ابتلا به کم کاری تیروئید در بارداری یکی از چالش‌هایی است که می‌تواند سلامت مادر و جنین را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. چرا که اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشود، ممکن است با پیامدهای جدی مانند اختلال رشد جنین، زایمان زودرس و حتی سقط جنین همراه باشد. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی علائم، دلایل و راه‌های درمان تیروئید کم کار در بارداری می‌پردازیم تا به شما کمک کنیم این دوران حساس را با آرامش خاطر بیشتری پشت سر بگذارید.
فهرست محتوا
کم‌کاری تیروئید چیست؟
قبل از اینکه در مورد هیپوتیروئیدیسم یا کم‌کاری تیروئید در بارداری صحبت کنیم، بهتر است به این سوال که تیروئید چیست و چه کاری انجام می‌دهد، پاسخ دهیم.
تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد و هورمون‌های تری‌یدوتیرونین (T3) و تترایدوتیرونین یا تیروکسین (T4) را تولید می‌کند. ترشح T3 و T4 توسط یکی از هورمون‌های هیپوتالاموس به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) تنظیم می‌شود.
هورمون‌های غده تیروئید نحوه استفاده بدن از انرژی را کنترل می‌کنند و تقریبا روی عملکرد تمام اندام‌های بدن تاثیر می‌گذارند. هیپوتیروئیدیسم زمانی اتفاق می‌افتد که فعالیت غده تیروئید کم می‌شود و سطح هورمون‌های آن کاهش می‌یابد.
هیپوتیروئیدیسم می‌تواند در هر دوره‌ای از زندگی از جمله دوران بارداری اتفاق بیفتد. بسیاری از علائم این بیماری مشابه علائم بارداری است. به عنوان مثال، هر ۲ می‌توانند باعث خستگی، افزایش وزن و تغییر در وضعیت قاعدگی شوند. از سوی دیگر، پایین بودن سطح هورمون تیروئید ممکن است مشکلاتی را برای باردار شدن ایجاد کند یا عاملی برای سقط جنین و افزایش خونریزی پس از زایمان باشد.
بیشتر بدانید: پرکاری تیروئید در بارداری
علائم کم‌کاری تیروئید در بارداری
علائم تیروئید کم کار ممکن است خفیف باشد و به آرامی شروع شود. در سایر موارد، بیماران علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- خستگی شدید
- افسردگی
- ناتوانی در تحمل سرما
- تورم صورت
- افزایش وزن
- یبوست
- تغییر پوست و مو از جمله خشکی پوست و از دست دادن ابروها
- افزایش شکنندگی ناخن‌ها
- سندرم تونل کارپال (درد یا سوزن‌سوزن شدن دست)
- ضربان قلب آهسته
- تنگی نفس در هنگام فعالیت بدنی
- گرفتگی عضلات یا درد مفاصل
- مشکل در تمرکز یا حافظه
علائم کم‌کاری تیروئید در بارداری ممکن است شباهت زیادی به علائم سایر بیماری‌ها داشته باشد. اگر مشکلات فوق را تجربه کردید، برای تشخیص علت آن‌ها به پزشک مراجعه کنید.
دیر فهمیدن کم کاری تیروئید در بارداری چه عوارضی دارد؟
از آنجا که هورمون‌های تیروئید برای رشد طبیعی مغز و سیستم عصبی جنین ضروری هستند، کم کاری تیروئید در کودکان متولدنشده عوارض جدی ایجاد می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که غده تیروئید جنین تقریبا در هفته ۱۲ بارداری شروع به کار می‌کند. اما تا هفته ۲۰-۱۸ بارداری نمی‌تواند هورمون کافی تولید کند و به همین دلیل جنین در چند ماه اول به هورمون‌های تیروئید مادر وابسته است.
کم‌کاری تیروئید در بارداری می‌تواند اثرات طولانی‌مدتی بر جنین داشته باشد یا حتی سلامت مادر را تحت تاثیر قرار دهد. به گفته متخصصان، اگر این بیماری به موقع درمان نشود، مشکلات زیر را ایجاد می‌کند:
- پره‌اکلامپسی (افزایش خطرناک فشار خون در اواخر بارداری)
- کم‌خونی
- سقط جنین
- تولد نوزاد کم‌وزن
- مرده‌زایی
- نارسایی احتقانی قلب (در موارد شدید)
علاوه بر این، هیپوتیروئیدیسم درمان‌نشده (به‌ویژه در سه ماهه اول بارداری) روی مغز و سیستم عصبی جنین تاثیر می‌گذارد و به اختلال رشد و بهره هوشی (IQ) پایین منجر می‌شود.
دلایل ابتلا به کم‌کاری تیروئید در بارداری
هیپوتیروئیدیسم دوران بارداری معمولا از بیماری هاشیموتو ناشی می‌شود و از هر ۱۰۰ بارداری ۲ تا سه مورد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیماری هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است که در آن آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می‌کنند و به التهاب یا آسیب‌دیدگی آن منجر می‌شوند. این آسیب‌دیدگی باعث می‌شود تیروئید هورمون کمتری بسازد.
بیشتر بدانید: هاشیموتو و بارداری
راه‌های تشخیص کم‌کاری تیروئید در بارداری
پزشک هیپوتیروئیدیسم را با بررسی علائم شما و آزمایش خون تشخیص می‌دهد. آزمایش خون برای اندازه‌گیری T4 و TSH انجام می‌شود. همچنین می‌تواند به شناسایی آنتی‌بادی‌های مرتبط با بیماری هاشیموتو کمک کند.
چه کسانی باید آزمایش عملکرد تیروئید انجام دهند؟
غربالگری هیپوتیروئیدیسم به طور روتین در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. با این حال، اگر علائم این بیماری را تجربه کنید، در گذشته سابقه ابتلا به آن را داشته باشید یا به سایر مشکلات غدد درون‌ریز مبتلا باشید، باید آزمایش بدهید.
بیشتر بدانید: علائم کم کاری تیروئید در زنان
کم کاری تیروئید در بارداری باید چند باشد؟
در صورت ابتلا به هیپوتیروئیدیسم، سطح T4 کمتر از حد طبیعی و سطح TSH بالاتر از حد طبیعی خواهد بود. جدول زیر مقادیر نرمال این ۲ هورمون را در زنان باردار نشان می‌دهد:
| هورمون TSH (uIU/mL) | هورمون T4 (ng/dL) |
| سه ماهه اول: ۰/۱۸ تا ۲/۹۹ سه ماهه دوم: ۰/۱۱ تا ۳/۹۸ سه ماهه سوم: ۰/۴۸ تا ۴/۷۱ | سه ماهه اول: ۰/۸ تا ۱/۵۳ سه ماهه دوم و سوم: ۰/۷ تا ۱/۲ |
مقادیر فوق ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشند. بنابراین برای تفسیر آن‌ها باید از پزشک کمک بگیرید.
نحوه درمان کم‌کاری تیروئید در بارداری
بعضی از زنان باردار که به هیپوتیروئیدیسم ساب‌کلینیکال (بیماری خفیف بدون علائم واضح) مبتلا هستند ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند. اما سایر افراد باید تحت نظر پزشک از داروی لووتیروکسین برای جایگزینی هورمونی که غده تیروئید دیگر قادر به ساخت آن نیست، استفاده کنند. لووتیروکسین که همان هورمون T4 است نه تنها برای جنین بی‌خطر تلقی می‌شود؛ بلکه تا زمانی که جنین بتواند هورمون تیروئید بسازد نیازهای او را تامین می‌کند.
کسانی که با کم کاری تیروئید باردار شدند باید چه کاری انجام دهند؟
اگر قبل از بارداری به دلیل ابتلا به هیپوتیروئیدیسم از قرص لووتیروکسین استفاده می‌کردید، به محض اینکه متوجه شدید باردار هستید با پزشک تماس بگیرید. چرا که احتمالا باید دوز داروی خود را افزایش دهید.
برای کم کاری تیروئید در بارداری چه بخوریم؟
این سوال که «برای کم کاری تیروئید چه بخوریم» از سوی زنانی که با مشکل اختلال عملکرد غده تیروئید مواجه هستند به کرات مطرح می‌شود. در پاسخ این افراد باید بگوییم از آنجا که تیروئید از ید برای تولید هورمون استفاده می‌کند، دریافت این ماده معدنی اهمیت زیادی دارد.
جنین از رژیم غذایی مادر ید دریافت می‌کند و همین موضوع باعث می‌شود نیاز بدن به این ماده معدنی در دوران بارداری افزایش یابد. منابع خوب ید عبارت‌اند از: نمک یددار، غذاهای دریایی، تخم‌مرغ، گوشت و مرغ. مکمل‌های مخصوص دوران بارداری هم ممکن است حاوی ید باشند.
کلام پایانی
در صورتی که کم‌کاری تیروئید در بارداری به موقع تشخیص داده شود، به راحتی با مصرف دارو کنترل می‌شود. اگر فکر می‌کنید به این بیماری مبتلا هستید، در اسرع وقت با متخصص زنان یا فوق تخصص غدد مشورت کنید. برای این کار می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر زنان آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر زنان از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با دکتر غدد آنلاین مشورت کنید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر غدد از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
مصرف غذاهای غنی از ید به عملکرد غده تیروئید کمک می‌کند. با این حال، اگر بیماری شدید باشد، باید از دارو هم استفاده کنید.
لووتیروکسین بهترین دارو برای درمان این بیماری است.
خیر. در تحقیقات ثابت نشده است که این بیماری با جنسیت جنین مرتبط باشد.
منابع: hopkinsmedicine, niddk
