

کلام پایانی

هنگامی که یائسگی تایید شد، پزشک گزینه‌های درمانی را با شما در میان می‌گذارد. اگر علائم‌تان شدید نباشد، ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشید. اما احتمالا پزشک برای مقابله با علائمی که روی کیفیت زندگی شما تاثیر می‌گذارد، مصرف دارو و درمان‌های هورمونی را توصیه می‌کند.

یائسگی می‌تواند خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها به ویژه آن‌هایی که با افزایش سن مرتبط هستند را افزایش دهد. سعی کنید به طور منظم برای مراقبت‌های پیشگیرانه و چکاپ به پزشک مراجعه کنید تا از وضعیت سلامتی خود مطمئن شوید.

برای مشورت با دکتر زنان می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید. در درمانکده این امکان فراهم شده است که به راحتی برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین با متخصص زنان وقت بگیرید.

بیشتر بخوانید: بارداری بعد از یائسگی؛ عجیب اما امکان‌پذیر!

سوالات متداول

منابع: healthline, breastcancer