سوء هاضمه احساس ناراحتی یا درد در قسمت بالای شکم و قفسه سینه است که اغلب با نفخ، آروغ، حالت تهوع یا احساس سیری بیش از حد پس از غذا همراه است. به عبارت دیگر، اصطلاحی جامع برای گروهی از علائم گوارشی است برخی از غذاها می‌توانند علائم سوء هاضمه را ایجاد کنند، مانند غذاهای سرخ شده، چرب یا تند و شکلات.
به طور غیر‌رسمی، سوء هاضمه به عنوان ناراحتی معده شناخته می‌شود. این مقاله از مجله درمانکده علائم و علل سوء هاضمه را شرح و درمان های آن را بیان میکند.
بیشتر بخوانید: عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به لبنیات چیست؟
سوء هاضمه چیست؟
سوء هاضمه نوعی ناراحتی معده است که معمولاً به این دلیل اتفاق می‌افتد که فرد زیاد یا سریع غذا می‌خورد که با او موافق نبود. گاهی اوقات دل درد همراه با سوء هاضمه اتفاق می‌افتد. سوزش سر دل نام دیگر رفلاکس معده به مری (GER) است. این زمانی است که اسید معده از معده به داخل مری می‌پاشد، لوله‌ای که غذا را از دهان به معده می‌برد.
معمولاً طعم ترش یا تلخی در دهان به جا می‌گذارد و میتواند باعث ایجاد احساس ناراحتی در قفسه سینه شود. سوء هاضمه و سوزش سر دل در افراد در هر سنی، حتی کودکان اتفاق می‌افتد.
انواع سوء هاضمه
به طور کلی دو دسته اصلی سوء هاضمه وجود دارد:
- ارگانیک
- عملکردی
بیشتر بخوانید : 9 نکته طلایی در مورد رژیم غذایی برای سرطان معده
علائم سوء هاضمه
موارد زیر شامل نشانه‌های بروز سوء هاضمه در افراد می‌باشد:
- نفخ
- آروغ زدن
- ناراحتی یا درد در قسمت بالای شکم
- احساس سیری سریع هنگام غذا خوردن
- بروز سر و صدای ناخوشایند و غیر طبیعی از معده
- احساس سوزش سردل
- بی اشتهایی
- احساس حالت تهوع
بیشتر بدانید: درمان اسیدی شدن بدن چیست؟
لازم است بدانید که با توجه به مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است محققین بر این باورند که، دراز کشیدن در عرض دو ساعت پس از صرف غذا میتواند موجی از علائم سوء هاضمه را ایجاد کند. بنابراین بین آخرین وعده غذایی خود در روز و زمان خواب فاصله بیشتری بگذارید.
بیشتر بخوانید: نقش تغذیه در بروز اختلالات روانی
بیشتر بخوانید: ۷ ماده غذایی برای هضم سریع غذا
چه زمانی باید به یک متخصص تغذیه مراجعه کرد؟
سوء هاضمه میتواند نشانه یک بیماری جدی‌تری مانند: زخم معده یا گاهی سرطان باشد. اگر علاوه بر سوء هاضمه علائم زیر را تجربه کردید، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید:
- مدفوع سیاه و قیری رنگ
- استفراغ خونی
- مشکل یا درد هنگام بلع
- سابقه خانوادگی ابتلا سرطان معده
- استفراغ مکرر
- سوزش سر دل بیش از دو بار در هفته
- علائم سوء هاضمه که بیش از دو هفته طول می‌کشد.
- درد در فک، گردن، قفسه سینه یا بازو
- معده درد شدید
- تنگی نفس
- تعریق
- کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلیل
بیشتر بخوانید : سرطان روده بزرگ کشنده است؟
علل سوء هاضمه
سوء هاضمه یک مشکل رایج است که میتواند به دلیل چیزهای زیادی، از جمله خوردن و نوشیدن، ایجاد شود.
شایع‌ترین محرک‌ها عبارت‌اند از:
- کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)
- گاستریت مزمن یا حاد (التهاب معده)
- زخم معده
- هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)، باکتری که میتواند لایه مخاطی معده را آلوده کرده و باعث گاستریت و زخم شود.
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- برخی از داروهایی که مصرف می‌کنید، مانند: آنتی بیوتیک‌ها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- نوشیدن بیش از حد الکل
- نوشیدن بیش از حد کافئین
- خوردن غذاهای چرب یا تند
- خیلی سریع غذا خوردن
- سیگار کشیدن
- اگر الکل، قهوه یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین بیش از حد مصرف می‌کنید، ناخواسته میتوانید سوءهاضمه را ایجاد کنید.
- در موارد کمتر، فتق هیاتال میتواند باعث سوء هاضمه شود. این زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به سمت بالا می‌لغزد و به داخل حفره قفسه سینه می‌رود. علاوه بر سوء هاضمه، فتق هیاتال میتواند باعث درد و سوزش سر دل شود
بیشتر بخوانید: کاهش وزن بدون رژیم با ۱۰ تکنیک طلایی
شایان ذکر است که: سوء هاضمه خفیف ناشی از غذا یا نوشیدنی اغلب پس از یک یا دو ساعت برطرف می‌شود. سوء هاضمه ناشی از یک وضعیت پزشکی ممکن است تا زمانی که به طور حرفه‌ای درمان نشود، باقی بماند.
بیشتر بخوانید: برنامه غذایی بیماران قلبی
تشخیص بیماری سوء هاضمه
برای تشخیص سوء هاضمه، متخصص گوارش با پرونده سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی شروع و سبک زندگی و داروهایی که مصرف می‌کنید را بررسی میکند. همچنین شما میتوانید برای راهنمایی بیشتر به مشاور آنلاین متخصص گوارش سایت درمانکده مراجعه کنید.
در معاینات بالینی موارد زیر تجویز و انجام می‌شود که همیشه نتایج دقیق‌تری را نسبت به معاینات فیزیکی به همراه داشته است.
- آندوسکوپی: این روش از یک اسکوپ نازک و انعطاف‌پذیر که دارای یک دوربین کوچک و نور متصل است، برای ارزیابی داخل بدن استفاده میکند. بیشتر برای سوءهاضمه زمانی که علائم شدید هستند استفاده می‌شود.
- آزمایشات تصویربرداری: این ممکن است شامل اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری یا اولتراسوند باشد.
- آزمایش هلیکوباکتر پیلوری: تشخیص باکتری ممکن است شامل آزمایش خون، مدفوع یا تنفس باشد.
بیشتر بخوانید: ویتامین‌های ضروری برای تقویت دستگاه گوارش کدام‌اند؟
درمان سوء هاضمه
تغییر در نحوه زندگی شما ممکن است به تسکین سوزش سر دل و سوء هاضمه کمک کند. داروهای بدون نسخه و نسخه نیز می‌توانند کمک کنند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردزایم:
بیشتر بدانید: اندوسكوپي براي چيست؟
تغییرات سبک زندگی
10 راهکار اصلاح سبک زندگی که میتواند تا حد زیادی به تسکین علائم سوء هاضمه کمک کند:
- وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکررتر بخورید و از میان وعده‌های آخر شب خودداری کنید. وعده‌های غذایی بزرگ معده شما را منبسط کرده و فشار رو به بالا بر روی اسفنکتر مری افزایش می‌دهد.
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی را که علائم شما را تحریک و محدود کنید. داشتن یک دفترچه یادداشت میتواند به شما کمک کند غذاهایی را که باعث بدتر شدن سوزش سر دل می‌شوند، شناسایی کرده و از آن‌ها اجتناب کنید.
- کمربند و سایر لباس‌های دور کمرتان را باز کنید. لباس‌های تنگ معده را فشرده میکند و غذا را به سمت اسفنکتر تحتانی مری می‌برد و باعث برگشت غذا به مری می‌شود. این برای باریک کردن لباس زیر و همچنین کمربند صدق میکند.
- به طور منظم ورزش کنید اما نه بلافاصله بعد از غذا خوردن. حدود سه ساعت صبر کنید تا به غذای خود زمان هضم بدهید.
- پس از صرف غذا حدود دو ساعت در حالت ایستاده بمانید. جاذبه به جلوگیری از برگشت آب معده به مری کمک میکند. همچنین به جریان غذا و شیره‌های گوارشی از معده به روده کمک میکند.
- هنگام خواب سر خود را چند سانت بالا بیاورید. صاف دراز کشیدن محتویات معده را به اسفنکتر تحتانی مری فشار می‌دهد. هنگامی که سر شما بالاتر از معده شما است، جاذبه به کاهش این فشار کمک میکند
- سیگار نکشید، این عادت تولید اسید معده را تحریک میکند.
- مصرف الکل را کاهش دهید یا اصلا الکل ننوشید. اگر هنوز هم می‌خواهید نوشیدنی‌های الکلی بنوشید، آن‌ها را با آب یا نوشابه رقیق کنید، مقدار نوشیدنی را در یک نوبت محدود کنید و از مخلوط‌کن‌هایی که می‌دانید ممکن است علائم ایجاد کنند، اجتناب کنید.
- آرام باشید. تمرینات تمدد اعصاب را برای کاهش استرس بیاموزید، که میتواند سوء هاضمه مرتبط با استرس را کمتر کند.
- وزن‌تان را در تناسب و تعادل قرار دهید. چربی اضافی روی شکم به شکم شما فشار می‌آورد.
بیشتر بخوانید: خواص سیاه دانه چیست؟مهم‌ترین خواص سیاه دانه
دارودرمانی
این داروها ممکن است به تسکین سوء هاضمه کمک کنند:
- داروهای OTC: برخی از افراد با مصرف داروهای ضد اسید مانند Tums، Maalox و Milk of Magnesia از علائم سوء هاضمه تسکین یافته‌اند.
- آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامین: این گروه از داروها برای درمان سوء هاضمه و سوزش سر دل به عنوان آنتاگونیست‌های گیرنده H2 یا مسدود کننده‌های H2 شناخته می‌شوند. شامل تاگامت HB (سایمتیدین) و پپسید AC (فاموتیدین) است.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون: PPIها گروهی از داروهای OTC هستند که از آزاد شدن اسید در معده و روده جلوگیری می‌کنند. آن‌ها شامل Nexium، Prevacid و Prilosec هستند.
- پروکینتیک‌ها: این داروها به تخلیه سریع‌تر معده کمک می‌کنند.
- آنتی بیوتیک‌ها: اگر پزشک شما عفونت هلیکوباکتر پیلوری را تشخیص دهد، احتمالاً ترکیبی از آنتی بیوتیک‌ها را تجویز میکند.
- PPI و بیسموت
- داروهای ضد افسردگی: داروهایی مانند نورتریپتیلین و آمی تریپتیلین ممکن است به شل شدن اسفنکتر تحتانی مری و کاهش علائم سوء هاضمه کمک کنند.
بیشتر بخوانید: پری‌بیوتیک و هرآنچه که باید درباره آن بدانید!
خلاصه
در این مقاله به ابعاد مختلف ابتلا به بیماری ناخوشایند سوءهاضمه که ممکن است برای برخی از افراد اتفاق افتاده باشد به صورت جامع و کامل پرداخته شد تا با مطالعه آن شناخت مخاطبین نسبت به آن بیشتر و در نهایت آگاهی جمعی نسبت بدان افزایش یابد.
سلام چند مدته مشکل هضم غذا دارم که باعث میشه دفع به خوبی انجام نشه.
آزمایش میکروب معده و مدفوع دادم سالم بوده به نظر شما چیکار کنم ؟
سلام خسته نباشید
من۲۸ سالمه و سر معدم احساس سنگینی میکنم قبل از غذا خوردن هیچ مشکلی ندارم ولی تا غذا میخورم انگار یه سنگ بزرگ رو معدم سنگینی می‌کنه به نظرتون مشکل سوءهاضمه دارم
سلام من دختر ۱۹ساله استم مدتی است که بالای معده ام احساس ضربان دارم و بعداز غذا خوردن بعضاً درد میکند و بعضاً حالت تهوع دارم بعداز خوردن کم غذا احساس سیری میکنم و قسمت چپ معده ام انگار ورم کرده حتی از بیرون معلوم میشه دکتر رفتم معاینات خون کرد گفت نرمال است حال چی کار کنم آیا سو هاضمه است ؟
حامله ای