روغن سیاه یا پماد ایکتیول (Ichthyol) که با نام پماد ایکتامول (Ichthammol) نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب موضعی است که از روغن شیل نفتی غنی از گوگرد (سولفونه‌شده) به دست می‌آید. این پماد به دلیل خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و تسکین‌دهنده خود برای درمان مشکلات مختلف پوستی استفاده می‌شود.
از پماد سیاه برای کنترل عفونت‌های خفیف پوستی، تسکین ناراحتی ناشی از گزش حشرات و درمان تحریکات پوستی ناشی از تماس با گیاهان استفاده می‌شود؛ زیرا این پماد التهاب را کاهش داده و از بروز عفونت جلوگیری می‌کند. در ادامه این مقاله از مجله سلامت درمانکده بررسی خواهیم کرد که پماد سیاه ایکتیول برای چیست، چه عوارضی دارد و روش مصرف آن چگونه است؟
فهرست محتوا
اطلاعات شناسنامه‌ای داروی ایکتیول
اطلاعات شناسنامه‌ای پماد ایکتیول ۵ درصد و سایر دوزهای آن را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| عناوین | توضیحات |
| چکیده راهگشای دارو | این دارو یک ترکیب طبیعی از شیل نفتی است که برای درمان مشکلات پوستی مانند التهاب، عفونت و تحریکات پوستی استفاده می‌شود. |
| نام دارو | این دارو با نام ایکتیول [ik THAM awl] شناخته می‌شود. |
| برند دارو | این دارو با نام‌های تجاری Ichthammol و HANNAN به بازار عرضه می‌شود. |
| بک‌گراند دارو | ایکتامول که به آن بی‌تومینوآمونیوم سولفونات (Ammonium Bituminosulfonate) هم گفته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی است که از روغن شیل تیره به دست می‌آید.این ماده به‌طور معمول به‌عنوان داروی بدون نسخه برای درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و دمل‌ها استفاده می‌شود. پمادهای حاوی روغن سیاه به‌دلیل خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضدقارچی خود به تسکین مشکلات پوستی کمک می‌کنند. |
| نوع دارو | این دارو از نوع مولکول کوچک (Small Molecule) است. |
| گروه دارو | این دارو در گروه داروهای تایید‌شده قرار دارد. |
پماد ایکتیول برای چیست؟
کاربردهای اصلی این دارو عبارت‌اند از:
۱. پماد ایکتیول برای عفونت ناخن
به‌دلیل داشتن خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی، این پماد می‌تواند برای درمان عفونت‌های جزئی ناخن مانند ناخن‌های فرو رفته، مفید باشد. با این حال، بسیار مهم است که پماد را طبق دستور استفاده کنید و در صورت ادامه داشتن علائم خود به پزشک مراجعه کنید.
۲. پماد ایکتیول برای جوش
روغن سیاه معمولا برای درمان اگزما (Eczema)، پسوریازیس (Psoriasis) و آکنه روزاسه (Acne Rosacea) استفاده می‌شود. این پماد خواص ضدالتهابی و ضد میکروبی دارد که می‌تواند برای برخی مشکلات پوستی مفید باشد. در نظر داشته باشید که شواهد علمی کافی برای اثربخشی این پماد در درمان جوش‌های معمولی وجود ندارد.
این پماد بیشتر برای دمل (جوش‌های چرکی بزرگ) استفاده می‌شود؛ زیرا به تخلیه عفونت و کاهش التهاب کمک می‌کند. به‌طور خلاصه، پماد ایکتیول می‌تواند برای برخی مشکلات پوستی مفید باشد؛ اما بهتر است قبل از استفاده از این پماد با متخصص پوست مشورت کنید.
روش مصرف پماد ایکتیول
طرز استفاده از پماد ایکتیول به شرح زیر است:
- این دارو فقط برای استفاده خارجی تولید شده است.
- قبل و بعد از استفاده از این پماد، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- اگر برای درمان مشکلات پوستی دست‌های خود از این دارو استفاده می‌کنید، فقط قبل از مصرف دست‌های خود را بشویید.
- از تماس دارو با چشم‌ها خودداری کنید. در صورت تماس، چشم‌ها را با مقدار زیادی آب خنک بشویید.
- دارو را بیش از مقدار توصیه‌شده مصرف نکنید.
- اگر مقدار زیادی از این دارو را مصرف کرده‌اید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
- دقت داشته باشید که این دارو برای استفاده منظم نیست و فقط در مواقع ضروری باید استفاده شود.
- هنگام استفاده فقط یک لایه نازک از دارو را روی ناحیه مورد نظر بمالید.
- اگر علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد، این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
- دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.
- داروی استفاده‌نشده را پس از تاریخ انقضا دور بریزید.
عوارض مصرف روغن سیاه
برخی از عوارض جانبی این دارو ممکن است شامل واکنش‌های آلرژیک مانند بثورات پوستی، خارش، کهیر یا تورم صورت، لب‌ها و زبان باشد که در صورت مشاهده باید فورا به پزشک مراجعه کنید. همچنین مصرف این دارو ممکن است باعث تغییر رنگ پوست شود. در نظر داشته باشید که تمام عوارض جانبی این دارو شناخته نشده‌اند؛ بنابراین هرگونه علائم غیر عادی خود را به پزشک اطلاع دهید.
موارد احتیاط پیش از مصرف یا منع مصرف
پیش از مصرف پماد ایکتیول ۲۵ درصد و سایر دوزهای آن به موارد زیر توجه کنید:
- اگر پوست شما قبلا سوخته یا آسیب دیده است، این موضوع را به دکتر پوست و مو اطلاع دهید.
- تاثیر استفاده از روغن سیاه در بارداری و دوران شیردهی هنوز بررسی نشده است؛ بنابراین بدون تجویز پزشک از این دارو استفاده نکنید.
- زمان تاثیر پماد ایکتیول به نوع و شدت مشکل پوستی بستگی دارد؛ بنابراین دارو را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
- اگر به مواد غذایی، دارویی یا شیمیایی خاصی حساسیت دارید از مصرف این دارو خودداری کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین پماد برای اگزمای پوستی
تداخلات دارویی روغن سیاه
تاکنون هیچ‌گونه تداخل دارویی برای پماد ایکتیول گزارش نشده است. با این حال، هنگام مصرف این دارو بدون مشورت با پزشک از محصولات پوستی دیگر روی ناحیه در حال درمان استفاده نکنید. همچنین برای اطمینان بیشتر، لیستی از تمام داروهای مصرفی خود از جمله داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، مکمل‌های گیاهی و غذایی را به پزشک ارائه دهید. علاوه بر این، اگر سیگار می‌کشید، الکل می‌نوشید یا از مواد مخدر استفاده می‌کنید این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
افراد آسیب‌پذیر در مقابل داروی روغن سیاه
اگر یکی از شرایط زیر را دارید، نباید از این دارو استفاده کنید:
- به ترکیبات پماد ایکتیول حساسیت دارید.
- پوست حساس دارید.
- مستعد واکنش‌های آلرژیک به داروهای موضعی هستید.
- روی پوست شما زخم باز وجود دارد.
- مبتلا به بیماری پوستی خاصی هستید.
باورهای اشتباه و رایج درباره روغن سیاه
پماد ایکتیول یک داروی موثر برای جوش‌های چرکی، دمل و برخی عفونت‌های پوستی سطحی است و استفاده نادرست یا بیش از حد از آن می‌تواند باعث مشکلات پوستی جدی شود. باورهای نادرست درباره این پماد عبارت‌اند از:
۱. پماد ایکتیول برای ابسه مقعدی
روغن سیاه، درمان استاندارد یا رایج آبسه مقعدی نیست. آبسه‌های مقعدی معمولا به مداخلات پزشکی جدی مانند تخلیه و در برخی موارد، جراحی نیاز دارند. در نظر داشته باشید که اثربخشی این دارو برای درمان بیماری‌های پوستی خفیف مورد مطالعه قرار گرفته؛ اما درباره استفاده از آن برای آبسه‌های مقعدی تحقیق زیادی انجام نشده است. بدین‌ترتیب، قبل از مصرف این دارو برای آبسه مقعدی با یک متخصص جراحی عمومی مشورت کنید.
۲. پماد ایکتیول برای لک صورت
توجه داشته باشید که استفاده از پماد ایکتیول برای لکه‌های صورت توصیه نمی‌شود؛ زیرا تحقیقات بالینی از مصرف این پماد برای از بین بردن لک صورت پشتیبانی نمی‌کنند. بافت چرب این پماد ممکن است باعث مسدود شدن منافذ پوست شود و آکنه را تشدید کرده یا لکه‌های جدیدی ایجاد کند. با توجه به این نکات، توصیه می‌کنیم قبل از استفاده از روغن سیاه برای لکه‌های صورت از یک متخصص پوست در‌این‌باره مشاوره دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: پماد کلوبتازول برای چیست؟
۳. پماد ایکتیول برای زگیل
همان‌طور که اشاره شد، روغن سیاه برای درمان برخی از عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارد. از آنجا که انواع زگیل مانند زگیل معمولی (Common Warts)، زگیل کف پا (Plantar Warts)، زگیل تناسلی (Genital Warts) و… به‌دلیل ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شوند، استفاده از پماد ایکتیول برای درمان آن‌ها بی‌اثر است. برای از بین بردن زگیل، مشاوره با متخصص و استفاده از روش‌های موثرتر و علمی‌تر مانند کرایوتراپی (انجماد زگیل)، لیزر یا داروهای ضد ویروسی توصیه می‌شود.
۴. پماد ایکتیول برای میخچه
میخچه‌ها نواحی ضخیم‌شده پوست هستند که به‌دلیل فشار یا اصطکاک ایجاد می‌شوند و معمولا روی پاها دیده می‌شوند. کاهش فشار و اصطکاک، استفاده از اسید سالیسیلیک و برش میخچه از جمله روش‌های تایید‌شده برای درمان این نوع ضایعه‌ها هستند. در نظر داشته باشید که هنوز هیچ مطالعه‌ای درباره مصرف پماد ایکتیول برای درمان میخچه انجام نشده است؛ بنابراین قبل از استفاده از این پماد با یک پزشک در‌این‌باره مشورت کنید.
۵. پماد ایکتیول برای کیست مویی
کیست مویی، نوعی کیست است که در نزدیکی دنبالچه ایجاد شده و ممکن است عفونی شود. تاکنون، هیچ شواهد علمی مبنی بر اثربخشی پماد ایکتیول برای درمان این کیست‌ها وجود ندارد. درمان‌های استاندارد پزشکی برای کیست مویی معمولا شامل مداخلات جراحی مانند برش و تخلیه هستند. توصیه می‌کنیم در صورت ابتلا به کیست مویی، قبل از استفاده از این پماد با یک متخصص جراحی عمومی درباره روش‌های درمان مناسب خود مشورت کنید.
۶. استفاده از روغن سیاه در ناف
استفاده از ایکتیول برای اختلالات پوستی رایج است؛ اما درباره خواص آن برای استفاده در ناف هنوز تحقیقات علمی انجام نشده است. ناف یکی از اجزای حساس بدن است؛ بنابراین قبل از استفاده از پماد ایکتیول در این ناحیه با یک پزشک در‌این‌باره مشورت کنید.
۷. روغن سیاه در بینی
این پماد معمولا برای مشکلات پوستی خارجی استفاده می‌شود و استعمال آن روی غشاهای مخاطی از جمله داخل بینی توصیه نمی‌شود.
روغن سیاه از چی درست میشه؟
روغن سیاه که در صنایع دارویی و آرایشی با نام ایکتیول (Ichthyol) شناخته می‌شود، یک ترکیب طبیعی است که از شیل‌های نفتی، مواد معدنی که از رسوبات فسیلی دریایی به‌وجود آمده‌اند، استخراج می‌شود. این ماده طی فرآیند تقطیر از سنگ‌های قیری استخراج شده و در دمای بالا به شکل مایع قیری و تیره‌رنگ در می‌آید.
این ترکیب دارای خواص ضد التهابی، ضد عفونی‌کننده و آنتی‌باکتریالی است و کاربردهای متنوعی در پزشکی و داروسازی دارد. یکی از اشکال رایج دارویی این ماده، ایکتامول (Ichthammol) است که به صورت پمادهای ضد التهابی و ضد عفونی‌کننده در دسترس است.
بیشتر بخوانید: پماد نیتروفورازون
راهنمای پزشک
پماد ایکتیول یا روغن سیاه، یک ترکیب طبیعی با خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد عفونی‌کننده است که از شیل‌های نفتی استخراج می‌شود و در درمان مشکلات پوستی مانند التهاب، عفونت و تحریکات پوستی کاربرد دارد. روغن سیاه در داروخانه‌ها بدون نسخه قابل دسترسی است. با این حال، به دلیل حساسیت‌ها و اثرات متفاوت آن روی پوست، توصیه می‌شود قبل از استفاده با یک متخصص پوست در‌این‌باره مشورت کنید.
شما می‌توانید از طریق سیستم نوبت‌دهی درمانکده از بهترین متخصصان پوست در سراسر کشور نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین با دکتر پوست و مو دریافت کنید.
سوالات متداول
این دارو به‌دلیل خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی برای درمان مشکلات پوستی مانند اگزما، عفونت‌های جزئی، جوش‌های چرکی و دمل مفید است. همچنین در کاهش التهاب ناشی از گزش حشرات و برخی تحریکات پوستی کاربرد دارد.
این دارو به‌تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد عفونی‌کننده برای درمان انواع مشکلات پوستی از جمله گزش حشرات و عفونت‌های پوستی استفاده می‌شود.
منبع: drugbank | clevelandclinic
