واکسن نوزادان و انواع آن؛ اطلاعات کامل درباره زمان‌بندی آن

واکسن نوزادان یکی از دغدغه‌های بزرگ والدین پس از به دنیا آمدن فرزندشان است. واکسن‌ها، میکروب یا ویروس ضعیف‌شده‌ای هستند که با ایجاد آنتی‌بادی، از بدن در برابر بیماری‌های جدی و کشنده مراقبت می‌کنند. اغلب واکسن‌ها از بدو تولد تزریق می‌شوند و این روند تا سن هفت سالگی ادامه دارد. در واقع انجام کامل واکسیناسیون نوزادان و کودکان بهترین راه برای محافظت از سلامت آن‌هاست. از همین‌رو آگاهی از زمان‌بندی و جدول واکسن های نوزاد اهمیت زیادی دارد و والدین نباید آن را دست کم بگیرند. 

در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا اطلاعات کاملی از انواع واکسن نوزادان و زمان مناسب تزریق آن‌ها را با شما به اشتراک بگذاریم.

واکسن نوزادان

برنامه واکسن نوزادان از بدو تولد شروع می‌شود و کودکان در هر بازه سنی، واکسن‌های مخصوص همان سن را دریافت می‌کنند. عملکرد این واکسن‌ها همچون یک سد محافظتی در بدن است و کودک را از ابتلا به بیماری‌های مختلف مصون نگه می‌دارد. 

واکسن‌های دوره کودکی، سالانه از مرگ سه میلیون نفر در دنیا جلوگیری می‌کنند و متخصصان انجام کامل واکسیناسیون از بدو تولد را بهترین راه‌کار برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌دانند. در واقع می‌توان گفت، تزریق واکسن نوزادان از بدو تولد و ادامه این روند تا سن حدود هفت سالگی، باعث شده تا بیماری‌هایی مانند کزاز، آبله و فلج اطفال به ندرت مشاهده شوند و سایر بیماری‌ها همچون دیفتری و سرخک تا حدود ۹۹.۹ درصد کاهش یابند.

انواع واکسن نوزاد

واکسن‌هایی که هر فرد باید در دوران کودکی آن‌ها را دریافت کند، شامل موارد زیر می‌شوند:

واکسن هپاتیت B یا (HepB)

برنامه واکسن نوزادان در برابر بیماری هپاتیت B به شرح زیر است:

• دوز اول ظرف ۱۲ ساعت بدو تولد
• دوز دوم یک تا ۲ ماهگی
• دوز سوم بین ۶ تا ۱۸ ماهگی

واکسن روتاویروس (RV)

عفونت ویروسی روتاویروس اغلب باعث تب، استفراغ و اسهال می‌شود و نوزادان از ۲ ماهگی واکسن آن را در ۲ دوز Rotarix یا سه دوز RotaTeq دریافت می‌کنند.

بیشتر بدانید: آلرژی کودکان؛ علائم + معرفی انواع روش های درمان آن

واکسن دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه  (DTaP)

واکسن DTaP کمک می‌کند تا نوزاد از ابتلا به دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه مصون بماند. برنامه واکسن نوزادان در برابر این بیماری‌ها شامل پنج دوز واکسن است که عبارت‌اند از:

• دوز اول در ۲ ماهگی
• دوز دوم در چهار ماهگی
• دوز سوم در ۶ ماهگی
• دوز چهارم در ۱۵ تا ۱۸ ماهگی
• دوز پنجم در چهار تا ۶ سالگی

بیشتر بخوانید: با انواع واکسن قبل از سفرهای خارجی و داخلی آشنا شوید

واکسن هموفیلوس آنفولانزا نوع b یا (Hib)

این واکسن، از کودک در برابر شایع‌ترین نوع باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا محافظت می‌کند. نوزادان معمولا واکسن Hib را سه تا چهار دوز دریافت می‌کنند که برنامه آن به شرح زیر است:

• دوز اول در ۲ ماهگی
• دوز دوم در چهار ماهگی
• دوز سوم در ۶ ماهگی
• دوز هارم بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی

واکسن کونژوگه پنوموکوکی (PCV13)

یکی از واکسن‌هایی که از نوزاد در برابر عفونت باکتریایی پنوموکوک (ذات‌الریه و مننژیت) محافظت می‌کند، واکسن PCV13 است. این واکسن شامل چهار دوز است که نوزادان آن را در سنین مختلف دریافت می‌کنند؛ از جمله:

• دوز اول در ۲ ماهگی
• دوز دوم در چهار ماهگی
• دوز سوم در ۶ ماهگی
• دوز چهارم بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی

واکسن IPV

واکسن غیر فعال فلج اطفال (IPV)، کودک را در برابر عفونت‌های فلج اطفال مصون نگه می‌دارد. برنامه واکسن نوزادان شامل چهار دوز واکسن IPV است:

• دوز اول در ۲ ماهگی
• دوز دوم در چهار ماهگی
• دوز سوم بین ۶ تا ۱۸ ماهگی
• دوز چهارم بین چهار تا ۶ سالگی

واکسن واریسلا (VAR)

برنامه واکسن نوزادان در برابر بیماری آبله مرغان یا واریسلا شامل ۲ دوز واکسن است:

• دوز اول بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
• دوز دوم بین چهار تا ۶ سالگی

واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)

برنامه واکسن MMR که ممکن است آن را با واکسن VAR ترکیب کنند به شرح زیر است:

• دوز اول بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
• دوز دوم بین چهار تا ۶ سالگی

بیشتر بخوانید: واکسن آنفولانزا را بزنیم یا نزنیم؟ آشنایی کامل با انواع آن

واکسن هپاتیت A یا (HepA)

هپاتیت A نوعی بیماری کبدی محسوب می‌شود که برای جلوگیری از ابتلا به آن، در دوران نوزادی ۲ دوز واکسن تزریق می‌کنند.

• دوز اول بین ۱۲ تا ۲۳ ماهگی
• دوز دوم حداقل ۶ ماه بعد

واکسن آنفولانزا

این واکسن به دلیل تغییر ویروس آنفولانزا، معمولا هر سال تزریق می‌شود تا ایمنی را در بدن کودکان  بالا ببرد. با این حال، ممکن است نوزادان واکسن آنفولانزا را یک یا ۲ دوز دریافت کنند که دوز اول در ۶ ماهگی و دوز دوم حداقل یک ماه بعد تزریق می‌شود.

جدول زمان‌بندی واکسن نوزادان

واکسن‌های نوزاد بر اساس زمان‌بندی از قبل مشخص‌شده‌ای تجویز می‌شود. معمولا این واکسن‌ها دارای چندین دوز هستند که در دفعات و زمان‌های مشخصی تکرار خواهند شد. اگر از ترتیب و زمان‌بندی دقیق واکسن نوزادان اطلاعی ندارید، می‌توانید از متخصص اطفال درمانکده مشورت بگیرید. 

همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای آگاهی از زمان‌بندی واکسن نوزادان جدول زیر را مطالعه کنید:

سن نوزاد	نوع واکسن
بدو تولد	واکسن ب ث ژ (BCG) واکسن فلج اطفال (OPV) اولین تزریق واکسن هپاتیت ب
واکسن نوزاد دو ماهه	واکسن سه‌گانه دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه واکسن فلج اطفال (OPV) دومین تزریق واکسن هپاتیت ب
واکسن نوزاد چهار ماهه	واکسن سه‌گانه دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)
واکسن نوزاد ۶ ماهه	واکسن سه‌گانه دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV) سومین تزریق واکسن هپاتیت ب
واکسن نوزاد ۱۲ ماهه	واکسن سرخک، سرخجه و اوریون (MMR)
واکسن نوزاد ۱۸ ماهه	واکسن سه‌گانه دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه (DTaP) واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)
واکسن چهار تا ۶ سالگی	واکسن سه‌گانه دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV) واکسن تزریقی سرخک، سرخجه و اوریون (MMR)

اگر واکسن نوزاد را نزنیم چه میشود؟

برخی والدین در مورد سلامت واکسن‌ها مطمئن نیستند؛ از همین‌رو تصمیم می‌گیرند نوزادشان هیچ نوع واکسنی دریافت نکند. این در حالی است که تایید واکسن‌ها با سخت‌گیری زیادی انجام می‌شود و یک روند کاملا علمی دارد. به همین دلیل می‌توان با اطمینان گفت، واکسن نوزادان کاملا ایمن است و به ندرت عوارض جانبی ایجاد می‌کند. 

در واقع نوزاد یا کودک شما اگر واکسن نزند، در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های جدی و خطرناک مانند فلج اطفال، سرخک و آبله مرغان قرار می‌گیرد. همچنین دیگر مزایای واکسن نوزادان را می‌توان شامل کاهش خطر بیماری‌هایی همچون زونا، مننژیت، هپاتیت B و HPV دانست. 

بهترین زمان برای تزریق واکسن نوزادان

دوز و زمان واکسیناسیون نوزادان متناسب با نوع واکسن متفاوت است. شما می‌توانید برای اطلاع از نوبت دقیق واکسیناسیون، جدول زمان‌بندی واکسن نوزادان را در همین مقاله مطالعه کنید. متخصصان معتقدند، واکسن نوزاد باید حتما در نوبت از پیش مشخص‌شده تزریق شود. در واقع اگر واکسن نوزاد را دیر بزنیم، اثرات درمانی آن کاهش می‌یابد و نوبت بعدی واکسن را هم به تاخیر می‌اندازد. با این حال، ۲ تا سه روز تاخیر در تزریق واکسن مشکلی ایجاد نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: علائم سرخک در کودکان و نوزادان

عوارض واکسن نوزادان

برخی علائم مانند تب خفیف، بی‌حالی و احساس درد در محل واکسن از عوارض خفیف واکسیناسیون نوزاد هستند که پس از گذشت ۷۲ ساعت بهبود می‌یابند. با این حال اگر نوزاد شما پس از دریافت واکسن، دچار عوارض شدیدی همچون موارد زیر شد، سریعا به دکتر اطفال مراجعه کنید:

• عفونت محل واکسن
• ورم بدن
• تنگی نفس
• تب شدید و تشنج
• واکنش‌های آلرژیک

کدام واکسن نوزاد درد بیشتری دارد؟

وقتی صحبت از واکسیناسیون نوزادان می‌شود، اغلب والدین به این موضوع فکر می‌کنند که سخت‌ترین واکسن نوزاد کدام است؟ در مراحل واکسیناسیون نوزادان، برخی از واکسن‌ها ترکیبی هستند و برای چند بیماری به صورت همزمان تزریق می‌شوند. این واکسن‌ها معمولا درد شدیدتری دارند و علائمی مانند بی‌حالی یا تب در نوزادان ایجاد می‌کنند. بنابراین در جواب این سوال که کدام واکسن نوزاد سخته، می‌توان به واکسن‌های سه‌گانه شامل واکسن بیماری کزاز، دیفتری و سیاه‌سرفه یا واکسن MMR مانند واکسن بیماری‌های سرخک، سرخجه و اوریون اشاره کرد.

بیشتر بخوانید:بوسیدن نوزاد چه عوارضی دارد؟

مراقبت‌های بعد از واکسن نوزادان

شما می‌توانید با رعایت نکاتی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، عوارض ناشی از واکسیناسیون نوزادان را کاهش دهید:

• از ماساژ و فشار دادن محل واکسن نوزاد خودداری کنید.
• برای القای حس آرامش به نوزاد، او را در آغوش بگیرید و نوازش کنید.
• لباس راحت و گشاد به نوزاد بپوشانید.
• اگر احساس کردید بدن کودک داغ است او را پاشویه کنید.
• شیر مادر می‌تواند تب نوزاد را پس از واکسن کاهش دهد و بدن او را هیدراته نگه دارد.
• برای جلوگیری از استفراغ نوزاد، او را به پهلو بخوابانید.
• برای جلوگیری از ورم و قرمزی محل واکسن، از کمپرس سرد استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: سرماخوردگی نوزاد چه علائمی دارد؟ سریع‌ترین روش درمان!

واکسن نوزاد را کجا بزنیم؟

واکسن نوزادان باید در محل واکسیناسیون زده شود. شما می‌توانید با جستجوی نزدیک‌ترین مرکز بهداشت در شهر و محله خود، برای تزریق واکسن نوزادتان در زمان مشخص‌شده اقدام کنید. همچنین اگر در مورد ترتیب واکسن نوزادان و زمان‌بندی آن سوالی دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از طریق سیستم نوبت‌دهی یا مشاوره آنلاین این مجموعه با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر اطفال آنلاین یا حضوری با تجربه آشنا شوید.

سوالات متداول

منابع: familydoctor | cdc