دیافراگم غشایی است که اندام‌های شکم را در جای خود نگه می‌دارد و آن‌ها را از قلب و ریه‌ها جدا میکند. فتق هیاتال (hiatal hernia)، فتق هیاتوس یا فتق حجاب حاجز زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت بالایی معده از منفذی که در دیافراگم وجود دارد و به آن «هیاتوس مری» می‌گویند، عبور میکند و وارد قفسه سینه میشود. برای اینکه اطلاعات بیشتری درباره این بیماری و راه‌های درمان آن کسب کنید، مقاله امروز مجله درمانکده را تا انتها بخوانید.
فهرست م حتوا
انواع فتق هیاتال
۲ نوع فتق هیاتال اصلی وجود دارد: لغزشی یا نوع ۱ و پاراازوفاژیال که شامل نوع ۲، ۳ و ۴ میشود:
| نوع فتق | ویژگی‌ها |
| نوع ۱ (لغزشی) | شایع‌ترین نوع این بیماری است و ۹۵ درصد موارد ابتلا به آن را تشکیل می‌دهد. این نوع فتق هیاتال در مری اتفاق می‌افتد. به عبارت دیگر، بخشی از مری که به معده متصل است، از شکاف دیافراگم به سمت بالا می‌لغزد و دوباره به سمت پایین می‌آید. |
| نوع ۲ | بخش بالایی معده از کنار مری به سمت بالا حرکت میکند. |
| نوع ۳ | نوع ۳ این بیماری، ترکیبی از نوع ۱ و ۲ است. یعنی بخشی از مری که به معده متصل است و معده هر دو به سمت بالا حرکت می‌کنند. |
| نوع ۴ | نوع ۴ نادر اما پیچیده است. چون به غیر از معده، یک اندام دیگر مثل روده، پانکراس (لوزالمعده) یا طحال را هم درگیر میکند. |
علائم فتق هیاتال
فتق هیاتوس اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل، پزشک معمولا آن را به صورت تصادفی کشف میکند. در سایر موارد، علائمی که تجربه می‌کنید از رفلاکس اسید (بیماری رفلاکس معده به مری یا GERD) ناشی میشود.
بیشتر بدانید: عمل باندینگ معده چیست؟
سوزش سر دل مهم‌ترین علامت GERD است. این علامت که در قسمت پایین قفسه سینه احساس میشود، ممکن است با مصرف بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها یا هنگام دراز کشیدن و خم شدن بدتر شود. از سایر علائم فتق هیاتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد قفسه سینه
- سوء هاضمه و احساس سیری بلافاصله پس از غذا خوردن
- آروغ زدن
- مشکل در بلع یا احساس وجود توده در گلو هنگام بلع
- گلودرد و گرفتگی صدا هنگام صحبت کردن (به دلیل تحریک ناشی از اسید)
سایر علائم هشداردهنده عبارتند از:
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- احساس فشار یا درد در قسمت بالای شکم یا پایین قفسه سینه
عوارض فتق هیاتال
شایع‌ترین مشکلی که فتق هیاتوس ایجاد میکند، رفلاکس اسید است که می‌تواند در صورت درمان نشدن و به مرور زمان به مری آسیب برساند. عوارض رفلاکس اسید شامل موارد زیر است:
- ازوفاژیت: اسید باعث التهاب پوشش مری میشود. التهاب مزمن با درد، مشکلات بلع، زخم و حتی خونریزی همراه است.
- تنگی مری: اسکار ناشی از التهاب مزمن باعث باریک شدن مری میشود.
- مری بارت: التهاب مزمن می‌تواند در نهایت بافت مری را تغییر دهد و به «مری بارت» منجر شود. این مشکل به خودی‌خود مضر نیست، اما پیش‌سرطانی در نظر گرفته میشود.
در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
به ندرت، اگر فتق هیاتال در هیاتوس گیر کند یا فشرده شود، عوارض زیر را ایجاد میکند:
- انسداد دستگاه گوارش: معده یا اندام دیگری ممکن است در هیاتوس گیر کرده و فشرده شود یا پیچ بخورد و در مجرای گوارشی شما انسداد ایجاد کند.
- گاستریت: اسید به دام افتاده در فتق می‌تواند باعث التهاب، زخم معده و خونریزی داخلی شود.
- ایسکمی: فتق ممکن است آن‌قدر فشرده شود که جریان خون را قطع کند. این اتفاق به التهاب و درد و در نهایت مرگ بافت منجر میشود.
دلایل ابتلا به فتق هیاتال
وقتی در بافت‌هایی که قسمت‌های مختلف بدن را از هم جدا می‌کنند ضعف وجود داشته باشد، فتق ایجاد میشود. علت ضعف‌هایی که به فتق هیاتال منجر می‌شوند، دقیقا مشخص نیست. یکی از دلایل بالقوه ممکن است فشار بر دیافراگم باشد.
مشخص شده است که فتق هیاتوس در افراد بالای ۵۰ سال و افراد چاق شایع‌تر است. عامل خطر دیگر، نیروی رو به بالا است که به دلیل وزنه‌برداری، زور زدن برای تخلیه روده یا سرفه و استفراغ مداوم رخ می‌دهد. این اعمال به طور موقت فشار داخل حفره شکمی را افزایش می‌دهند.
در زنان غالبا فتق هیاتال در بارداری ایجاد میشود. چون جنین در حال رشد اندام‌های شکمی را به سمت بالا هل می‌دهد و گاهی اوقات باعث عبور آن‌ها از دیافراگم میشود.
در موارد نادر، ناهنجاری مادرزادی در دیافراگم می‌تواند در ابتلا به فتق نقش داشته باشد. آسیب‌دیدگی دیافراگم به دلیل ضربه ناشی از سقوط یا تصادفات رانندگی هم ممکن است به فتق هیاتال منجر شود. علاوه بر این، بعضی از روش‌های جراحی مربوط به مری هم خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
بیشتر بدانید: دیورتیکول مکل چیست؟
راه‌های تشخیص بیماری
پزشک با مشاهده تصاویر مری و معده می‌تواند فتق هیاتوس را تشخیص دهد. تست‌هایی که به کشف این بیماری کمک می‌کنند عبارتند از:
- تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه
- ازوفاگرام (تصویربرداری از مری در حین بلع باریم)
- آندوسکوپی
- مانومتری مری (اندازه‌گیری انقباضات عضلانی مری)
درمان فتق هیاتال
درمان قطعی فتق هیاتال به علائم شما بستگی دارد. اگر بیماری برایتان آزاردهنده نیست، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. اما باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنید، چون احتمال دارد فتق با گذشت زمان بزرگ‌تر شود.
در صورت نیاز به درمان، ممکن است پزشک دارو درمانی را توصیه کند. داروی فتق هیاتال نمی‌تواند رفلاکس اسید را متوقف کند، اما مقدار اسید معده را کاهش می‌دهد و از آسیب دیدن مری جلوگیری میکند. آنتی‌اسیدهای بدون نسخه بهترین دارو برای فتق هیاتال و رفلاکس خفیف هستند. اما اگر برای مدت طولانی به دارو نیاز داشته باشید، باید به پزشک مراجعه کنید تا محصولات قوی‌تری را برایتان تجویز کند.
در صورتی که فتق خیلی بزرگ باشد، تغییر سبک زندگی و درمان دارویی موثر نباشد یا عوارض جانبی داروها روی سلامت و کیفیت زندگی شما تاثیر گذاشته باشد، پزشک جراحی را پیشنهاد می‌دهد.
درمان خانگی
تغییر سبک زندگی می‌تواند دفعات و شدت رفلاکس اسید را کاهش دهد. برای درمان فتق هیاتال با طب سنتی و راه‌کارهای خانگی، به توصیه‌های زیر عمل کنید:
- وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. اگر اضافه وزن باعث رفلاکس اسید شده است، کاهش وزن می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- حجم غذای مصرفی خود را کاهش دهید. این کار باعث میشود فشار کمتری به معده شما وارد شود.
- چربی کمتری بخورید. غذاهای پرچرب ترشح اسید معده را تحریک می‌کنند.
- شام را زودتر بخورید. از دراز کشیدن یا خوابیدن بلافاصله بعد از صرف غذا خودداری کنید.
- پوزیشن خوابیدن خود را تغییر دهید. بالا بردن سر در شب و خوابیدن به پهلوی چپ می‌تواند از رفلاکس اسید جلوگیری کند.
- سیگار نکشید. سیگار روی اسفنکتر تحتانی مری (دریچه بین مری و معده) تاثیر می‌گذارد و آن را ضعیف‌تر میکند. همچنین می تواند باعث سرفه مزمن شود که این روی عضلات اطراف فتق فشار وارد میکند.
بیشتر بدانید: ایلئوس چیست؟
راه‌های پیش‌گیری از فتق هیاتال
از آنجا که چاقی یکی از عوامل خطر فتق هیاتوس است، کاهش وزن به پیش‌گیری از آن کمک میکند. سایر علل و عوامل خطر شناخته شده قابل پیش‌گیری نیستند.
کلام پایانی
اگر فتق هیاتال کوچک باشد، پزشک ممکن است آن را به طور تصادفی کشف کند. در سایر موارد، این بیماری می‌تواند به رفلاکس اسید و سوزش سر دل منجر شود. تغییر رژیم غذایی و دارو درمانی معمولا به کاهش علائم کمک میکند. اما گاهی اوقات، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید.
در صورت مشاهده علائم فتق هیاتال، به پزشک مراجعه کنید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که از پزشک مورد نظر خود به صورت آنلاین برای ویزیت حضوری یا مشاوره از راه دور وقت بگیرید.
سوالات متداول
در بیشتر موارد، این بیماری جدی نیست و حتی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما فتق بزرگ در نهایت می‌تواند جدی شود. در صورت بزرگ بودن فتق، احتمالا علائم آن را تجربه می‌کنید.
بله. اگر فتق به ریه‌های شما فشار وارد کند، دچار تنگی نفس می‌شوید.
بله. فتق هیاتال در کودکان و نوزادان هم دیده میشود.
رفلاکس اسید یکی از علائم فتق هیاتوس است. بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که طب سوزنی با تاثیری که روی دستگاه گوارش دارد، می‌تواند علائم رفلاکس اسید را کاهش دهد. البته در این زمینه به تحیقات بیشتری نیاز است.
شواهد درباره درمان فتق هیاتال با ورزش نشان می‌دهد که بعضی از فعالیت‌ها به دلیل فشاری که به ناحیه شکم وارد می‌کنند، باعث بدتر شدن علائم می‌شوند. بنابراین، باید در مورد تمریناتی که می‌توانید انجام دهید با پزشک خود مشورت کنید.
منابع: my.clevelandclinic, medicalnewstoday
سلام.۳ سال است که درد در قسمت قفسه سینه و پشت دارم به دکتر مراجعه کردم بعداز اندروسکپی وتشخیص داد که فتق در جسته کوچک دارم بیشتر اوقات گلو درد و گوش درد دارم که دکتر گوش حلق بینی تشخیص داد که از معده است رفلاکس .آیا نیاز به عمل دارم خیلی طولانی شده . ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام آیا یا وجود فتق هیاتال، باردار شدن خطرناک نیست ؟
سلام آیا کسیکه فتق هیاتال داره بارداری برای او خطر ناک است
توضیحات عالی
سلام مادرمن۶۷سال سن دارند ومدتی است ازاین بیماری یعنی فتق هیاتال رنج می برد خیلی دکتر رفته ولی فایده ای نداشت آخرین پزشکی که رفتیم یه سری رژیم غذایی ودارو دادند وگفتند فتق بند ببندد ایا بیماری ایشان قابل درمان است باتشكر
تصاویر شماتیک بهتری استفاده بفرمایید
سلام من جسم سنگین بلند کردم الان پایین قفسه سینه دو طرف درد میکند آروغ زیاد میزم اگه کار کنم درد قفسه سینه بیشتر میشود
سلام زیاد استرس نداشته باش به پزشک مراجعه کن احتمال فتق زیاد نیست
سلام و وقت بخیر شما بهتر شدین ؟