بی‌خوابی یک نوع اختلال خواب است که می‌تواند به طور حاد (کوتاه‌مدت) یا مزمن (طولانی‌مدت) رخ دهد. بی‌خوابی حاد از یک شب تا چند هفته طول می‌کشد. اما بی‌خوابی مزمن حداقل سه شب در هفته رخ می‌دهد و به مدت سه ماه یا بیشتر ادامه دارد. پزشکان سعی می‌کنند از دارو به عنوان آخرین راه حل برای درمان بی‌خوابی استفاده کنند. در صورت تجویز دارو هم ممکن است به شما توصیه کنند که از آن برای مدت زمان کوتاه استفاده کنید. این مقاله از مجله درمانکده به معرفی دارو برای بی خوابی اختصاص دارد. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا درباره رایج‌ترین داروهایی که می‌توانند به بهبود خواب شما کمک کنند اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فهرست محتوا
بهترین دارو برای بی خوابی شبانه چیست؟
قرص‌های خواب‌آور انواع مختلفی دارند. بعضی از این داروها باید توسط پزشک تجویز شوند؛ در حالی که تعدادی از آن‌ها را میتوانید بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید.
داروهای خواب‌آور بدون نسخه
محصولاتی که بدون نیاز به نسخه پزشک توسط داروخانه‌ها در اختیار شما قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:
۱. داروهای حاوی آنتی‌هیستامین
بعضی از آنتی‌هیستامین‌ها مثل دیفن‌هیدرامین که برای تسکین علائم آلرژی فرموله شده‌اند، برای درمان بی‌خوابی هم قابل استفاده هستند. چرا که خواب‌آلودگی یکی از عوارض جانبی آن‌ها است.
درست است که انواع خاصی از آنتی‌هیستامین‌ها بدون نسخه به فروش می‌رسند، اما بهتر است قبل از مصرف آن‌ها به عنوان داروی بی خوابی با پزشک مشورت کنید. چون ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کنند یا با گذشت زمان باعث وابستگی شما شوند.
بیشتر بخوانید: بی خوابی را چگونه کنترل کنیم؟ + 5 تکنیک برای رفع بی خوابی
۲. مکمل ملاتونین
ملاتونین هورمونی است که به طور طبیعی توسط غده پینه‌آل (صنوبری) در بدن تولید می‌شود. این هورمون به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند و به همین دلیل از مکمل آن به عنوان دارو برای بی خوابی شب استفاده می‌شود.
تحقیقات کافی در مورد اثربخشی مکمل ملاتونین وجود ندارد. اما ممکن است مصرف آن در موارد خاص مفید باشد. این محصول به طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود. با این حال، ممکن است در بعضی از افراد عوارض جانبی مختلف مثل حالت تهوع، سردرد و سرگیجه ایجاد کند.
داروهای خواب‌آوری که باید توسط پزشک تجویز شوند
داروهای تجویزی مورد استفاده برای درمان بی‌خوابی شامل موارد زیر هستند:
۱. بنزودیازپین‌ها
بنزودیازپین‌ها داروهای ضد اضطراب هستند که باعث آرامش و خواب‌آلودگی می‌شوند. از آنجا که احتمال وابسته شدن به این داروها بسیار بالا است، احتمالا پزشک از شما می‌خواهد که برای مدت زمان کوتاه (به عنوان مثال، هفت تا ۱۰ روز) از آن‌ها استفاده کنید. بعضی از انواع بنزودیازپین که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند عبارت‌اند از:
- کوزپام (Quazepam)
- تریازولام (Triazolam)
- استازولام (Estazolam)
- تمازپام (Temazepam)
۲. آگونیست‌های گیرنده بنزودیازپین
آگونیست‌های گیرنده بنزودیازپین در مقایسه با بنزودیازپین‌ها سریع‌تر عمل می‌کنند و عموما عوارض جانبی کمتری دارند. از این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زولپیدم (Zolpidem)
- زالپلون (Zaleplon)
- اس‌زوپیکلون (Eszopiclone)
۳. آنتاگونیست‌های گیرنده اورکسین
اورکسین یک نوع نوروترنسمیتر (انتقال‌دهنده عصبی) است که بیداری را تحریک می‌کند. آنتاگونیست‌های گیرنده اورکسین می‌توانند اثر این نوروترنسمیتر را مهار کنند. با این حال، استفاده از آن‌ها برای مدت طولانی توصیه نمی‌شود. آنتاگونیست‌هایی که مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هستند عبارت‌اند از:
- بلسومرا (Belsomra)
- لمبورکسانت (Lemborexant)
- داریدورکسانت (Daridorexant)
۴. تاسیملتئون
تاسیملتئون (Tasimelteon) با افزایش اثر ملاتونین روی مغز می‌تواند به درمان بی‌خوابی کمک کند. استفاده از این دارو برای درمان اختلالات خواب-بیداری و سندرم اسمیت-مگنیس مورد تایید FDA است. معمولا توصیه می‌شود ۲۰ میلی‌گرم از این دارو را یک ساعت قبل از خواب مصرف کنید.
بیشتر بخوانید: بی خوابی نشانه چه بیماری است؟ 4 مشکلاتی که ممکن است مبتلا شویم
۵. دوکسپین
از دوکسپین (Doxepin) هم می‌توان به عنوان دارو برای بی خوابی استفاده کرد. این دارو اثرات درمانی خود را با مهار کردن هیستامین و سایر گیرنده‌های مغز اعمال می‌کند. برای درمان بی‌خوابی باید سه تا ۶ میلی‌گرم از دوکسپین را قبل از خواب مصرف کنید.
کدام داروهای گیاهی یا مکمل‌های غذایی برای درمان بی‌خوابی مناسب‌اند؟
این روزها انواع مختلفی از مکمل غذایی یا دارو گیاهی برای جلوگیری از بی خوابی یا درمان آن در بازار وجود دارد. نتیجه تحقیقات مختلف درباره این محصولات ضد و نقیض است. اما در بعضی موارد استفاده از آن‌ها می‌تواند مفید باشد. در ادامه با تعدادی از این محصولات خواب‌آور آشنا می‌شوید.
۱. مکمل‌های حاوی سنبل‌الطیب
بعضی از افراد از مکمل سنبل‌الطیب به عنوان بهترین قرص خواب گیاهی یاد می‌کنند. چون تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم سنبل‌الطیب یک ساعت قبل از خواب می‌تواند به خوابیدن افراد کمک کند و کیفیت خواب آن‌ها را بهبود بخشد. البته گفته می‌شود که این گیاه ممکن است روی درصد کمی از افراد اثر معکوس داشته باشد و باعث بی‌خوابی شود.
مکمل‌های حاوی سنبل‌الطیب احتمالا برای زنانی که در حین یائسه شدن دچار مشکلات خواب می‌شوند، گزینه خوبی هستند. چون در بعضی از مطالعات مشاهده شده است که این گیاه می‌تواند گرگرفتگی مرتبط با یائسگی را کاهش دهد و به درمان بی‌خوابی ناشی از آن کمک کند.
اثرات آرام‌بخش سنبل‌الطیب ممکن است تا مدت‌ها باقی بماند و حتی گاهی‌اوقات باعث خواب‌آلودگی صبحگاهی شود. توصیه می‌شود بعد از مصرف مکمل این گیاه رانندگی نکنید یا کاری انجام ندهید که به هوشیاری نیاز داشته باشد. همچنین از مصرف الکل یا داروهای آرام‌بخش بپرهیزید.
تعدادی از مطالعات نشان داده‌اند که سنبل‌الطیب بیش از سایر داروهای خواب‌آور طبیعی باعث عوارض جانبی ناخواسته از جمله ضربان قلب نامنظم، سرگیجه، ناراحتی معده و سردرد می‌شود. علاوه بر این، ممکن است در موارد نادر به کبد آسیب برساند.
بیشتر بخوانید: چگونه بهتر بخوابیم؟ روش‌هایی برای داشتن خواب بدون استرس
۲. مکمل گلیسین
گلیسین یک نوع اسید آمینه است که در متابولیسم، جذب مواد مغذی، پیشگیری از بیماری‌ها و خواب نقش دارد. بدن انسان این اسید آمینه را با خوردن حبوبات، گوشت و محصولات لبنی دریافت می‌کند. همچنین می‌تواند آن را به طور طبیعی بسازد.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مصرف دوز کمی از مکمل گلیسین قبل از خواب ممکن است کیفیت خواب را بهبود بخشد و خواب‌آلودگی روزانه را در افراد مبتلا به علائم بی‌خوابی کاهش دهد. در حال حاضر، دوز توصیه‌شده گلیسین حدود ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز است.
۳. مکمل منیزیم
منیزیم یک ماده معدنی است که نقش مهمی در بسیاری از فرآیندهای بدن ایفا می‌کند. بر اساس تحقیقات، سطح منیزیم بدن روی کیفیت و کمیت خواب تاثیر می‌گذارد. اکثر مردم منیزیم مورد نیاز خود را با خوردن غلات کامل، آووکادو، موز، آجیل، دانه‌ها و حبوبات تامین می‌کنند. اما سایرین ممکن است به مکمل آن نیاز داشته باشند.
توصیه می‌شود در طول روز بیش از ۳۵۰ میلی‌گرم منیزم دریافت نکنید. اگر از مکمل این ماده معدنی طبق دستورالعمل استفاده کنید، به احتمال زیاد به مشکل خاصی مبتلا نمی‌شوید. با این حال، ممکن است بعضی از افراد بعد از مصرف آن دچار اسهال شوند. بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی هم باید مکمل منیزیم را بااحتیاط و تحت نظر پزشک مصرف کنند.
خطرات مصرف دارو برای بی خوابی چیست؟
یکی از خطرات اصلی قرص‌های خواب‌آور این است که به آن‌ها وابسته می‌شوید و دیگر نمی‌توانید بدون مصرف دارو بخوابید. همچنین ممکن است در صورت کنار گذاشتن آن‌ها، احساس ناخوشایندی پیدا کنید یا به بی‌خوابی شدیدتری دچار شوید.
علاوه بر این، بعضی از قرص‌های خواب‌آور می‌توانند باعث سرگیجه و فراموشی شوند و تمرکز کردن را برای شما دشوار کنند. این عوارض ممکن است در بعضی از افراد به خصوص سالمندان خطر تصادف و زمین خوردن را افزایش دهند.
داروهای خواب‌آور طبیعی یا گیاهی هم کاملا بی‌خطر نیستند. چون می‌توانند با سایر داروها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند. به‌علاوه، ممکن است برای کسانی که شرایط پزشکی خاصی دارند مناسب نباشند.
چگونه عوارض داروهای خواب‌آور را به حداقل برسانیم؟
با رعایت نکات زیر میتوانید تا حد زیادی از عوارض داروهای خواب‌آور جلوگیری کنید:
- قبل از تجویز داروی خواب‌آور، فهرست تمام داروها، مکمل‌های غذایی یا محصولات گیاهی مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.
- از دارو دقیقا طبق دستور استفاده کنید.
- از پزشک بپرسید که تا چه زمانی میتوانید دارو بخورید و چگونه باید مصرف آن را متوقف کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید. چون باعث تشدید عوارض داروهای خواب‌آور می‌شوند.
- داروهای خواب‌آور شخص دیگری را مصرف نکنید و قرص‌های خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.
بیشتر بخوانید: اختلال خواب چیست و چگونه درمان می شود؟
کسانی که می‌خواهند از دارو برای بی خوابی در بارداری یا شیردهی استفاده کنند، باید نظر پزشک را در مورد این محصولات جویا شوند. مصرف دارو برای بی خوابی کودکان، سالمندان و افراد بیمار هم باید حتما تحت نظر پزشک باشد. برای دریافت راهنمایی بیشتر در این زمینه میتوانید با مشاوره آنلاین دکتر روانپزشک مشورت کنید.
کلام پایانی
اگر بی‌خوابی شما شدید است، زندگی روزمره‌تان را مختل کرده است یا به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد، برای درمان آن به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین بسته به علت زمینه‌ای بی‌خوابی ممکن است لازم باشد از روانشناس یا روانپزشک هم کمک بگیرید. توصیه می‌کنیم برای این کار از طریق سایت درمانکده اقدام کنید. در درمانکده میتوانید با بهترین متخصصان آشنا شوید و با آن‌ها به صورت حضوری یا آنلاین مشورت کنید.
سوالات متداول
در حال حاضر، داروهای گیاهی متنوعی برای درمان بی‌خوابی کودکان در بازار در دسترس است. این داروها معمولا بدون نسخه به فروش می‌رسند، اما بهتر است قبل از دادن آن‌ها به فرزندتان با دکتر اطفال مشورت کنید.
از آنجا که داروهای خواب‌آور می‌توانند عوارض متعددی داشته باشند، توصیه می‌شود بعد از ترک به طور خودسرانه از آن‌ها استفاده نکنید. داروی خواب‌آور بعد از ترک اعتیاد باید توسط پزشک و با در نظر گرفتن شرایط فرد تجویز شود.
در اتاق خنک و تاریک بخوابید، قبل از خواب از وسایل الکترونیکی مثل تلویزیون استفاده نکنید، هر روز در ساعت مشخصی به رختخواب بروید، بلافاصله قبل از خواب قهوه ننوشید و استرس خود را به حداقل برسانید.
منابع: healthline, sleepfoundation, healthdirect
