بیماری های عفونی؛ علل، عوارض و راه‌های درمان

بیماری های عفونی اختلالاتی هستند که توسط ارگانیسم‌هایی مانند باکتری ها، ویروس ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها ایجاد می شوند. ارگانیسم های بسیاری در بدن و بر روی بدن ما زندگی می کنند. آنها معمولاً بی ضرر یا حتی مفید هستند. اما برخی آن ها تحت شرایط خاص، ممکن است باعث بیماری شوند.

برخی از بیماری های عفونی ممکن است از فردی به فرد دیگر انتقال یابند. برخی از آنها توسط حشرات یا حیوانات دیگر منتقل می شوند. و برخی دیگر نیز با مصرف غذای یا آب آلوده یا مواجهه با ارگانیسم های محیطی انتقال می یایند.

علائم و نشانه ها بسته به ارگانیسم عامل عفونت متفاوت است، اما اغلب شامل تب و خستگی می شوند. عفونت های خفیف ممکن است به استراحت و درمان های خانگی پاسخ دهند، در حالی که برخی از عفونت های مهلک ممکن است نیاز به بستری و مراجعه به بهترین متخصص عفونی داشته باشند.

بسیاری از بیماری های عفونی مانند سرخک و آبله مرغان با واکسن قابل پیشگیری هستند. شستشوی مکرر و کامل دست ها نیز در محافظت در برابر بیماری های عفونی کمک کننده است.

علائم بیماری‌های عفونی

هر بیماری عفونی علائم و نشانه های خاص خود را دارد. علائم و نشانه های کلی که در شماری از بیماری های عفونی مشترک هستند، عبارتند از:

• تب
• اسهال
• خستگی
• دردهای عضلانی
• سرفه

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت بروز هر یک از موراد زیر به دنبال مراقبت پزشکی باشید:

• گازگرفتگی توسط حیوان
• داشتن مشکلات تنفسی
• سرفه کردن برای مدت زمان بیش از یک هفته
• سردرد شدید همراه با تب
• تجربه ی بثورات جلدی یا تورم
• تب غیر قابل توضیح یا طولانی مدت
• مشکلات بینایی ناگهانی

علت ابتلا به بیماری های عفونی

بیماری های عفونی می توانند ناشی ازموارد زیر باشند:

• باکتری ها. این ارگانیسم های تک سلولی عامل بیماری هایی نظیر ﮔﻟو درد ﻣﯾﮑروﺑﯽ، عفونت ادراری و سل هستند.
• ویروس ها. ویروس ها حتی کوچکتر از باکتری ها هستند باعث ایجاد بیماری های متعددی از سرماخوردگی تا ایدز می شوند.
• قارچ ها. بسیاری از بیماری های پوستی مانند کرم حلقوی و پای ورزشکار ناشی از قارچ ها هستند. انواع دیگر قارچ ها قادرند ریه ها یا سیستم عصبی را آلوده سازند.
• انگل ها. عامل ایجاد مالاریا انگل ریزی است که توسط نیش پشه منتقل می شود. سایر انگل ها ممکن است از مدفوع حیوانات به انسان منتقل شوند.

تماس مستقیم

آسان ترین راه ابتلا به عمده ی بیماریهای عفونی، برقراری تماس با شخص یا حیوان مبتلا به این عفونت است. از جمله بیماری های عفونی می توانند از راه های زیر طی تماس مستقیم انتقال یابند:

• شخص به شخص. بیماری های عفونی معمولاً از طریق انتقال مستقیم باکتری ها، ویروس ها یا میکروب های دیگر از شخصی به شخص دیگر گسترش می یابد. این امر ممکن است طی سرفه، عطسه، لمس یا بوسیدن شخص عاری از بیماری توسط فرد مبتلا به باکتری یا ویروس به رخ دهد.
• این میکروب ها می توانند از طریق تبادل مایعات بدن طی تماس جنسی نیز انتشار یابند. شخص ناقل میکروب ممکن است هیچ گونه علائمی از بیماری نداشته باشد، اما براحتی می تواند ناقل باشد.
• حیوان به شخص. گزیدگی یا خراشیدگی ناشی از یک حیوان آلوده – حتی حیوان خانگی – می تواند شما را بیمار کند و در شرایط حادی که می تواند کشنده باشد، قرار دهد. دست زدن به مدفوع حیوانات نیز می تواند خطرناک باشد. به عنوان مثال، ممکن است با برداشتن جعبه بستر گربه خود به بیماری توکسوپلاسموز مبتلا شوید.
• مادر به فرزند متولد نشده. یک زن باردار ممکن است میکروب هایی که باعث بیماری های عفونی می شوند را به نوزاد متولد نشده خود منتقل کند. برخی از میکروب ها می توانند از جفت یا شیر مادر انتقال یابند. میکروب های واقع در واژن نیز می توانند در زمان تولد به کودک منتقل شوند.

تماس غیر مستقیم

ارگانیسم های عامل بیماری می توانند از طریق تماس غیرمستقیم نیز منتقل شوند. بسیاری از میکروب ها می توانند بر روی اشیاء بی جان مانند رومیزی، دستگیره ی در یا دستگیره شیر آب باقی بمانند.

به عنوان مثال، شما با گرفتن دستگیره دری که توسط فرد بیمار مبتلا به آنفولانزا یا سرماخوردگی لمس شده است، می توانید میکروب هایی را که او برجای گذاشته است را بگیرید؛ و اگر پیش از شستن دست ها چشم، دهان یا بینی خود لمس کنید، ممکن است مبتلا شوید.

نیش حشرات

بعضی از میکروب ها برای انتقال از یک میزبان به میزبان دیگر به حشرات حامل – مانند پشه ها، کک ها، شپش ها یا کنه ها – متکی هستند. این حامل ها به عنوان وکتور (حامل) شناخته می شوند. پشه ها می توانند حامل انگل مالاریا یا ویروس غرب نیل باشند. کنه های گوزنی ممکن است باکتری های عامل بیماری لایم را با خود داشته باشند.

آلودگی غذایی

میکروب های عامل بیماری می توانند از طریق غذا و آب آلوده نیز شما را مبتلا کنند. این مکانیسم انتقال امکان گسترش میکروب ها در شمار زیادی از افراد را از طریق یک منبع واحد فراهم می کند. به عنوان مثال، اشرشیاکلی (E. coli) باکتری است که در و یا بر روی برخی از غذاها مانند همبرگر نیمه پخته یا آب میوه غیر پاستوریزه دیده می‌شود.

این مطلب راهم مطالعه کنید: متخصص عفونی کیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

عوامل خطرزا

در صورتی که سیستم ایمنی بدن شخص مبتلا به بیماری عفونی عملکرد مناسبی نداشته باشد، احتمالاً وی بیمار خواهد شد. در صورت وجود شرایط زیر وقوع این امر محتمل است:

• ابتلا در حین مصرف استروئیدها یا داروهای دیگری مانند داروهای ضد رد برای ارگان پیوند یافته، که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند
• مبتلا بودن به HIV یا ایدز
• ابتلا به انواع خاصی از سرطان ها یا اختلالات دیگری که سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار می دهند

علاوه بر این، وضعیت های بالین دیگر، مانند ابزار پزشکی کاشته شده، سوء تغذیه و افزایش سن ممکن است فرد را در معرض عفونت قرار دهد.

عوارض جانبی بیماری های عفونی

بیشتر بیماری های عفونی تنها با عوارض جزئی همراه هستند. اما برخی از عفونت ها – مانند ذات الریه، ایدز و مننژیت – می توانند مهلک شوند. چند نوع عفونت با افزایش طولانی مدت خطر سرطان همراه هستند:

• ویروس پاپیلومای انسانی با سرطان دهانه رحم مرتبط است
• هلیکوباکتر پیلوری با سرطان معده و زخم معده ارتباط دارد
• هپاتیت B و C با سرطان کبد ارتباط دارند

علاوه بر این، برخی از بیماری های عفونی ممکن است خاموش شده، و مجدداً در آینده – گاهی حتی دهه ها بعد- بروز یابند. به عنوان مثال، فردی که به آبله مرغان مبتلا شده است ممکن است بعدها در زندگی به زونا ابتلا یابد.

راه‌های پیشگیری از بیماری های عفونی

برای کاهش خطر ابتلا به عفونت این نکات را دنبال کنید:

• دست هایتان را بشویید. این امر به ویژه پیش و پس از تهیه غذا، پیش از صرف غذا و پس از استفاده از توالت بسیار مهم است. سعی کنید دستان خود را به چشم، بینی یا دهان خود نزنید، چراکه این یک روش معمول ترین راه ورود میکروب ها به بدن است.
• واکسین بزنید. واکسیناسیون می تواند احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری ها را به شدت کاهش دهد. توجه داشته باشید واکسیناسیون های توصیه شده در مورد خود و نیز فرزندانتان در زمان مربوطه انجام شده باشند.
• در صورت بیماری در خانه بمانید. درصورت داشتن استفراغ، اسهال یا تب، سر کار نروید. اگر فرزندتان هریک از این علائم را داشت، وی را به مدرسه نفرستید.
• غذاها را به دقت آماده کنید. پیشخوان ها و سایر سطوح آشپزخانه را هنگام تهیه غذا تمیز نگه دارید. با استفاده از دماسنج مواد غذایی و بررسی میزان نرمی و سفتی، غذاها را در دمای مناسب طبخ کنید. برای گوشت هایچرخ کرده، این دما معادل حداقل 160 درجه فارنهایت (71 درجه سانتیگراد)؛ برای مرغ ، 165 فارنهایت (74 درجه سانتیگراد)؛ و برای بیشتر گوشت های دیگر ، حداقل 145 فارنهایت (63 درجه سانتیگراد) است.
• همچنین باقیمانده غذاها را بلافاصله به یخچال منتقل کنید – اجازه ندهید غذاهای پخته شده برای مدت طولانی در دمای اتاق بمانند.
• رابطه جنسی ایمن برقرار کنید. در صورتی که شما یا شریک جنسی تان سابقه عفونت های مقاربتی یا رفتارهای پرخطر دارید، همیشه از کاندوم استفاده کنید.
• از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی بپرهیزید. از مسواک، شانه و تیغ شخصی خود استفاده کنید. از استفاده از لیوان نوشیدنی یا ظروف غذاخوری مشترک خودداری کنید.
• عاقلانه سفر کنید. د صورت سفر به خارج از کشور، درمورد هرگونه واکسیناسیون خاص – مانند تب زرد، وبا، هپاتیت A یا B یا تب حصبه – که ممکن است لازم باشد، با پزشک خود صحبت کنید.

روش های تشخیص بیماری عفونی

ممکن است پزشک برای تعیین علت بروز علائم، دستور انجام تست های آزمایشگاهی یا اسکن تصویربرداری را بدهد.

تست های آزمایشگاهی

بسیاری از بیماری های عفونی علائم و نشانه های مشابهی دارند. گاهی اوقات نمونه مایعات بدن می تواند شواهدی از میکروب خاص عامل بیماری را نشان دهد. این امر به پزشک در فرایند درمان کمک می کند.

• آزمایش های خون. یک تکنسین با وارد کردن نیدل در ورید، معمولاً در محل بازو، نمونه خون را می گیرد.
• آزمایش ادرار. این آزمایش بدون درد مستلزم ادرار کردن در یک ظرف است. برای جلوگیری از آلودگی احتمالی نمونه، ممکن است آموزش داده شود که در ابتدا ناحیه تناسلی با یک ضد عفونی کننده تمیز شده و سپس ادرار جمع آوری گردد.
• سواب های گلو. نمونه هایی که از گلو یا سایر نواحی مرطوب بدن بدست می آید ممکن است با کمک سواب استریل گرفته شود.
• نمونه مدفوع. ممکن است چگونگی گرفتن نمونه مدفوع برای ارائه به آزمایشگاه به منظور بررسی نمونه انگل ها و موجودات دیگر آموزش داده شود.
• بذل نخاعی (پانکچر کمری). این روش برای گرفتن نمونه ای از مایع مغزی نخاعی از طریق سوزنی که با دقت بین استخوان های ستون فقرات وارد شده است، انجام می شود. معمولاً از بیمار خواسته می شود زانوهای خود را به سمت سینه کشیده و به پلوی خود دراز بکشد.

اسکن های تصویربرداری

روش های تصویربرداری – مانند اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی – می توانند به تشخیص دقیق کمک کرده و بیماری های دیگری که باعث این علائم می شوند را رد کنند.

بیوپسی

در طی بیوپسی، نمونه بافتی کوچکی از ارگان داخلی برای آزمایش گرفته می شود. به عنوان مثال، بیوپسی بافت ریه می تواند برای بررسی انواع قارچ هایی که منجر به نوع خاصی از ذات الریه می شوند، مورد استفاده قرار گیرد.

راه‌های درمان بیماری های عفونی

آگاهی از نوع میکروب عامل بیماری، انتخاب مناسب ترین گزینه درمانی را برای پزشک تسهیل می کند.

آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک ها در خانواده های مشابهی دسته بندی می شوند. باکتری ها نیز در گروه هایی محتوی انواع مشابه (مانند استرپتوکوک یا E. coli) طبقه بندی می شوند.

انواع خاصی از باکتری ها به کلاس های خاصی از آنتی بیوتیک ها حساس هستند. در صورتی که پزشک از نوع باکتری عامل بیماری آگاهی داشته باشد، درمان می تواند هدفمندتر انجام شود.

آنتی بیوتیک ها معمولاً برای عفونت های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرند، چراکه این نوع داروها هیچ تاثیری در بیماری های ناشی از ویروس ها ندارند. اما گاهی تشخیص این که کدام نوع میکروب در بیماری نقش دارد، دشوار است. به عنوان مثال، ذات الریه می تواند ناشی از باکتری، ویروس، قارچ یا انگل باشد.

استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها منجر به ایجاد انواع باکتری های مقاوم در برابر یک یا چند نوع آنتی بیوتیک شده است. این امر درمان این باکتری ها را بسیار مشکل تر می سازد.

ضد ویروس ها

• داروهایی برای درمان برخی از ویروس ها، و نه همه آنها توسعه یافته است. نمونه هایی از آن ها ویروس هایی را شامل می شود که موارد زیر را در دارند:
• HIV / ایدز
• تبخال
• هپاتیت B
• هپاتیت C
• آنفلوانزا

ضد قارچ ها

از داروهای ضد قارچ موضعی می توان برای درمان عفونت های پوستی یا ناخن ناشی از قارچ استفاده کرد. برخی از عفونت های قارچی، مانند مواردی که ریه ها یا غشاهای مخاطی را تحت تأثیر قرار می دهند، می توانند با یک داروی ضد قارچ خوراکی درمان شوند. عفونت های قارچی شدیدتر ارگان های داخلی، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ممکن است به داروهای ضد قارچ داخل وریدی نیاز داشته باشند.

داروهای ضد انگل

برخی از بیماری ها، از جمله مالاریا، ناشی از انگل های ریز هستند. با اینکه داروهایی برای درمان این بیماری ها وجود دارد، برخی از انواع انگل ها در برابر این داروها مقاومت نشان داده اند.

[sibwp_form id=5]