خستگی گرمایی زمانی رخ می‌دهد که بدن دچار کم آبی شده و قادر به تنظیم دمای داخلی خود نباشد. این بیماری معمولا زندگی فرد را تهدید نمی‌کند و با مایعات و استراحت قابل درمان است. در این مطلب نشانه‌ها و شیوه درمان خستگی گرمایی و همچنین نحوه پیشگیری از آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بدن به طور طبیعی با پمپاژ خون به سطح پوست و رهاسازی عرق، گرمای داخلی اضافی را خارج می‌سازد. هوای گرم و مرطوب عرق کمتری را از سطح پوست جذب نموده و توانایی بدن را برای خنک شدن از طریق تعریق محدود می‌کند.
اگر بدن کم آب شود، میزان آب و املاح ضروری موسوم به الکترولیت‌ها کاهش می‌یابد و لذا توانایی بدن جهت تعریق نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اگر فرد نتواند با تعریق خنک شود، ممکن است دچار خستگی گرمایی شود. خستگی گرمایی معمولا باعث افزایش دمای بدن می‌شود، حتی با اینکه ممکن است فرد گاهی احساس خنک شدن داشته باشد.
نشانه‌های خستگی گرمایی
نشانه‌های خستگی گرمایی ممکن است به سادگی نادیده گرفته شوند و به نشانه‌های بسیاری دیگر از بیماری‌ها شباهت دارند.
علائم شایع خستگی گرمایی عبارتند از:
- ضعف، ضربان سریع
- تعریق بیش از حد
- افزایش دمای داخلی بدن
- ضعف یا گرفتگی عضلانی
- احساس تهوع
- سردرد
- گیجی
- پوست سرد، رنگ پریده، مرطوب، گاهی همراه با سیخ شدن مو بر بدن
- فشار خون پایین، یا احساس سبکی سر هنگام بلند شدن یا خم شدن
- استفراغ
- زودرنجی یا رفتار تهاجمی
- چهره قرمز و برافروخته
- تنفس سریع و سطحی
نشانه‌های خستگی گرمایی در کودکان
نشانه‌های خستگی گرمایی در کودکان مشابه با بزرگسالان است؛ آنها ممکن است:
- بسیار خسته به نظر برسند.
- به طور غیر معمولی عطش داشته باشند.
- پوست بدن آنها سرد و مرطوب باشد.
اگر کودکان به سن کافی رسیده باشند، ممکن است از گرفتگی معده یا پا شکایت کنند. این کهکه کودکان مبتلا به خستگی گرمایی فورا تحت درمان قرار بگیرند، بسیار حائز اهمیت است.
خستگی گرمایی در برابر گرمازدگی
اگر خستگی گرمایی درمان نشود می‌تواند منجر به گرمازدگی شود. برخلاف گرمازدگی، که می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند، خستگی گرمایی باعث اختلال در عملکرد ذهنی، گیجی، یا از دست دادن هوشیاری نمی‌شود.
موارد خستگی گرمایی نیز از گرمازدگی متمایز است زیرا دمای داخلی بدن فرد از 103 درجه فارنهایت بالاتر نمی‌رود. گرمازدگی نسبت به خستگی گرمایی کمتر رخ می‌دهد، اما جدی‌تر است و می‌تواند قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها و کبد را تحت فشار قرار دهد.
علل خستگی گرمایی
خستگی گرمایی اغلب در اثر ترکیبی از فعالیت شدید فیزیکی و هوای گرم ایجاد می‌شود. عوامل دیگری که احتمال خستگی گرمایی را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- رطوبت بالا، معمولا بیش از 60 درصد
- بیماری کبد یا کلیه
- کار فیزیکی شدید و طاقت فرسا
- شرایط زمینه‌ای که احتمال کم آبی بدن را افزایش می‌دهند، شامل دیابت یا هایپرگلیسمی
- آسیب‌های ناشی از یک جسم سنگین که بدن را تحت فشار قرار می‌دهند، موسوم به آسیب‌های له کننده
- سوءمصرف مواد
- مصرف بیش از حد یا بلند مدت الکل
- استعمال دخانیات
- اضافه وزن
- داروهای خاص، به ویژه داروهایی که خطر کمبود آب بدن را افزایش می‌دهند. مانند داروهای افسردگی، بی خوابی، آلرژی، و گردش خون ضعیف
- فشار خون بالا
- بیماری قلبی
- سن زیر 4 سال یا بالای 65 سال
عوارض خستگی گرمایی
خستگی گرمایی به خودی خود مسئله نگران کننده‌ای نیست. ولی اگر درمان نشود می‌تواند به گرمازدگی و عوارض بیشتر از جمله آسیب مغزی و نارسایی در اندام‌ها منجر گردد.
در موارد نادر، اگر خستگی گرمایی با ورزش شدید یا شرایط پزشکی دیگر همراه باشد، ممکن است خطر جدی برای سلامت فرد ایجاد کند.
عوارض بالقوه خستگی گرمایی عبارتند از:
- آسیب شدید کلیه
- رابدومیولیز، که می‌تواند باعث نارسایی کلیه، تیره شدن ادرار ناشی از افزایش میوگلوبین، ضربان نامنظم، درد عضلانی، و استفراغ شود
- نارسایی کبد
- آریتمی، ضربان قلب بیش از حد سریع یا بیش از حد کند
- هذیان یا کما
درمان خستگی گرمایی
در صورت شک به خستگی گرمایی، فرد باید فورا ورزش یا فعالیت فیزیکی را متوقف نماید. همچنین فرد مبتلا به خستگی گرمایی باید در اسرع وقت اقدام به نوشیدن مایعات کند.
اقدامات دیگر برای درمان خستگی گرمایی عبارتند از:
- یافتن سایه‌ای خنک یا رفتن به داخل خانه
- شل کردن لباس‌ها
- خوابیدن به پشت
- گرفتن دوش با آب ولرم یا خنک
- قرار دادن پارچه خنک و مرطوب بر روی صورت و قفسه سینه
- در موارد شدید، قرار دادن کیسه یخ زیر بغل و پشت گردن
- نوشیدن یک لیتر از مایعاتی حاوی الکترولیت در هر ساعت
نحوه آبرسانی به بدن
با دنبال نمودن مراحل زیر، یک محلول آبرسانی خوراکی تهیه نمایید:
- پنج فنجان (1 لیتر) آب را بجوشانید.
- آب جوشیده را از منبع حرارتی دور نموده و 6 قاشق چایخوری شکر و نصف قاشق چایخوری نمک به آن اضافه کرده و بهم بزنید.
- پیش از نوشیدن، آن را خنک کنید.
- طعم دهنده‌های طبیعی به صورت آب میوه، عسل، یا شربت افرا به آن اضافه کنید.
برخی از نوشیدنی‌ها و مواد غذایی نیز میتوانند به عنوان فرمول‌های آبرسانی خوراکی عمل کنند، از جمله:
- حریره (غلات پخته شده با آب)
- آب برنج یا برنج کته‌ای
- آب نارگیل سبز
- آب میوه تازه، به طور ایده‌آل، آب پرتقال، گلابی یا هلو
- چای کمرنگ و بدون کافئین
- سوپ هویج
- مخلوط پوره موز با آب
زمان بهبودی خستگی گرمایی
در بیشتر افراد، نشانه‌های خستگی گرمایی طی 30 دقیقه شروع به بهبودی می‌کنند. با این وجود، اگر نشانه‌ها پس از 30 الی 60 دقیقه بهبود نیافتند، باید به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
- پزشک با یک یا دو لیتر مایع درونوریدی (IV) و الکترولیت اقدام به درمان خستگی حرارتی خواهد کرد.
- اگر تزریق مایعات و استراحت نتواند نشانه‌ها را برطرف کند، پزشک از آزمایش خون و آزمایش‌های بالینی دیگر برای رد سایر علل احتمالی استفاده می‌کند.
- اگر خستگی حرارتی به سرعت درمان شود، فرد در عرض 24 الی 48 ساعت به طور کامل بهبود می‌یابد.
پیشگیری از خستگی گرمایی
با مصرف مایعات کافی و خنک نگه داشتن بدن می‌توان از خستگی حرارتی پیشگیری نمود. روش‌های دیگر برای پیشگیری از خستگی حرارتی عبارتند از:
- نوشیدن مایعات در هنگام ورزش و پس از انجام ورزش
- اجتناب از ورزش در معرض نور مستقیم خورشید در ماه‌های گرم سال
- خودداری از قرار گرفتن طولانی مدت در هوای گرم و مرطوب
- پوشیدن لباسهای گشاد هنگام ورزش یا در هوای گرم
- در دسترس داشتن نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت یا فرآورده‌های او آر اس
- اجتناب از نوشیدنی‌های شیرین و گازدار
- عدم افزایش سریع بار کاری یا سرعت انجام کار
- ورزش کردن در محیطی با تهویه مناسب
- اگر دمای محیط بیرون بیش از 90 درجه فارنهایت است، به محیطی با تهویه مطبوع در داخل ساختمان بروید.
- 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن از کرم ضد آفتاب با SPF 15 یا بالاتر استفاده کنید.
- در فصل تابستان، فعالیت‌های سنگین را در اوایل صبح یا عصر انجام دهید.
- افزایش مصرف مایعات در هنگام استفاده از داروهایی که خطر خستگی گرمایی را افزایش می‌دهند.
- مصرف مایعات کافی هنگام کار در محیط‌های گرم و مرطوب مانند کارخانه‌ها، تاسیسات لباسشویی و آشپزخانه‌ها
- پوشیدن لباسهای سبک و روشن هنگام ورزش یا کار در هوای گرم
نشانه‌های خستگی گرمایی به بدن هشدار می‌دهند که بیشازحد در حال گرم شدن است.
گرفتگی عضلات ناشی از گرما، که خفیفدترین نوع سندرم‌های مرتبط با گرما هستند، معمولا پیش از خستگی حرارتی رخ می‌دهند. درمان این گرفتگی‌ها به محض بروز آنها می‌تواند از ایجاد خستگی گرمایی جلوگیری کند.
نشانه‌های مربوط به گرفتگی ناشی از گرما عبارتند از:
- تعریق زیاد یا بیش از حد
- درد و گرفتگی ماهیچه‌ها
- تشنگی
- ضعف یا خستگی
گرفتگی عضلات ناشی از گرما را می‌توان با مایعات و استراحت درمان کرد. همچنین فرد باید در اسرع وقت به یک سایه یا یک ساختمان با تهویه مطبوع برود.
[sibwp_form id=1]
راهنمایی پزشکان متخصص داخلی می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد خستگی گرمایی در اختیار شما قرار دهد. در صورت تمایل می‌توانید رزرو آنلاین نوبت پزشک مورد نظر خود را از طریق سایت درمانکده به سادگی انجام دهید.
تیم درمانکده با فراهم کردن دریافت نوبت آنلاین در تلاش است که شما عزیزان خدمات پزشکی مورد نیاز خود را به سادگی و در اسرع وقت دریافت کنید. در صورت نیاز به اطلاعاتی مانند شماره تماس و آدرس مطب، اولین نوبت خالی و نظر سایر بیماران در مورد مشاور مورد نظر شما می‌توانید همراه ما باشید.
