داروی کتامین: از القای بیهوشی تا درمان افسردگی! کاربردها و خطرات مصرف

داروی کتامین (Ketamine) یک نوع داروی بیهوشی است که ابتدا در اواسط قرن بیستم در بلژیک برای انجام جراحی‌های دام‌پزشکی مورد استفاده قرار گرفت. اما در سال ۱۹۷۰ توانست تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را برای استفاده در انسان دریافت کند. مصرف Ketamine برای درمان بیماری‌ها تایید نشده است. اما گاهی‌اوقات ممکن است پزشکان آن را برای افسردگی و سایر موارد تجویز کنند.

علاوه بر این، بعضی از افراد به دلیل خواص توهم‌زایی Ketamine از این دارو استفاده می‌کنند. استفاده از Ketamine تحت نظر پزشک بی‌خطر است. اما مصرف تفریحی آن می‌تواند به عوارض جدی و تهدیدکننده حیات منجر شود. اگر می‌خواهید درباره کتامین اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مقاله از مجله درمانکده را تا انتها بخوانید.

داروی کتامین چیست و چه کاربردی دارد؟

سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از کتامین را فقط برای بیهوشی عمومی تایید کرده است، اما پزشکان ممکن است از آن برای سایر موارد هم استفاده کنند. کاربردهای رایج این دارو عبارت‌اند از:

۱. القای بیهوشی عمومی

پزشکان از کتامین به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای القای بیهوشی عمومی استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است این دارو را در بخش اورژانس به عنوان سدیشن کوتاه‌مدت برای درمان دررفتگی مفصل و سایر موارد تجویز کنند. سدیشن وضعیتی است که بیمار به یک خواب عمیق فرو می‌رود.

۲. درمان درد

درمان با کتامین برای تسکین درد ناشی از تروما و شکستگی‌ مفید است. علاوه بر این، پزشکان این دارو را با دوز کم برای تسکین درد شکم، درد بازو یا پا و درد کمر تجویز می‌کنند.

بیشتر بدانید: قرص سلکوکسیب چیست؟ از درمان دردهای مفصلی تا کاهش دردهای قاعدگی

۳. درمان صرع پایدار

صرع پایدار زمانی رخ می‌دهد که تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد یا فرد در عرض پنج دقیقه بیش از یک تشنج داشته باشد. صرع پایدار مقاوم (RSE) یک بیماری شدید است که به داروهای استاندارد ضد تشنج پاسخ نمی‌دهد و به همین دلیل ممکن است به آسیب مغزی و مرگ منجر شود. در یک مطالعه مشاهده شد که کتامین تراپی می‌تواند به درمان این عارضه کمک کند. با این حال، برای تایید موثر و بی‌خطر بودن این دارو برای بیماران مبتلا به تشنج باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

بیشتر بدانید: قرص دپاکین و تاثیر آن بر اختلالات تشنجی و تثبیت‌ خلق و خو

۴. درمان افسردگی

از آمپول یا قرص کتامین برای افسردگی شدید هم استفاده می‌شود. چون تحقیقات نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند به سرعت افسردگی را در کسانی که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند، کاهش دهد.

با این حال، محققان هشدار می‌دهند که داده‌های مربوط به استفاده از Ketamine برای افسردگی محدود است. از سوی دیگر، استفاده نامناسب از Ketamine به دلیل خواص توهم‌زایی آن یک مشکل مهم محسوب می‌شود. با در نظر گرفتن این موارد، محققان از پزشکان می خواهند که قبل از امتحان کردن کتامین برای درمان افسردگی، داروهای ضد افسردگی استاندارد را تجویز کنند.

بیشتر بدانید: معرفی انواع داروی ضد افسردگی و بهترین نوع آن

در ادامه می‌توانید عکس قرص کتامین را که ممکن است برای افسردگی تجویز شود، مشاهده کنید:

۵. درمان اضطراب

تحقیقات زیادی در مورد تاثیر Ketamine روی اضطراب وجود ندارد. با این حال، در یک مطالعه مشاهده شد که این دارو ممکن است برای افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) مفید باشد. قبل از اینکه پزشکان بتوانند از داروی کتامین برای درمان اختلال اضطراب استفاده کنند باید تحقیقات بیشتری در مورد این موضوع انجام شود.

طریقه مصرف داروی کتامین برای انسان

در بزرگسالانی که به بیهوشی نیاز دارند داروی کتامین به صورت تزریقی و با توجه به وزن بدن تجویز می‌شود. در حین استفاده از این دارو تنفس، فشار خون، سطح اکسیژن و سایر علائم حیاتی فرد به دقت تحت نظر خواهد بود.

داروی Ketamine به شکل اسپری بینی و قرص هم در دسترس است. اما برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی جدی باید حتما تحت نظر پزشک مصرف شود.

در مورد مزایا و معایب مصرف کتامین برای نوزاد و کودک هم باید با پزشک مشورت کنید. چون ممکن است برای کودکان بسیار کم‌سن‌وسال مناسب نباشد و آن‌ها را دچار مشکل کند.

عوارض جانبی داروی کتامین

شواهد نشان می‌دهد که Ketamine در صورت مصرف صحیح برای بیشتر افراد بی‌خطر است. با این حال، گاهی‌اوقات می‌تواند به مشکلاتی مثل خواب‌آلودگی، دوبینی، گیجی، حالت تهوع، استفراغ  و سرگیجه منجر شود. علاوه بر این، استفاده از آن ممکن است با خطرات زیر همراه باشد:

• بی‌ثباتی عملکرد قلب و عروق خونی: این مشکل شامل افزایش موقت فشار خون و ضربان قلب یا کاهش فشار خون و ضربان قلب است. ریتم غیر طبیعی قلب هم ممکن است رخ دهد.
• دپرسیون تنفسی: این عارضه به دلیل اوردوز با کتامین (مصرف بیش از حد دارو) یا سرعت بالای تجویز دارو رخ می‌دهد.
• افزایش فشار داخل جمجمه: به دلیل احتمال بروز این عارضه، پزشکان باید هر فردی که فشار داخل جمجمه بالایی دارد را به دقت تحت نظر داشته باشند.
• آسیب کبدی: تجویز داروی کتامین ممکن است باعث اختلال در عملکرد کبد شود.
• مشکلات شناختی یا مرتبط با تفکر: بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که این عارضه در کودکان رخ می‌دهد.

ذکر این نکته ضروری است که Ketamine برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و زنان باردار یا شیرده مناسب نیست. همچنین در مواردی که افزایش فشار خون خطرناک است (مثل بیماری شدید قلبی-عروقی، پرفشاری خون کنترل‌نشده و حمله قلبی) نباید تجویز شود.

تداخلات دارویی کتامین

کتامین می‌تواند با داروهای زیر تداخل داشته باشد:

• تئوفیلین یا آمینوفیلین: این داروها انسداد راه هوایی را در افراد مبتلا به آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه درمان می‌کنند. مصرف یکی از آن‌ها همراه با Ketamine ممکن است آستانه تشنج را کاهش دهد.
• وازوپرسین: این دارو باعث انقباض عروق خونی می‌شود و به درمان فشار خون پایین کمک می‌کند. از آنجا که کتامین هم همین اثر را دارد، پزشک باید دوز کمتری از دارو را برای جلوگیری از خطرات انقباض بیش از حد عروق خونی تجویز کند.
• دپرسانت‌های سیستم عصبی مرکزی: سیستم عصبی مرکزی (CNS) از مغز و نخاع تشکیل شده است. داروهایی که عملکرد CNS را سرکوب می‌کنند شامل بنزودیازپین‌ها (داروهای ضد اضطراب مثل دیازپام) و مسکن‌های اپیوئیدی (مانند اکسی‌کدون) هستند. مصرف یکی از این داروها با Ketamine ممکن است به سدیشن عمیق، کما و مرگ منجر شود.

علاوه بر این، در یک مطالعه مشاهده شد که مصرف Ketamine با محرک‌های شبه‌آمفتامین می‌تواند اثرات نامطلوبی ایجاد کند. به عنوان مثال، آمفتامین‌ها ممکن است اختلالات فکری مرتبط با داروی کتامین را بدتر کنند.

توصیه می‌شود هر فردی که از Ketamine استفاده می‌کند قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نسخه با پزشک خود مشورت کند.

کلام پایانی

کتامین دارویی است که اغلب برای بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. همچنین بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که ممکن است کاربردهای پزشکی دیگری هم داشته باشد. با این حال، برای اثبات ایمنی و اثربخشی این دارو باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

اگر در مورد داروی کتامین، نحوه مصرف یا عوارض احتمالی آن سوال دارید، با متخصص بیهوشی مشورت کنید. برای این کار می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله متخصص بیهوشی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص بیهوشی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات متداول

منابع: medicalnewstoday, go.drugbank