زالو درمانی (Medicinal leech ،Hirudotherapy یا LEECH THERAPY) تکنیکی در طب سنتی ایرانی است که می‌تواند در جراحی‌های کوچک، انعقاد خون و درمان برخی بیماری‌ها مانند اختلالات وریدی، واریس و آبسه مفید باشد. البته در مصر باستان نیز از زالو درمانی برای اعصاب، مشکلات دندانی، بیماری‌های پوستی و عفونت‌ها استفاده می‌شد. حالا به نظر می‌رسد پس از گذشت سال‌ها و قرن‌ها دوباره زالوها به حوزه پزشکی بازگشته‌اند و حرفی برای گفتن دارند. در این مقاله از مجله درمانکده می‌خواهیم بدانیم زالو درمانی چیست، چه کاربردی دارد، چگونه انجام می‌شود و چه عوارض احتمالی می‌تواند داشته باشد.
فهرست محتوا
- زالو درمانی چیست؟
- زالو درمانی برای چیست؟
- از چه زالوهایی برای زالو درمانی استفاده می‌شود؟
- مراحل زالو درمانی به چه صورت است؟
- زالو درمانی در کدام قسمت‌های بدن انجام می‌شود؟
- مهم‌ترین فواید زالو درمانی چیست؟
- عوارض زالو درمانی چیست؟
- نکات آمادگی قبل از زالو درمانی
- مراقبت‌های بعد از زالو درمانی
- زالو درمانی در چند خط
- سوالات رایج
زالو درمانی چیست؟
در این تکنیک زالو مهم‌ترین ابزاری است که برای درمان به آن نیاز دارید. زالوها کرم‌های حلقوی هستند که پپتیدها و پروتئین‌هایی خاصی را تولید می‌کنند. این مواد مانع از لخته شدن خون می‌شوند. به همین دلیل گفته می‌شود زالو خاصیت ضد‌انعقاد دارد.
زالو درمانی برای چیست؟
کاربرد زالو درمانی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
بهبود گردش خون
این تکنیک می‌تواند جریان خون ضعیف را در نواحی مختلف بدن بهبود دهد و باعث افزایش آن شود. بزاق این کرم دارای ماده‌ای به نام هیرودین (Hirudin) است که خاصیت ضد‌انعقادی دارد. این ماده به‌طور موثری می‌تواند به جریان داشتن خون کمک کند.
بهبود جراحات ناشی از جراحی پلاستیک
گاهی‌اوقات زالو‌درمانی می‌تواند نتایج جراحی‌های پلاستیک و زیبایی را بهبود دهد. در این شرایط خون‌رسانی به نواحی آسیب‌دیده با کیفیت بهتری انجام می‌شود و همین امر عوارض ناشی از جراحی را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: روتین پوستی روزانه
درمان بیماری‌های وریدی
وریدهای واریسی، ترومبوز ورید عمقی (DVT) و نارسایی مزمن وریدی از جمله شرایط پزشکی هستند که زالو‌درمانی می‌تواند در مهار آن‌ها موثر باشد. زیرا به کاهش احتقان وریدی و بهبود جریان کلی خون کمک می‌کند.
آرتریت و درد مفاصل
خاصیت ضد‌التهابی و ضد‌درد بزاق زالو به کاهش درد و التهاب در شرایطی مانند استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید کمک می‌کند و باعث تسکین علائم می‌شود.
سم زدایی
برخی پزشکان متخصص ادعا می‌کنند که با زالو‌درمانی می‌توان از بدن سم‌زدایی کرد. اگر در این زمینه به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید با دریافت مشاوره آنلاین از متخصص داخلی درمانکده سوالات خود را با آن‌ها مطرح کنید. پزشکان درمانکده با توجه به شرایط شما اطلاعات دقیق‌تری را در اختیارتان قرار می‌دهند.
شرایط پوستی مزمن
به نظر می‌رسد زالو‌درمانی به دلیل خواص ضد‌التهابی که دارد، می‌تواند برای برخی از مشکلات پوستی مانند پسوریازیس و اگزما مفید باشد.
از چه زالوهایی برای زالو درمانی استفاده می‌شود؟
پزشکان برای این منظور از زالوهای بهداشتی استفاده می‌کنند. این زالوهای بهداشتی (پزشکی) انواع مختلفی دارند که در ایران بیشتر از نوع Hirudo Medicinal استفاده می‌شود. از دیگر انواع آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زالوهایی که شکم قرمز دارند.
- زالوهایی که رنگ آن‌ها قرمز تیره است.
- زالوهایی که به دم موش شباهت دارند یا شبیه ملخ‌های ریز هستند.
- زالوهایی که سری کوچک دارند و باریک هستند.
متخصصان این کرم‌ها را در ظرف‌های درب‌دار که داخل آن‌ها مقدار مشخصی آب وجود دارد، نگهداری می‌کنند. همچنین خوب است بدانید زالوهای بهداشتی یکبار مصرف هستند.
در مقابل آن‌های نیز زالوهای سمی وجود دارند که غیر‌قابل استفاده هستند. برای مثال برخی از آن‌ها شبیه مار‌ماهی هستند یا اینکه بدن آن پشم‌دار و پرز‌دار به نظر می‌رسد. استفاده از آن‌ها می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند خونریزی، تب و زخم‌های شدید شود.
بیشتر بخوانید: ماساژ درمانی
مراحل زالو درمانی به چه صورت است؟
پزشک متخصص پس از مشاوره با بیمار و بررسی شرایط او زالو درمانی را شروع می‌کند. مراحل آن به‌طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:
ضد‌عفونی کردن ناحیه مورد نظر
ناحیه‌ای که زالو در آن قرار می‌گیرد به طور کامل با محلول ضد‌عفونی کننده تمیز می‌شود تا خطر عفونت کاهش یابد. در صورت لزوم، ممکن است موهای زائد پوست اصلاح (شیو) شوند تا زالو به‌خوبی به پوست بچسبد.
تشویق به گاز گرفتن
گاهی‌اوقات ممکن است زالو به پوست نچسبد. در این حالت پزشک ترفندهای مختلفی را برای تحریک زالو انجام می‌دهد. برای مثال ممکن است روی پوست خراش کوچکی ایجاد کند.
نظارت بر زالو‌درمانی
در طی جلسه درمانی پزشک به‌طور مرتب رفتار زالو و وضعیت سلامتی بیمار را بررسی می‌کند تا در صورت بروز عوارض جانبی اقدامات پزشکی سریع‌تر انجام شود. مدت زمان جلسه زالو درمانی متفاوت است اما به‌طور متوسط می‌تواند بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه باشد.
برداشتن زالو
پس از آنکه زالوها به اندازه کافی خون خوردند، خود به خود از روی پوست جدا می‌شوند. در غیر این صورت از تکنیک‌های دیگری مانند محلول نمکی برای برداشتن آن‌ها استفاده می‌شود.
مراقبت از زخم
محل گزش با باندهای استریل تمیز و پانسمان می‌شود تا از عفونت جلوگیری شود. خونریزی خفیف در محل گزش طبیعی است و جای نگرانی ندارد. این خونریزی به دلیل وجود داروهای ضد‌انعقاد در بزاق زالو می‌تواند تا چند ساعت طول بکشد. پزشک برای مدیریت آن از پانسمان‌های فشاری استفاده می‌کند.
پس از این مراحل از بیمار درخواست می‌شود تا یک ویزیت دیگر با پزشک داشته باشد. این ویزیت جهت ارزیابی بیمار و بررسی نتایج زالو‌درمانی است. بسیاری از پزشکان برای بررسی نتیجه درمان، زالو درمانی با عکس را پیشنهاد می‌کنند تا روند تغییرات بهتر دیده شود.
بیشتر بخوانید: جوش صورت نشانه چیست؟
زالو درمانی در کدام قسمت‌های بدن انجام می‌شود؟
زالو‌درمانی با توجه به شرایط بیمار می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن انجام شود، از جمله:
- زالو درمانی صورت: که در جراحی‌های پلاستیک و ترمیمی برای بهبود جریان خون و تسریع روند بهبودی استفاده می‌شود. همچنین برای درمان بیماری‌هایی مانند آکنه و روزاسه می‌تواند مفید باشد.
- زانو: قرار دادن زالو در این ناحیه می‌تواند به مهار بیماری‌های التهابی مانند آرتریت کمک کند.
- زالو درمانی پشت گوش: زالو درمانی در این قسمت از بدن اهداف مختلفی را دنبال می‌کند. برای مثال می‌توان به کاهش شدت و تعداد حملات میگرن و سردردهای تنشی اشاره کرد.
- آرنج: اگر با مشکلاتی مانند آرنج تنیس بازان درگیر هستید، زالو‌درمانی در این ناحیه می‌تواند به مهار آن کمک کند.
- زالو درمانی پشت کمر: این تکنیک منجر به کاهش کمردرد می‌شود.
- بازوها و پاها: که برای ترومبوز ورید عمقی (DVT)، وریدهای واریسی و سایر مشکلات گردش خون استفاده می‌شود.
- پوست سر: زالوها در این قسمت می‌توانند به درمان بیماری‌هایی مانند آلوپسی یا پسوریازیس پوست سر کمک کنند.
مهم‌ترین فواید زالو درمانی چیست؟
زالو‌درمانی می‌تواند با مزایای زیر همراه باشد:
- رقیق کردن خون
- جلوگیری از لخته شدن خون
- جلوگیری از مرگ بافت
- بهبود گردش خون
- تصفیه خون
عوارض زالو درمانی چیست؟
از مهم‌ترین عوارض این تکنیک درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
واکنش‌های آلرژیک
برخی بیماران ممکن است به بزاق زالو واکنش‌های آلرژیک نشان دهند. این واکنش‌ها می‌توانند با علائمی مانند خارش، بثورات پوستی، تورم و در موارد نادر با مشکلات تنفسی همراه باشد.
عفونت
اگر این تکنیک به درستی انجام نشود، در محل گزش زالو ریسک بروز عفونت وجود دارد. عفونت منجر به تب، قرمزی، تورم، درد و چرک در ناحیه مورد نظر می‌شود. چنانچه آلودگی باکتریایی وجود داشته باشد، این آلودگی وارد جریان خون می‌شود و عفونت‌های سیستمیک بروز می‌کنند. بنابراین مطمئن شوید که به مرکز معتبری مراجعه می‌کنید.
خونریزی طولانی‌مدت
بزاق زالو به دلیل اینکه خاصیت ضد‌انعقادی دارد می‌تواند منجر به خونریزی طولانی‌مدت در محل گزش شود. این خونریزی‌ها اغلب جزئی هستند، اما اگر به اختلالات خونریزی مبتلا باشید یا جزو کسانی باشید که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند، احتمال دارد به دردسر بیفتید.
انتقال بیماری‌ها
اگر شرایط بهداشتی رعایت نشود یا زالوها در محیط آلوده پرورش پیدا کنند، ریسک انتقال انواع بیماری وجود دارد.
کم‌خونی
چنانچه در طی جلسات درمانی از تعداد زیادی زالو استفاده شود، ریسک بروز کم‌خونی وجود خواهد داشت.
علاوه‌بر این موارد برخی افراد ممکن است پس از زالو درمانی با مشکلاتی مانند احساس خستگی، سردرد یا سرگیجه مواجه شوند. این علائم گذرا هستند و پس از مدت کوتاهی از بین می‌روند. چنانچه این علائم با گذشت زمان شدت پیدا کردند باید به مرکز پزشکی مراجعه کنید. با دریافت مشاوره آنلاین از پزشکان متخصص داخلی درمانکده می‌توانید سوالات خود را در این زمینه از آن‌ها بپرسید.
نکات آمادگی قبل از زالو درمانی
قبل از شروع زالو‌درمانی خوب است مروری بر نکات زیر داشته باشید:
- ۳ ساعت قبل از شروع درمان غذای سنگین نخورید.
- ۲۴ ساعت قبل از درمان فعالیت و ورزش شدید نداشته باشید.
- حداقل ۲۴ ساعت قبل از درمان از مصرف الکل و دخانیات خودداری کنید.
- مصرف برخی داروها مانند آسپرین، وارفارین، هپارین، ایبوپروفن و ناپروکسن را باید قطع کنید. در این مورد حتما با پزشک مشورت داشته باشید تا اطلاعات دقیق را در اختیار شما قرار دهد.
- حتما از پزشک در مورد ناشتا بودن یا نبودن سوال کنید.
- محل پوست را تمیز کنید. در صورت نیاز موهای زائد بدن را اصلاح کنید.
- از لوسیون‌ها، کرم‌ها یا عطرها در ناحیه درمان خودداری کنید، زیرا می توانند در توانایی چسبندگی زالو اختلال ایجاد کنند.
- لباس راحت بپوشید تا دسترسی به محل درمان به راحتی انجام شود.
- از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس‌های عمیق برای آمادگی ذهنی خود استفاده کنید.
- اگر سابقه آلرژی دارید، برای بررسی هرگونه واکنش نامطلوب به بزاق زالو، درخواست تست پچ کنید.
بیشتر بخوانید: اشعه uv چیست؟
مراقبت‌های بعد از زالو درمانی
پس از جلسه زالو‌درمانی نیز به نکات زیر توجه کنید:
- محل گزش را به حال خود رها کنید. از دست زدن یا خراشیدن محل گزش خودداری کنید. هرگونه دستکاری زخم می‌تواند زمینه را برای ورود باکتری یا ایجاد سوزش بیشتر فراهم کند.
- اجازه دهید محل زخم به‌طور طبیعی التیام پیدا کند. تنها با مشورت پزشک از کرم یا لوسیون‌های خاص استفاده کنید.
- به‌طور مرتب ناحیه زخم را بررسی کنید تا مطمئن شوید عفونت نکرده است.
- برای حمام رفتن حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- تا زمانی که زخم‌ها به‌طور کامل خوب نشده‌اند از رفتن به استخر و شنا کردن اجتناب کنید.
- برای تسکین درد می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید.
- تغذیه مناسب داشته باشید و به اندازه کافی آب بنوشید. در مورد رژیم غذایی می‌توانید با پزشک مشورت داشته باشید.
- بعد از زالو درمانی استراحت کنید و به سراغ فعالیت‌های شدید ورزشی نروید. اجازه دهید بدن به آرامش برسد.
زالو درمانی در چند خط
زالو درمانی کاربرد گسترده‌ای در پزشکی مدرن دارد، از بهبود گردش خون گرفته تا جراحی و مدیریت بیماری‌های وریدی و دردهای مزمن. با این وجود زالو درمانی می‌تواند با عوارض جانبی احتمالی نیز همراه باشد و همه افراد کاندیدای مناسبی برای آن نیستند. برای استفاده از این روش حتما با پزشک مشورت داشته باشید. پزشکان متخصص داخلی در سایت درمانکده آماده ارائه مشاوره آنلاین و تلفنی هستند.
سوالات رایج
این موضوع به هدف زالو‌درمانی و شرایطی مانند نوع و شدت بیماری بستگی دارد.
قیمت این تکنیک درمانی با توجه به تعداد جلسات درمانی، تعداد زالوهای استفاده شده و مهارت پزشک تعیین می‌شود.
بله. ممکن است در طی آن درد خفیفی را حس کنید که اغلب قابل تحمل است.
به نظر می‌رسد خواص ضد‌باکتریایی و ضد‌میکروبی بزاق زالوها می‌تواند در درمان جوش‌های صورت و از بین بردن اسکار ناشی از آن‌ها موثر باشد.
خیر. انجام این تکنیک درمانی در این شرایط برای بانوان ممنوع است.
منبع: amrutayucare | healthline | theleechclinic
