سندرم کبدی چیست؟ علائم، علل، روش های درمان + انواع آن

سیروز، مرحله آخر بیماری کبدی است که غالبا به دلیل زیاده‌روی در مصرف الکل، هپاتیت و کبد چرب غیرالکلی رخ می‌دهد. سیروز باعث افزایش فشار ورید پورتال (سیاهرگ باب کبدی) می‌شود. در مبتلایان به این بیماری، اختلال عملکرد کبد و افزایش فشار پورتال می‌تواند روی سایر اندام‌ها تاثیر بگذارد و به سندرم کبدی (hepatic syndrome) منجر شود. با توجه به اهمیت درمان به موقع این بیماری، مقاله امروز مجله درمانکده را به بررسی انواع سندرم کبدی و شناخت علائم آن‌ها اختصاص داده‌ایم. ما را تا انتهای این مطلب همراهی کنید.

1. سندرم کبدی ریوی

سندرم کبدی ریوی (hepatopulmonary syndrome)، ریه‌های افراد مبتلا به بیماری پیشرفته کبدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این سندرم از انبساط (گشاد شدن) و افزایش عروق خونی ریه‌ها ناشی می‌شود. در مبتلایان به این بیماری، توانایی گلبول‌های قرمز خون برای جذب اکسیژن کاهش می‌یابد و ریه‌ها نمی‌توانند اکسیژن کافی به بدن برسانند که این به کاهش سطح اکسیژن (هیپوکسمی) منجر می‌شود.

بیشتر بخوانید: آناتومی کبد را بهتر و بیشتر بشناسید + بیماری های شایع کبد

عکس رادیوگرافی از ریه — درمان نکردن بیماری کبدی عملکرد ریه را مختل می‌کند.

علائم سندرم کبدی ریوی

اکثر افراد مبتلا به سندرم کبدی ریوی هیچ علامتی ندارند، اما بعضی از آن‌ها علائم زیر را تجربه می‌کنند:

تنگی نفس، به خصوص هنگام نشستن یا ایستادن
چماقی شدن انگشت‌ها، که در آن نوک انگشت‌ها گردتر از حد معمول می‌شوند
شکستگی عروق زیر پوست (آنژیوم عنکبوتی)
کبودی لب و پوست (سیانوز)

بیشتر بخوانید: همانژیوم کبدی چیست؟

دلایل ابتلا به سندرم کبدی ریوی

سندرم کبدی ریوی زمانی ایجاد می‌شود که عروق خونی داخل و اطراف ریه‌ها گشاد می‌شوند که این موضوع بر میزان اکسیژنی که از ریه‌ها به جریان خون منتقل می‌شود، تاثیر می‌گذارد. علت این ناهنجاری هنوز ناشناخته است و مشخص نیست که چرا بعضی از افراد مبتلا به بیماری کبدی دچار سندرم کبدی ریوی می‌شوند، در حالی که بعضی دیگر این بیماری را ندارند.

بیشتر بدانید: آیا خارش پوست نشانه سرطان کبد است؟

راه‌های تشخیص سندرم کبدی ریوی

آزمایش‌های زیر می‌توانند به تعیین اینکه آیا سندرم کبدی ریوی دارید یا خیر، کمک کنند:

پالس اکسیمتری: در پالس اکسیمتری، حس‌گر متصل به انگشت یا گوش شما از نور برای تعیین میزان اکسیژن خون استفاده می‌کند.
تصویربرداری از قفسه سینه: استفاده از اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) و اکوکاردیوگرام می‌تواند به رد سایر بیماری‌های قلبی یا ریوی کمک کند.

اینفوگرافی درباره راه‌های تشخیص سندرم کبدی ریوی — 2 روش برای تشخیص سندرم کبدی ریوی وجود دارد: 1) پالس اکسیمتری و 2) روش‌های تصویربرداری پزشکی.

درمان سندرم کبدی ریوی

اکسیژن درمانی تکمیلی، درمان اصلی تنگی نفس ناشی از سطوح پایین اکسیژن خون است. پیوند کبد، تنها راه درمان سندرم کبدی ریوی است.

بیشتر بدانید: درمان آدنوم کبدی چیست؟

2. سندرم کبدی کلیوی

سندرم کبدی کلیوی یا سندرم هپاتورنال (hepatorenal syndrome)، یکی از عوارض خطرناک بیماری پیشرفته کبدی است که بر عملکرد کلیه تاثیر می‌گذارد و باعث نارسایی حاد کلیه می‌شود. به عبارت دیگر، به طور ناگهانی و بدون هیچ‌گونه سابقه بیماری کلیوی یا تغییر فیزیکی در خود کلیه‌ها رخ می‌دهد. در این شرایط ممکن است کلیه‌های شما سالم باشند، اما به دلیل مختل شدن خون‌رسانی، عملکرد خود را از دست می‌دهند.

در افراد مبتلا به سندرم هپاتورنال، در پاسخ به نارسایی کبد، عروق خونی کلیه‌ها باریک و منقبض می‌شوند که این باعث کاهش خون‌رسانی به کلیه‌ها می‌شود.

بیشتر بدانید: علائم سرطان کبد چیست؟ بررسی نشانه های آن در هنگام ابتلا

نمایی از کبد و کلیه — سندرم هپاتورنال در اثر بیماری شدید کبدی ایجاد می‌شود.

علائم سندرم کبدی کلیوی

افراد مبتلا به سندرم کبدی کلیوی معمولا علائم مبهمی دارند، مانند:

خستگی
حالت تهوع
معده درد
طعم ناخوشایند در دهان

آن‌ها همچنین ممکن است علائم بیماری پیشرفته کبدی یا نارسایی کبدی را تجربه کنند، از جمله:

زردی (زرد شدن سفیدی چشم)
کبودی و خونریزی آسان
مدفوع روشن و مدفوع تیره رنگ
تورم به دلیل آسیت (تجمع مایعات در داخل شکم)، بزرگ شدن کبد یا بزرگ شدن طحال
خارش پوست
گیجی، سردرگمی یا خواب‌آلودگی (انسفالوپاتی کبدی)

هنگامی که نارسایی کلیه شدید می‌شود، خروجی ادرار کاهش پیدا می‌کند.

دلایل ابتلا به سندرم هپاتورنال

سندرم کبدی کلیوی افراد مبتلا به بیماری شدید کبدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولا کسانی را گرفتار می‌کند که برای مدتی بیماری مزمن و پیش‌رونده کبدی داشته‌اند و در آستانه نارسایی کبدی هستند. بیماری مزمن کبد به سیروز و اسکار بافت کبد منجر می‌شود و به مرور زمان از عملکرد آن جلوگیری می‌کند.

تحقیقات نشان داده‌اند که 40 درصد افراد مبتلا به مرحله آخر بیماری کبدی به سندرم هپاتورنال دچار می‌شوند. این افراد نماینده همه سنین و جنسیت‌ها هستند و اغلب در نیمه دوم عمر خود به‌سر می‌برند. 10 درصد افرادی که با نارسایی مزمن یا حاد کبدی در بیمارستان بستری می‌شوند، به این سندرم مبتلا خواهند شد.

بیشتر بدانید: آبسه کبدی چیست؟

تصویری از یک کبد مبتلا به بیماری مزمن و یک کلیه — بعضی از افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی به سندرم هپاتورنال دچار می‌شوند.

راه‌های تشخیص سندرم هپاتورنال

سندرم کبدی کلیوی، یک نوع نارسایی کلیه است که همراه با بیماری پیشرفته کبدی و در غیاب سایر علل نارسایی کلیه رخ می‌دهد. بنابراین، پزشک با تایید بیماری کبدی و نارسایی کلیه و سپس رد سایر علل احتمالی نارسایی کلیه، آن را تشخیص می‌دهد. همچنین از انواع تست‌های تصویربرداری، آزمایش خون و آزمایش ادرار برای ارزیابی عملکرد کبد و کلیه استفاده می‌کند.

درمان سندرم کبدی کلیوی

سندرم هپاتورنال زمانی اتفاق می‌افتد که کلیه‌های شما سالم هستند. در حقیقت، اگر کلیه‌های شما به بدن شخص دیگری پیوند زده شوند، به خوبی کار می‌کنند. به همین ترتیب، در صورت بازیابی عملکرد کبد، احتمالا عملکرد کلیه‌های شما هم بهبود می‌یابد.

بعضی از افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی ممکن است عملکرد کبد و کلیه خود را بازیابی کنند، اما بقیه بیماران به پیوند کبد نیاز دارند. این احتمال وجود دارد که بیماری کبدی در نهایت به پیوند نیاز داشته باشد، اما سندرم کبدی ریوی ضرورت انجام این کار را افزایش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: بیوپسی کبد چگونه است؟

در عین حال، پزشک سعی می‌کند تا حد امکان عملکرد کلیه شما را حفظ کند و علائم و عوارض جانبی بیماری را کاهش ‌دهد. این اقدامات ممکن است به بهبود وضعیت کلی شما کمک کند، شما را برای جراحی پیوند کبد آماده سازد و نتیجه پیوند را بهبود بخشد. این راه‌کارهای درمانی شامل موارد زیر هستند:

مایعات داخل وریدی برای درمان عدم تعادل الکترولیت‌ها و حمایت از خون‌رسانی به کلیه‌ها
قطع مصرف بعضی از داروها مانند دیورتیک‌ها (ادرارآورها)
تجویز آنتی‌بیوتیک برای درمان هر گونه عفونت مرتبط
پاراسنتز برای حذف مایعات اضافی آسیت
منقبض‌کننده‌های عروقی
همودیالیز برای حمایت از کلیه‌ها

اینفوگرافی درباره راه‌های درمان سندرم کبدی کلیوی — پزشک سعی می‌کند با راه‌کارهای مختلف عملکرد کلیه شما را حفظ کند.

بیشتر بخوانید: چه زمانی نیاز به پیوند کبد است؟

سوالات متداول

بقای بیماران مبتلا به سندرم کبدی ریوی چقدر است؟

این به متغیرهای زیادی بستگی دارد، از جمله اینکه بیماری کبدی شما چقدر پیشرفته کرده باشد، وضعیت کلی سلامتی شما و سایر شرایط. افراد مبتلا به سیروز که سندرم کبدی ریوی ندارند، بدون پیوند کبد می‌توانند به طور میانگین هفت سال زندگی کنند. میانگین عمر کسانی که سیروز و سندرم کبدی ریوی دارند و پیوند انجام نداده‌اند، 2 سال است. میانگین بقای پنج ساله برای مبتلایان به این سندرم که پیوند کبد موفقی داشته‌اند، 70 درصد است.

آیا می‌توان از سندرم هپاتورنال جان سالم به‌در برد؟

بدون درمان، میانگین بقای بیماران مبتلا به سندرم هپاتورنال حاد 2 هفته است. در صورتی که پیوند کبد انجام شود، میانگین بقای سه ساله بیماران به 60 درصد می‌رسد.

آیا می‌توان از سندرم کبدی پیش‌گیری کرد؟

بهترین راه برای پیش‌گیری این است که بیماری کبدی خود را مدیریت کنید تا پیشرفت نکرده و به سیروز تبدیل نشود. کسانی که از ابتلای خود به بیماری کبدی مطلع هستند، می‌توانند با ترک الکل، کاهش وزن و بهبود رژیم غذایی از پیشرفت آن جلوگیری کنند. با این حال، بسیاری از افراد علائمی ندارند و ممکن است بدون چکاپ‌های روتین متوجه آن نشوند.

کلام پایانی درباره سندرم کبدی

بیماری کبدی در افراد مختلف به طور متفاوتی ظاهر می‌شود. سندرم کبدی از عوارض نادر و ناگوار بیماری شدید کبدی است که احتمالا قبل از اینکه برای شما یا یکی از نزدیکان‌تان اتفاق بیفتد هرگز در مورد آن چیزی نمی‌شنوید. تشخیص به موقع بیماری‌ کبدی و درمان صحیح آن می‌تواند احتمال بروز این عارضه را به حداقل برساند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بیماری کبدی و عوارض آن با دکتر گوارش مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت درمانکده از بهترین متخصصان نوبت بگیرید. در درمانکده، علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری، امکان مشاوره آنلاین فوق تخصص گوارش فراهم شده است.

منابع: mayoclinic, my.clevelandclinic

پزشکان برتر: دکتر علی اصغر اعتمادی فرد | دکتر علیرضا رضایی