دندان قروچه چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی براکسیسم

دندان قروچه یا Bruxism یک مشکل غیرارادی است که افراد به‌دلیل استرس و فشار عصبی آن را در خواب تجربه می‌کنند. این عارضه باعث ایجاد درد در فک و دندان‌ها می‌شود که برای درمان و جلوگیری از آسیب‌های شدید باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.

اکثر افرادی که در خواب دندان قروچه (براکسیسم) دارند از وجود آن مطلع نیستند. معمولا اطرافیان با شنیدن صدای این عارضه، فرد را مطلع می‌کنند. اگر احساس می‌کنید دندان‌های شما لق شده یا صبح‌ها پس از بیدار شدن از خواب احساس درد در فک و دندان‌ها دارید، بهتر است به وجود دندان قروچه در خواب شک کنید. 

براکسیسم قابل درمان است و معمولا دندانپزشک در اولین اقدام استفاده از نایت گارد (Night Guard) را توصیه می‌کند. اگر شما هم کنجکاو شده‌اید بدانید علت اصلی دندان قروچه چیست، همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با دلایل ایجاد، علائم و راه‌کارهای درمانی عارضه Bruxism آشنا کنیم.

دندان قروچه چیست؟

عارضه Bruxism یک اختلال شایع خواب است که به سایش دندان‌ها روی هم یا فشار دادن شدید آن‌ها گفته می‌شود. این مشکل در حدود 10 درصد بزرگسالان و 15 درصد کودکان به‌دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. 

اگر شما مرتبا دندان‌های خود را هنگام خواب بر روی هم فشار می‌دهید، احتمالا دچار مشکل دندان قروچه یا براکسیسم هستید. این بیماری باعث بروز درد و ناراحتی در موارد زیر می‌شود:

• عضلات فک
• دندان‌ها
• مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

بیشتر بدانید: آیا دیابت باعث آسیب به دندان و لثه می‌شود؟

خوب است بدانید که دندان قروچه یا براکسیسم (Bruxism) در صورت عدم پیگیری و درمان باعث مشکلات دندانی بسیاری از جمله شکستگی و لب‌پرشدن آن‌ها می‌شود. اکثر مراجعه کنندگان به دندانپزشکی پس از ایجاد آسیب جدی ناشی از این عارضه به فکر درمان می‌افتند. معاینات دندانپزشکی یکی از خدمات درمانکده است که با گرد هم آوردن بهترین دکترهای دندانپزشک این موقعیت را به صورت مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری برای شما فراهم کرده است.

بیشتر بدانید: قرص مترونیدازول چیست؟

انواع Bruxism

دندان‌قروچه یک بیماری غیرارادی در خواب شناخته می‌شود. اما در برخی مواقع احتمال بروز این عارضه در بیداری و به صورت ارادی وجود دارد. به‌طور کلی می‌توان براکسیسم را شامل دو حالت دانست:

براکسیسم بیدار

دندان قروچه بیدار با ساییدن و فشار دادن دندان‌ها بر روی هم در طول روز رخ می‌دهد. علت اصلی این عارضه استرس، فشار روانی، اضطراب، عصبانیت یا تمرکز شدید روی چیزی است. 

در اغلب موارد براکسیسم بیدار را می‌توان با توجه بیشتر متوقف کرد و نیاز به درمان جدی ندارد. بهترین راه‌کار برای از بین بردن این نوع دندان‌قروچه مدیریت استرس و آموزش راه‌های آگاهی‌بخش برای کاهش تعداد دفعات بروز آن است.

براکسیسم خواب

اگر دندان قروچه در خواب رخ دهد، احتمال ایجاد آسیب در فک و دندان‌ها به‌دلیل عدم آگاهی از وقوع آن بیشتر است. یکی از بزرگترین مشکلات براکسیسم در خواب این است که شما از میزان فشار و سایش دندان‌ها مطلع نیستید و این موضوع می‌تواند منجر به آسیب شدید همچون سردرد یا شکستگی دندان‌ها شود.

بیشتر بدانید: ایمپلنت دندان چیست؟

علائم دندان قروچه

بروز علائم زیر نشان‌دهنده بیماری دندان قروچه است که می‌تواند برای مدیریت و از بین بردن آن‌ها با دکتر دندانپزشک درمانکده در ارتباط باشید.

• سردرد
• درد صورت
• گوش درد
• اختلال خواب
• درد عضلات فک
• قفل کردن عضلات فک
• دندان‌های لق و دردناک
• احساس درد هنگام غذا خوردن
• سروصدا ناشی از برخورد دندان‌ها
• شکستگی یا لب پر شدن دندان‌ها

در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با مشاوره آنلاین دندانپزشکی مشورت کنید و در صورت لزوم به صورت حضوری به دکتر دندانپزشک مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: علت سفیدی زبان چیست؟

علت دندان‌قروچه

اصلی‌ترین دلایل ایجاد براکسیسم (Bruxism) عبارتند از:

• استرس و اضطراب
• اختلالات خواب
• قرار نگرفتن صحیح دندان‌ها روی هم
• مصرف سیگار و الکل

بیشتر بدانید: چگونه دندان های سفیدی داشته باشیم؟

آشنایی با عوامل خطر

عوامل زیر احتمال بروز دندان قروچه را افزایش می‌دهند:

• سن: براکسیسم در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع‌تر است.
• شخصیت: افراد پرخاشگر، رقابتی و بیش‌فعال بیشتر در معرض ابتلا هستند.
• داروها: این عارضه می‌تواند عوارض جانبی داروی ضدافسردگی باشد.
• وراثت: وجود سابقه دندان قروچه در خانواده، احتمال ابتلای سایر اعضا را بیشتر می‌کند.
• اختلالات: این عارضه می‌تواند با برخی اختلالات سلامت روان مثل پارکینسون، صرع، رفلاکس معده به مری، اختلال ADHD (کمبود توجه/بیش‌فعالی) و زوال عقل مرتبط باشد.

چرا دندان قروچه در کودکان شایع‌تر است؟

با وجود این‌که دندان‌قروچه سن خاصی ندارد، اما کودکان تا قبل از 3 سالگی به‌دلیل رشد دندان‌های شیری بیش از بزرگسالان با مشکل براکسیسم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این عارضه معمولا با بالا رفتن سن کودکان برطرف خواهد شد. 

اغلب والدین هنگام خواب متوجه برخورد، سایش و فشار دادن دندان‌های فرزندان خود می‌شوند. برخلاف بزرگسالان که استرس عامل اصلی بروز براکسیسم در آن‌ها است، باید علت دندان قروچه کودکان در خواب را ناشی از موراد زیر دانست:

• آلرژی
• وراثت
• تحریک دهان
• نامرتب بودن دندان‌های شیری
• آپنه انسدادی خواب(مشکل تنفسی)

بیشتر بدانید: چگونه بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم؟

در صورت مشاهده شکستگی یا لب‌پرشدن دندان‌های کودک خود حتما با دکتر دندانپزشک مشورت کنید. همچنین هرگونه شکایت درد و ناراحتی در فک یا دندان‌ها را از طرف فرزند خود جدی بگیرید. 

اگر دندانپزشک تشخیص دهد علت دندان قروچه کودکان در خواب ناشی از عوامل استرس‌زا است، شما را به دکتر روانشناس ارجاع می‌دهد.

روش تشخیص براکسیسم (Bruxism)

دکتر دندانپزشک برای تایید یا رد دندان‌قروچه ابتدا وضعیت ماهیچه‌های فک (TMJ)، دندان‌ها (سفتی عضلات فک، شکستگی یا لب پر شدن، نحوه روی هم قرار گرفتن آن‌ها) و میزان آسیب لثه را با معاینه فیزیکی بررسی می‌کند. 

سپس با پرسیدن سوالاتی در خصوص سلامت دندان‌ها، وضعیت خواب شما، میزان استرس روزانه، داروهای مصرفی و علائم براکسیسم تشخیص نهایی خود را اعلام خواهد کرد. در برخی موارد برای تشخیص بهتر به تصویربرداری رادیولوژی از فک و دندان یا پلی سومنوگرافی (تست خواب) نیاز است.

درمان دندان قروچه

در اغلب موارد براکسیسم نیاز به درمان ندارد. زیرا کودکان با رشد سنی دیگر با این مشکل مواجه نمی‌شوند و بیشتر بزرگسالان آن‌قدر محکم به دندان‌های خود فشار نمی‌آورند که نیاز به درمان دندان قروچه باشد. 

اما در صورتی که علائم دردناک مشاهده کردید یا با صدمات دندانی روبه‌رو شدید باید حتما برای درمان آن اقدام کنید. درمان دندان قروچه بزرگسالان در خواب شامل موارد زیر می‌شود:

1. رویکرد دندانپزشکی

دکتر دندانپزشک در ابتدا برای درمان دندان قروچه بزرگسالان در خواب از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• محافظ دهان: این ابزار که از لاستیک نرم ساخته شده و هنگام خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد، باعث جدا ماندن دندان‌ها از هم و جلوگیری ساییدگی آن‌ها می‌شود.
• اصلاح دندان‌ها: اگر سایش دندان‌ها توانایی جویدن غذا را مختل کند، دندانپزشک به روش ترمیم آسیب‌دیدگی دندان‌ها، شکل سطوح جویدنی آن را تغییر می‌دهد.

2. روش روانشناختی

راه‌کارهای زیر می‌توانند علائم ناشی از براکسیسم را تسکین دهند و از بروز مجدد آن جلوگیری کنند.

• مدیریت استرس: برای درمان این عارضه می‌توانید روش‌های تقویت آرامش همچون مدیتیشن را به کمک روانشناس بیاموزید.
• تغییر رفتار: پس از اطلاع از دندان قروچه باید با تمرینات مناسب زیر نظر دندانپزشک، عادت فشار دادن فک و دندان‌های خود را بگذارید.

3. درمان دندان قروچه با بیوفیدبک (Biofeedback)

در این روش با تجهیزات نظارتی آموزش‌های لازم برای کنترل فعالیت ماهیچه فک به شما داده می‌شود.

4. دارودرمانی

روش‌های درمان دارویی متداول عبارتند از:

• شل کننده‌های عضلانی
• تزریق بوتاکس
• داروی کاهش‌دهنده استرس و اضطراب

5. درمان اختلالات مرتبط با دندان قروچه

این راه‌کار شامل موارد زیر می‌شود:

• درمان براکسیسم ناشی از عوارض دارویی با تغییر داروی مربوطه
• درمان اختلالات خواب همچون آپنه خواب
• برطرف کردن بیماری‌های زمینه‌ای همچون ریفلاکس معده به مری

روش پیشگیری از دندان قروچه

برای جلوگیری از این عارضه بهتر است:

• کاهش استرس و اضطراب
• تغییر عادات خواب به مرور زمان
• اجتناب از مواد مخدر، الکل و سیگار
• تحت نظر بودن و معاینه منظم دندانپزشکی
• درمان مشکلات دندان همچون نامرتب بودن آن‌ها 
• کاهش مصرف مواد محرک در عصر و بعد از شام همچون قهوه و چای کافئین‌دار

بیشتر بدانید: آبسه دندان چیست؟

بیشتر بدانید: لمینت دندان چیست؟

نتیجه دندان قروچه

دندان قروچه فشار آوردن و ساییدن دندان‌ها بر روی هم است که در بیداری یا خواب به‌دلایل مختلفی همچون استرس و فشار عصبی ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از صدمات دندانی باید با مشاهده علائم براکسیسم در اسرع وقت به دکتر دندانپزشک مراجعه کنید. 

ما در این مقاله از درمانکده شما را با علائم، علت و راه‌کارهای درمانی این عارضه آشنا کردیم. شما تاکنون مشکل دندان قروچه را تجربه کرده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول

منبع: mayoclinic | my.clevelandclinic