پیلوگرام داخل وریدی (IVP) یا اوروگرافی ترشحی نوعی رادیوگرافی از مجاری ادراری است. دکتر اورولوژی با استفاده از نتایج آزمایش IVP به بررسی ناهنجاری‌های سیستم ادراری می‌پردازند. این مشکلات می‌توانند مربوط به کلیه‌ها و حالب‌ها باشند. در بیشتر مواقع وجود خون در ادرار یا درد در ناحیه پهلو و کمر علت تجویز این تست است. این آزمایش توسط رادیولوژیست‌ها انجام می‌شود. در این مقاله از مجله درمانکده در رابطه با آزمایش اوروگرافی ترشحی (عکس رنگی از کلیه)، کاربرد، عوارض جانبی و اقداماتی که قبل و بعد از آن باید انجام دهید، آشنا می‌شوید.
اوروگرافی ترشحی چیست؟
در آزمایش پیلوگرام داخل وریدی، رادیولوژیست از اشعه ایکس برای تصویربرداری دستگاه ادراری استفاده می‌کند. به همین دلیل تست IVP، به عنوان آزمایش رادیوگرافی محسوب می‌شود. این تکنیک تشخیصی غیرتهاجمی است و نیازی به بستری یا بیهوشی ندارد. در طی آن، بخشی از بدن در برابر اشعه یونیزه قرار می‌گیرد. میزان این اشعه بسیار اندک است و خطری برای بدن ندارد.
گاهی اوقات ممکن است پزشک متخصص در کنار این تست، آزمایش سی‌تی‌اسکن (Computed Tomography) را نیز تجویز کند. در این تست، تصاویری از سطح مقطع اندام‌های بدن نمایش داده می‌شوند.
بیشتر بدانید: bun در آزمایش خون چیست؟
کاربرد پیلوگرام داخل وریدی چیست؟
پزشک برای بررسی مشکلات و بیماری‌های زیر تست اوروگرافی ترشحی را تجویز می‌کند:
- سنگ مثانه
- سنگ کلیه
- کیست‌های کلیوی
- بزرگ شدن پروستات در مردان
- عملکرد غیرطبیعی کلیه‌ها
- انسداد مجاری ادراری
- اندازه و شکل کلیه‌ها
- مشکلات در ساختار کلیه مانند کلیه اسفنجی مدولاری. این بیماری مادرزادی و البته بسیار نادر است. در طی آن کیست‌های بسیار کوچکی در لوله‌های ریز کلیه تشکیل می‌شوند. آنها مانند یک سد عمل می‌کنند و مانع از تخلیه کامل ادرار خواهند شد. این بیماری می‌تواند یک یا هر ۲ کلیه را درگیر کند.
عوارض اوروگرافی ترشحی چیست؟
پیلوگرام داخل وریدی عوارض جانبی خاصی به‌همراه ندارد. با این حال برخی بیماران ممکن است پس از انجام این تست با مشکلات زیر مواجه شوند که البته بسیار نادر است:
- حساسیت و آلرژی‌های پوستی مانند کهیر و خارش. کهیر، ضایعات قرمز رنگی است که می‌تواند به صورت حاد یا مزمن ایجاد شوند. این حساسیت پوستی می‌تواند با خارش همراه باشد. معمولا تاثیر آن در طی ۲۴ ساعت از بین می‌رود و جای نگرانی ندارد.
- احساس گرما که معمولا بیماران آن را با گُرگرفتگی توصیف می‌کنند.
- حالت تهوع
- برخی بیماران نیز از احساس طعم فلز در دهان شکایت می‌کنند.
- پایین آمدن فشار خون، ایست قلبی و شوک آنافیلاکتیک (Anaphylaxis). از عوارض بسیار نادر این تست هستند. در شوک شوک آنافیلاکتیک، بدن دچار یک شوک آلرژی عمومی و ناگهانی می‌شود. از علائم رایج این عارضه می‌توان به مشکلات تنفسی اشاره کرد. شوک شوک آنافیلاکتیک تهدیدکننده زندگی است و به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز دارد. در صورت لزوم می توانید با دکتر اورولوژی آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: بوی بد ادرار نشان دهنده چیست؟
قبل از پیلوگرام داخل وریدی چه کارهایی باید انجام دهیم؟
- پیش از آزمایش IVP (اوروگرافی ترشحی)، رادیولوژیست از شما می‌خواهد به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
- ممکن است دارو مسهل‌کننده نیز برای شما تجویز شده باشد. مصرف این دارو به پاک شدن روده‌ها کمک می‌کند و در نتیجه تصاویر بهتری از سیستم ادراری تهیه می‌شوند.
- اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما پزشک را در جریان بگذارید.
- چنانچه حساسیتی در مورد اشعه ایکس یا حاجب دارید، با پزشک در این مورد صحبت کنید.
چطور برای آزمایش IVP (اوروگرافی ترشحی) آماده شویم؟
- قبل از انجام این تست، پزشک از شما می‌خواهد تا مثانهٔ خود را کاملا خالی کنید.
- علائم حیاتی پایه مانند دمای بدن، فشار خون و ضربان قلب بررسی می‌شوند.
- پزشک از شما می‌خواهد تا لباس بیمارستان (گان) را بپوشید.
- به پشت روی تخت معاینه دراز می‌کشید. وقتی تصویربرداری شروع می‌شود باید نفس خود را نگه دارید تا آزمایش به پایان برسد. این لحظات طولانی نیستند؛ بنابراین آرام باشید تا آزمایش به درستی انجام شود.
- در این مرحله، از طریق رگ بازویی، ماده حاجب به شما تزریق می‌شود. پس از چند دقیقه دوباره تصویربرداری شروع خواهد شد. ماده حاجب از طریق جریان خون در کلیه و سیستم جمع می‌شود و تصاویر آنها را به رنگ سفید نشان می‌دهد. ممکن است تکنسین رادیولوژی از شما درخواست که پهلو به پهلو شوید. این تغییر موقعیت با هدف تصویربرداری دقیق‌تر انجام می‌شود.
بیشتر بدانید: علائم افتادگی مثانه چیست؟
بعد از پیلوگرام داخل وریدی چه کارهایی باید انجام دهیم؟
بعد از انجام آزمایش IVP نیازی به بستری شدن ندارید، اما علائم حیاتی شما دوباره بررسی می‌شوند. به همین دلیل احتمالا باید ساعاتی را در مرکز درمانی سپری کنید؛ مثلا ممکن است دچار حساسیت یا واکنش‌های آلرژیک شوید. اگر پس از گذشت ۸ ساعت از آزمایش تخلیه ادرار نداشتید یا حجم آن کمتر از ۲۰۰ میلی‌لیتر بود، حتما با پزشک معالج مشورت کنید.
همچنین ممکن است در ناحیه تزریق ماده حاجب با قرمزی پوست مواجه شوید. این عوارض پایدار نیستند و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شوند.
اگر پس از انجام این تست با مشکلات زیر مواجه شدید، حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید:
- خون در ادرار
- تب و لرز
- حالت تهوع و استفراغ
تفسیر نتایج آزمایش IVP چگونه است؟
تفسیر عکس رنگی کلیه توسط پزشک متخصص با توجه به علائم و وضعیت سلامت عمومی بیمار انجام می‌شود. در حالت کلی اگر کلیه‌ها، ماده حاجب را سریع جذب کنند، عملکرد خوبی دارند.
تست پیلوگرام داخل وریدی در چند خط
پیلوگرام داخل وریدی (IVP) یا اوروگرافی ترشحی، یک روش غیرتهاجمی برای تشخیص بیماری‌های کلیوی است. این تست نیازی به بیهوشی عمومی ندارد و از داروهای مسکن نیز برای آن استفاده نمی‌شود. درمانکده دوستدار سلامتی شما.
سوالات رایج
خیر. میزان تابشی که در طی آزمایش IVP به بدن تابانده می‌شود، بسیار کم است و سلول‌های بدن را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
اوروگرافی ترشحی برای زنان باردار باید زیر نظر پزشک انجام شود. جنین در معرض هیچ اشعه‌ایی نباید قرار بگیرد.
ماده حاجب، ماده رنگی ید دار است. میزان تزریق آن با توجه به فاکتورهایی مانند غلظت دارو و وزن بیمار محاسبه می‌شود.
بله. منظور از پیلوگرام داخل وریدی (IVP) یا اوروگرافی ترشحی، همان عکس رنگی از کلیه‌ها است.
در مدت زمان ناشتایی، نوشیدن آب برای رفع تشنگی محدودیتی ندارد.
منبع: mayoclinic | hopkinsmedicine | urologyhealth
