کم شنوایی چیست؟ علل، علائم و راه‌کارهای درمان آن

کم شنوایی سومین مشکل شایع افراد سالخورده است که می‌تواند در درجات مختلف رخ دهد. البته کاهش شنوایی فقط به‌دلیل افزایش سن ایجاد نمی‌شود، بلکه می‌توان آن را یک مشکل مادرزادی دانست یا دلایل مختلفی برای از دست دادن شنوایی در نظر گرفت.

حتما تا کنون افراد سالخورده و مسن را در اطراف خود دیده‌اید که با مشکل کم شنوایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این سندروم می‌تواند کیفیت زندگی افراد را تحت قرار دهد. زیرا کاهش شنوایی موجب سخت شنیدن مکالمات و صداهای دیگر می‌شود. اما از دست دادن شنوایی تنها مختص افراد سالخورده نیست بلکه هر فردی می‌تواند بنابر دلایل مختلف دچار این مشکل شود. برخی از انواع اختلالات کم شنوایی گوش قابل درمان و پیشگیری هستند. از همین رو در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت، علائم و راه‌کارهای درمانی از دست دادن شنوایی آشنا می‌کنیم.همراه ما باشید.

کم شنوایی چیست؟

گوش از بخش‌های مختلفی همچون گوش خارجی، میانی، داخلی و عصب شنوایی تشکیل شده است. زمانی که به هر کدام از این قسمت‌ها آسیبی وارد شود، احتمال بروز کم شنوایی وجود دارد. در صورت بروز مشکل در بخش‌های مذکور دریافت، انتقال و پردازش صدا به درستی انجام نخواهد شد. بنابراین در این صورت گفته می‌شود سیستم شنوایی توانایی خود را از دست داده است. 

در واقع باید کم‌شنوایی را حاصل از دست دادن توانایی دریافت و درک صداهای مختلف دانست. کم شنوایی اغلب با درجات مختلفی در افراد ظاهر می‌شود که تنها راه تشخیص آن آزمایش خاص از طریق شنوایی‌سنجی است.

بیشتر بدانید: وزوز گوش ؛ علائم، علل، عوارض و درمان

دسته‌بندی انواع کم شنوایی بر اساس نوع و سطح

کاهش شنوایی انواع و سطح مختلفی دارد که می‌توان آن را بر اساس محل آسیب در سیستم شنوایی یا میزان اختلال دسته‌بندی کرد. این مشکل می‌تواند یکی از گوش‌ها یا هر دو را درگیر کند. 

انواع کم شنوایی گوش از لحاظ نوع

اختلال شنوایی بر اساس علت و نوع به 3 دسته تقسیم میشوند که عبارت است از:

1. کم‌شنوایی رسانا یا هدایتی

وقتی گوش خارجی یا گوش میانی که شامل سه استخوان مهم به نام‌های مالئولوس، اینکوس و رکابی است با مانعی برای عبور صدا مواجه می‌شوند، به آن کم شنوایی رسانا می‌گویند. از دست رفتن شنوایی در این نوع می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• عفونت گوش
• جمع شدن جرم گوش به مقدار زیاد
• پارگی پرده گوش
• وجود عیب مادرزادی در پرده گوش

بیشتر بدانید: علائم، علل و راه های درمان عفونت گوش میانی

اغلب افراد در این حالت صداهای بلند را ناواضح (صداهای خفه) و صداهای ملایم را به سختی می‌شنوند. در این موارد پزشک اغلب دارو تجویز می‌کند یا برای برداشتن جرم و عفونت جراحی انجام می‌دهد.

2. کم‌شنوایی حسی عصبی

در این نوع کاهش شنوایی گوش داخلی (حلزون گوش) یا عصب شنوایی آن تحت تاثیر قرار می‌گیرند. ایجاد این نوع از دست رفتن شنوایی می‌تواند به‌دلیل بیماری‌ها، افزایش سن یا در معرض صداهای بسیار بلند قرار گرفتن بروز پیدا کند. 

دیگر عواملی که می‌تواند منجر به کم شنوایی حسی عصبی شوند، عبارتند از:

•  تروما موقع زایمان
• نقص مادرزادی نوزاد
• ضربه به سر
• عفونت

این نوع از دست رفتن شنوایی در اغلب موارد دائمی بوده و فرد باید از سمعک یا سایر وسایل کمک شنوایی کمک بگیرد. در حال حاضر دانشمندان تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهند تا از سلول‌های بنیادی برای رشد سلول‌های موی جدید استفاده کنند.

3. کم‌شنوایی مختلط

برخی افراد به‌دلیل وارد شدن آسیب به سر، بیماری ارثی یا عفونت‌های طولانی مدت دچار کاهش شنوایی رسانا و حسی عصبی می‌شوند. در برخی موارد دکتر متخصص گوش، حلق و بینی می‌تواند به کمک جراحی این مشکل را برطرف کند، اما همیشه موثر نخواهد بود.

بیشتر بدانید: بیماری منیر؛ علائم، دلایل، تشخیص و درمان

انواع کم شنوایی گوش از لحاظ سطح

اختلال شنوایی با 4 سطح شناخته می‌شود که در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

نحوه درک اصوات	میزان تشخیص صدا	سطح شنوایی
درک کلماتی که دیگران می‌گویند برایشان دشوار است به‌خصوص اگر صدای محیط زیاد باشد	بین 25 تا 29 دسی‌بل	اختلال شنوایی خفیف
برای ادامه مکالمه و پیگیری آن به سمعک نیاز دارند	بین 40 تا 69 دسی‌بل	اختلال شنوایی متوسط
این افراد حتی در صورت داشتن سمعک برای برقراری ارتباط باید لب‌خوانی یا از زبان اشاره استفاده کنند	بالاتر از 70 تا 89 دسی‌بل	ناشنوایی شدید
افراد مبتلا به ناشنوایی عمیق هیچ صدایی را در هر سطح دسی‌بل نمی‌شنوند و تنها راه ارتباطی آن‌ها لب‌خوانی، زبان اشاره، خواندن و نوشتن است	زیر 90 دسی‎بل را تشخیص نمی‌دهد	ناشنوایی عمیق

علت کاهش شنوایی

مهمترین علت کم شنوایی را می‌توان قرار گرفتن در معرض صداهای بلند دانست. در برخی موارد ممکن است فرد پس از مواجه با صدای بلند به‌طور ناگهانی و برای مدت کوتاهی دچار کاهش شنوایی شود. به‌عنوان مثال شخصی که در کنسرتی با صدای بلند شرکت کرده یا در معرض صدای انفجار اسلحه قرار گرفته است به‌طور موقتی دچار از دست دادن شنوایی می‌شود. 

سایر عوامل که احتمال از دست رفتن شنوایی و خطر آن را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

• بیماری مادرزادی
• بیماری قلبی
• فشار خون بالا
• سکته مغزی
• آسیب یا ضربه به‌دلیل تصادف و جراحت
• دیابت کنترل نشده
• اوریون
• مننژیت
• عفونت گوش
• پارگی پرده گوش
• جرم گوش
• سابقه خانوادگی
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
• تومورها

بیشتر بدانید: اختلال مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ چیست؟

علائم کم شنوایی

اکثر افرادی که دچار کم شدن توانایی شنیدن هستند، متوجه این مشکل خود نمی‌شوند. زیرا کم‌شنوایی بسیار آهسته رخ می‌دهد. علائم نقص شنوایی در سنین مختلف شامل موارد زیر می‌شود:

علائم اختلال شنوایی در فرد بزرگسال

• از افراد بخواهد صحبت خود را تکرار کنند.
• به‌دلیل واضح نشنیدن مکالمه نمی‌تواند صحبت خود را با دیگران ادامه دهد. (به‌خصوص در جاهای شلوغ یا هنگام حرف زدن با تلفن)
• متوجه برخی صداها همچون صدای آواز پرندگان نمی‌شود.
• برای گوش دادن به تلویزیون یا رادیو باید صدای آن‌ها را بسیار بلند کند.
• در گوش خود صدای وزوز (صدای زنگ در گوش) حس می‌کند و از وجود مایع یا فشار در گوش خود گله دارد.
• تعادل درستی نخواهد داشت و مدام احساس سرگیجه دارد.

علائم اختلال شنوایی در نوزادان

• نوزاد تا قبل از 4 ماهگی سر خود را به سمت صدا برنمی‌گرداند.
• نوزاد تا سن 12 ماهگی هنوز نمی‌تواند کلمه‌ای به زبان بیاورد.
• نوزاد با شنیدن صدای بلند مبهوت می‌شود.
• اگر از نوزاد دور باشید و نامش را صدا کنید اصلا واکنش نشان نمی‌دهد یا بسیار مختصر خواهد بود.
• نوزاد فقط از صداهای خاصی آگاه است.

بیشتر بدانید: علت ریزش آب دهان چیست؟ + راه‌های درمان

علائم اختلال شنوایی در کودکان نوپا

• کودک مبتلا به نقص شنوایی در ارتباط شفاهی با همسالان خود عقب‌تر می‌ماند.
• کودک دائما باید بپرسد “چی؟” یا “ببخشید؟”
• کودک با صدای بسیار بلند حرف می‌زند یا بازی می‌کند.

درصورت داشتن چنین علائمی حتما با مشاوره دکتر متخصص گوش حلق بینی مشورت کنید.

مدیریت و درمان کاهش شنوایی گوش

پزشک پس از مشخص کردن نوع و درجه کم شنوایی می‌تواند درمان مناسبی برای این مشکل در نظر بگیرد. برخی از این راه‌کارها باعث تقویت سیستم شنوایی می‌شوند و برخی دیگر به‌طور کامل ناشنوایی را در افراد درمان می‌کنند. در ادامه راه‌کارهای درمان کاهش شنوایی گوش را بررسی می‌کنیم:

درمان پزشکی نارسایی شنوایی

درمان پزشکی کم شنوایی شامل موارد زیر است:

1. دستگاه‌های کمک شنوایی

سمعک‌ها نمونه‌ای از دستگاه کمک شنوایی محسوب می‌شوند که می‌توان به کمک آن شنوایی را بازیابی کرد. این وسیله با قرار گرفتن روی گوش یا درون آن موجب تقویت صدا خواهد شد. امروزه پزشکان متخصص می‌توانند با کاشت حلزون در گوش داخلی کم‌شنوایی را درمان کنند.

2. توانبخشی شنوایی

به کمک این نوع درمان روانشناختی فرد می‌تواند با مشکل کم‌شنوایی خود و استفاده از سمعک کنار بیاید. همچنین با آموزش‌های لب‌خوانی و نشانه‌های بصری توسط درمانگر می‌توانید ارتباط مطلوب‌تری با سایر افراد برقرار کنید.

3. دستگاه‌های شنود

دستگاه‌های مخصوصی برای افراد ناشنوا یا کم شنوا وجود دارد که می‌تواند شنیدن تلویزیون، تلفن، رادیو و رایانه را راحت‌تر کند.

4. داروها

اگر کم شنوایی فرد ناشی از عفونت باشد، پزشک برای او آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. همچنین داروی کورتیکواستروئیدها برای سلول‌های موی حلزون در نظر گرفته می‌شوند که به‌دلیل قرار گرفتن در معرض صدای بلند متورم شده‌اند.

5. جراحی

در موارد حاد کم‌شنوایی پزشک متخصص برای کاشت حلزون، برداشتن تومورها، از بین بردن نقص مادرزادی و عفونت‌های مزمن گوش جراحی انجام خواهد داد.

بیشتر بدانید: تلخی دهان به چه علت بروز می‌دهد؟

درمان خانگی کم شنوایی

اگر نارسایی شنوایی در مراحل اولیه باشد، می‌توان آن را به کمک درمان طبیعی و خانگی برطرف کرد. در زیر با بهترین درمان خانگی کم شنوایی آشنا خواهید شد:

1. روغن درخت چای

یکی از موثرترین درمان‌های خانگی اختلال شنوایی استفاده از روغن درخت چای است. برای رسیدن به نتیجه مطلوب فقط کافیست:

1. سه قطره روغن چای، دو قاشق غذاخوری روغن زیتون، یک قاشق چایخوری روغن کلوئید و یک قاشق چایخوری سرکه را با یکدیگر مخلوط کنید.
2. مخلوط به دست آمده را حرارت دهید.
3. ترکیب را درون گوش آسیب دیده بریزید.
4. پس از گذشت 5 دقیقه داخل گوش را پاک کنید.
5. این کار را به مدت 2 روز و هر بار 4 دفعه انجام دهید.

2. آنتی‌اکسیدان‌ها

غذاهایی که حاوی آنتی‌اکسیدان و بتاکاروتن هستند بخورید. مواد غذایی و خوراکی‌های حاوی آنتی‌اکسیدان و بتاکاروتن عبارتند از:

• گوجه‌فرنگی
• مارچوبه
• هندوانه
• نارنگی
• زردآلو
• کلم بروکلی
• ذرت
• هویج
• اسفناج
• کدو تنبل
• فلفل سبز
• بادمجان
• لوبیا
• الو
• کشمش
• انگور قرمز
• پیاز

بیشتر بدانید: بی‌مزه شدن غذا در دهان؛ از علل تا درمان

3. ویتامین B12 و ویتامین D

تحقیقات نشان داده است با افزایش سن و در صورت عدم مصرف کافی ویتامین‌های مذکور احتمال کاهش شنوایی وجود دارد. مواد غذایی و خوراکی‌های دارای ویتامین B12 و ویتامین D عبارتند از:

• تخم‌مرغ
• ماهی آزاد
• شیر
• سالامی
• توفو

4. نمک خوراکی

یکی‌دیگر از راه‌کارهای موثر برای از بین بردن نارسایی شنوایی استفاده از نمک خوراکی است. برای رسیدن به نتیجه مطلوب کافیست:

1. مقداری نمک را به مدت 4 دقیقه حرارت دهید.
2. نمک را بر روی پارچه تمیزی بریزید و آن را به صورت بقچه جمع کنید.
3. پارچه حاوی نمک را به مدت 10 دقیقه روی گوش آسیب دیده بگذارید.
4. این کار را به مدت 3 روز و هر بار بیش از 4 دفعه انجام دهید.

5. چای زنجبیلی

طرفداران درمان خانگی کم شنوایی نوشیدن چای زنجبیلی را سه فنجان در روز به مدت سه هفته توصیه می‌کنند. برای دم کردن این چای کافیست:

1. چهار لیوان آب را درون ظرف مناسب بریزید.
2. سه برش زنجبیل تازه را به آن اضافه کنید تا 15 دقیقه بجوشد.
3. یک قاشق غذاخوری گشنیز، یک قاشق غذاخوری دارچین و یک قاشق غذاخوری پونه کوهی اضافه کنید.
4. در اواخر جوشیدن آب یک قاشق غذاخوری رزماری به همراه یک قاشق غذاخوری مریم گلی اضافه کنید.

بیشتر بدانید: دریازدگی و راهکارهای رهایی از آن برای لذت بیشتر از سفر

سخن پایانی

کم شنوایی می‌تواند موجب آسیب جدی از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی در فرد شود. بنابراین باید برای مدیریت و درمان کاهش شنوایی که به‌دلیل افزایش سن یا بیماری ایجاد شده اقدام کنید. ما در این مقاله اطلاعات مفیدی را با شما در خصوص علل، علائم و راه‌های درمانی اختلال شنوایی به اشتراک گذاشتیم. شما کدام راه درمانی را برای نارسایی شنوایی انتخاب می‌کنید؟ نظرات خود را با درمانکده در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: medicalnewstoday | my.clevelandclinic | healthline