کم خونی یکی از مشکلات رایج در دنیا است که حدود 1/6 میلیارد نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مشکل معمولا موجب بروز ضعف، خستگی، سرگیجه و خواب‌آلودگی می‌شود. در این شرایط معمولا یک آزمایش خون ساده می‌تواند مشخص کند که فرد با کمبود آهن و هموگلوبین مواجه است یا خیر. اما کم‌خونی پنهان چیست؟ در برخی از مواقع فاکتورهای اصلی خون در آزمایش نرمال هستند و فرد هیچ کمبودی در آهن و هموگلوبین خون ندارد، اما همچنان علائم کم‌خونی پنهان را تجربه می‌کند. به این نوع کم‌خونی پنهان گفته می‌شود. در این شرایط معمولا ذخیره آهن خون کاهش پیدا می‌کند که در برخی افراد با علامت و در برخی دیگر هیچ علائمی بروز نمی‌کند. تشخیص کم‌خونی پنهان معمولا به انجام آزمایش‌های دقیق‌تری نیاز دارد و گاهی اوقات نیز با علائم محدودتر و متفاوت‌تری در فرد بروز می‌کند. در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با علائم کم‌خونی پنهان و همچنین روش‌های تشخیص و درمان این مشکل آشنا شوید.
بیشتر بخوانید: تاثیر قرص آهن در قاعدگی
فهرست مقالات:
کم‌خونی پنهان چیست؟
بیشتر افرادی که به کم‌خونی مبتلا هستند، علائم مشخصی را تجربه می‌کنند و برای درمان این علائم به پزشک مراجعه می‌کنند. پزشک بعد از انجام آزمایش‌های لازم کم‌خونی فرد را تشخیص می‌دهد و نسبت به درمان اقدام می‌کند. اما در برخی از مواقع خاص ممکن است فرد به‌نوعی از کم‌خونی مبتلا باشد و تا مدت‌ها علائم مشخصی را تجربه نکند. درواقع در این افراد کم‌خونی به مرور روی عملکرد بدن تاثیر می‌گذارد و فرد در زندگی روزمره خود مشکلی را احساس نمی‌کند و از همین رو بیماری او نهفته باقی می‌ماند.
بیشتر بدانید: کم خونی در مردان به چه صورت است؟
بیشتر بدانید: کم خونی چیست؟
کمبود آهن نهفته یا Latent iron deficiency
در افرادی که به کمبود آهن نهفته مبتلا می‌شوند معمولا سطح هموگلوبین و گاهی اوقات هماتوکریت و گلبول‌های قرمز خون کاهش پیدا می‌کنند. اما در اکثر این افراد در آزمایش خون همه فاکتورهای خونی در محدوده نرمال قرار دارند و تنها ذخیره آهن یا فریتین در آزمایش این افراد پایین است.
فریتین یک پروتئین خونی است که آهن را ذخیره می‌کند. بسیاری از افراد برای تشخیص کم‌خونی از آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز، هموگلوبین و آهن استفاده می‌کنند و زمانی که میزان آهن و هموگلوبین خون در حد نرمالی بود، مطمئن می‌شوند که به کم‌خونی مبتلا نیستند. اما حقیقت این است که در بسیاری از افراد که ظاهرا مشکل کم‌خونی ندارند، ذخیره آهن در فریتین پایین است.
بیشتر بدانید: کم خونی داسی شکل چیست؟
اهمیت زیادی دارد.
در آزمایش خون فریتین میزان آهن ذخیره شدن در بدن فرد اندازه‌گیری می‌شود. افرادی که ذخیره آهن پایینی دارند ممکن است با علائم کم‌خونی مواجه شوند و یا در درازمدت و بعدازاین که میزان ذخیره آهن کمتر شد، علائم آزاردهنده را تجربه کنند. در بسیاری از افراد حتی زمانی که مقدار فریتین کمتر از 30 است، فرد علائم خاصی را تجربه نمی‌کند. این موضوع موجب می‌شود تا ذخیره آهن کمتر و کمتر شود و شدت فقر آهن در بدن افزایش پیدا کند.
علائم کم‌خونی پنهان چیست؟
هرچند که افرادی که کم‌خونی پنهان مبتلا می‌شوند، معمولا علائم مشخصی ندارند و یا به صورت جزئی‌تر با علائم روبرو می‌شوند، اما به هر حال ممکن است این افراد با برخی از علائم کم‌خونی مواجه شوند و نسبت به آن بی‌توجه باشند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم کم‌خونی پنهان آشنا شوید.
اینفوگرافی علائم کم‌خونی پنهان
برخی افراد مبتلا به کم‌خونی پنهان ممکن است با علائمی مثل کمرنگ بودن پوست، نامنظم بودن ضربان قلب، سردرد و خستگی مواجه شوند.
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید مشاوره با دکتر انلاین داخلی مشورت کنید و در صورت لزوم به صورت حضوری به متخصص داخلی مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: علائم کم خونی در نو جوانان
- سفید و کمرنگ بودن پوست صورت و بدن
- کمرنگ بودن قرمزی داخل پلک پایین
- نامنظم بودن ضربان قلب
- سرد بودن دست و پا
- سردرد
- احساس خستگی دائم
- نداشتن تمرکز کافی برای انجام کارها
- نازک شدن سطح ناخن
- ترک‌خوردگی لب و اطراف آن
- میل زیاد به مصرف شیرینی و غذاهای ناسالم
چه کسانی در خطر ابتلا به کم‌خونی پنهان هستند؟
هرچند مشکل کم‌خونی پنهان ممکن است در هر فرد با هر سن و جنسیتی ایجاد شود، اما معمولا احتمال بروز این مشکل در برخی افراد بیشتر است.
- کودکان بین 6 تا 24 ماه
- نوزادان نارس و کم وزن
- زنان در سنین باروری
- سالمندان
- افراد گیاهخوار
- افرادی که به مقدار زیاد از لبنیات استفاده می‌کنند
بیشتر بدانید: علائم کم خونی چیست؟
تشخیص کم‌خونی پنهان
اگر با علائم کم‌خونی روبرو هستید و یا برای درمان رنگ‌پریدگی و احساس خستگی که دارید به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک برای تشخیص و درمان مشکل شما ابتدا در مورد علائم و سابقه بیماری‌های خانوادگی با شما صحبت می‌کند. سپس برای تشخیص کم‌خونی پنهان لازم است از آزمایش‌هایی مثل شمارش کامل خون یا CBC، آزمایش بررسی سایز و شکل گلبول‌های قرمز خون و آزمایش ذخیره آهن را انجام دهید. در برخی شرایط پزشک پس از تشخیص کم‌خونی ممکن است از مغز استخوان شما نمونه‌گیری کند تا نوع کم‌خونی را به‌طور دقیق تشخیص دهد.
درمان کم‌خونی پنهان
حقیقت این است که تشخیص کم‌خونی پنهان کمی سخت‌تر از کم‌خونی‌های دیگر است، اما به هر حال روش درمان این مشکل شباهت زیادی به سایر انواع کم‌خونی‌ها دارد. در بسیاری از افراد کم‌خونی پنهان و علائم محدود مربوط به آن با یک دوره مصرف مکمل‌های آهن برطرف می‌شوند و در برخی افراد نیز لازم است فرد تحت درمان‌های پیچیده‌تری قرار بگیرد. معمولا پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از آهن نیز می‌تواند به رفع علائم کم‌خونی شما کمک زیادی کند. در ادامه می‌توانید با چند درمان رایج برای کم‌خونی پنهان آشنا شوید.
مصرف مکمل آهن
اولین و رایج‌ترین روش برای درمان فقر آهن در افرادی که به کم‌خونی پنهان مبتلا هستند، مصرف مکمل‌های آهن. معمولا پزشک دوز و طریقه مصرف این مکمل‌ها را طبق نیاز بدن شما تعیین می‌کند. برای جذب بهتر مکمل آهن معمولا قرص‌هایی که با ویتامین C و ویتامین B12 غنی شده‌اند، گزینه‌های بهتری هستند.
بیشتر بدانید: کم خونی آپلاستیک چیست؟
تغییر رژیم غذایی
معمولا افرادی که در رژیم غذایی خون از گوشت و فرآورده‌های گوشتی کمتر استفاده می‌کنند، بیشتر با علائم فقر آهن روبرو می‌شوند. بهترین درمان خانگی کم‌خونی پنهان مصرف غذاهای سرشار از آهن در طول روز است. برای جذب بهتر آهن از طریق غذا سعی کنید بعد از مصرف غذاهای گوشتی حتما از میوه یا سبزیجات سرشار از ویتامین C استفاده کنید. نوشیدن چای و قهوه بعد از مصرف گوشت مانع جذب آهن می‌شود، بنابراین باید به این نکته توجه ویژه داشته باشید. استفاده از حبوبات، تخم شربتی و همچنین مغزها و دانه‌ها نیز می‌تواند به درمان کم‌خونی پنهان کمک زیادی کند.
سخن نهایی
در این مقاله به شما گفتیم که کم‌خونی پنهان چیست و چه علائمی دارد و چطور می‌توان آن را درمان کرد. در اکثر افراد علائم کم‌خونی پنهان با مصرف مکمل‌ها و تغییر رژیم غذایی تا حد زیادی برطرف می‌شود. برای درمان کم خونی پنهان فرد با توجه به میزان کم‌خونی از یک دوره مشخصی از مکمل‌های آهن استفاده کند. اگر شما با علائم کم‌خونی پنهان مواجه هستید و در آزمایش فریتین شما مشخص شده که ذخیره آهن پایینی دارید، بهتر است هر چه سریع‌تر از یک متخصص داخلی یا هماتولوژیست در درمانکده کمک بگیرید و مراحل درمان خود را شروع کنید.
سوالات متداول
محدوده طبیعی فریتین در بدن مردان بین 20 تا 200 نانوگرم در میلی‌لیتر و برای خانم‌ها بین 15 تا 150 نانوگرم در میلی‌لیتر است.
در برخی افراد مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند موجب یبوست و سیاه شدن مدفوع شود. اگر به یبوست مبتلا هستید، بهتر است در طول مصرف مکمل آهن از فیبر و سبزیجات تازه بیشتری استفاده کنید.
معمولا بعد از مصرف قرص آهن 3 تا 6 هفته طول می‌کشد تا ذخایر آهن شما افزایش پیدا کند. در برخی افراد لازم است مصرف مکمل‌ها برای حداقل 6 ماه ادامه پیدا کند تا ذخایر آهن بدن دوباره پر شود.
فریتین پروتئینی است که آهن را ذخیره می‌کند و در مواقع نیاز بدن آن را آزاد می‌کند. این پروتئین در سلول‌های بدن ذخیره می‌شود و در مواقع ساخت گلبول‌های قرمز خون آزاد می‌شود. در صورتی که در بدن فریتین کافی وجود نداشته باشد، ذخایر بدن به سرعت تخلیه می‌شود.
منابع: wikipedia، medicalnewstoday، healthline
