خواص گوجه سبز (Greengage) شامل پاکسازی کلیه‌ها، کمک به لاغری، تنظیم قند خون، بهبود یبوست و تقویت پوست می‌شود. اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند باعث نفخ، دل‌درد، یا افزایش پتاسیم در بدن شود. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به بررسی خواص آلوچه یا همان گوجه سبز (گوجه سبز درختی) می‌پردازیم.
فهرست محتوا
خواص گوجه سبز در طب سنتی چیست؟
در طب سنتی گوجه سبز درختی طبعی سرد و خشک دارد؛ یعنی هم خنک‌کننده است و هم رطوبت‌زدا. به همین دلیل مصرف آن برای افراد با مزاج گرم و تر بسیار مفید است. اگر مزاج سرد و خشکی دارید، باید با احتیاط و همراه مصلحاتی مثل گلپر یا نمک آن را مصرف کنید. این آلوچه نارس انتخاب عالی برای کسانی است که به مزه‌های ترش و آبدار علاقه دارند.
برخی از مهم‌ترین فواید آلوچه در طب سنتی عبارت‌اند از:
- جلوگیری از یبوست و نفخ شکم
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- جلوگیری از کم‌خونی
- کاهش حرارت و التهاب بدن
- افزایش اشتها
یک نکته مهم در مورد میوه‌های نارس مانند گوجه سبز را به یاد داشته باشید. چون این میوه نارس است، میزان سموم کشاورزی در آن بیش از میوه‌های رسیده است.
خواص گوجه سبز برای کبد چرب
از نظر علمی، گوجه سبز منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین C، فیبر و پلی‌فنول‌ها (Polyphenols) است که همگی به سلامت کبد کمک می‌کنند. از مهم‌ترین خواص گوجه سبز برای کبد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- محافظت از سلول‌های کبدی: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گوجه سبز به محافظت از سلول‌های کبدی در برابر آسیب‌های اکسیداتیو کمک می‌کنند؛ مثل آسیب ناشی از چربی زیاد، قند بالا یا سموم دارویی.
- سم‌زدایی طبیعی کبد: کبد برای انجام فرایند سم‌زدایی نیاز به مواد مغذی مثل ویتامین C و ترکیبات فنولی دارد که این مواد در گوجه سبز وجود دارند.
- کاهش حرارت کبد: اگر دچار علائم گرمی کبد مثل جوش صورت، زردی زبان، عطش زیاد، بوی بد دهان، عصبانیت یا گرگرفتگی شده باشید، گوجه سبز می‌تواند در تسکین این علائم موثر باشد.
- کمک به کاهش التهاب سیستمیک: خاصیت ضدالتهابی گوجه سبز می‌تواند به کاهش التهابات مزمن بدن از جمله در بافت کبدی کمک کند، به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری کبد چرب.
- تنظیم چربی خون: مصرف گوجه سبز به شکل تازه و بدون نمک زیاد ممکن است در کاهش کلسترول بد (LDL) و تنظیم سطح تری‌گلیسریدها موثر باشد. این موضوع به نفع عملکرد کبد تمام می‌شود.
- کمک به تخلیه صفرا: ترش و اسیدی بودن این میوه باعث تحریک ترشح صفرا و دفع راحت‌تر آن از بدن می‌شود. به همین دلیل آلوچه در پاکسازی کبد موثر است.
بیشتر بدانید: نحوه مصرف آبغوره برای کاهش چربی
خواص گوجه سبز برای پوست
گوجه سبز درختی دارای ترکیباتی است که می‌توانند نقش مهمی در سلامت پوست داشته باشند. البته مصرف این میوه به معنای کنار گذاشتن روتین پوستی یا عدم استفاده از سایر مکمل‌های تقویت‌کننده پوست نیست. مهم‌ترین خواص گوجه سبز برای پوست عبارت‌اند از:
- افزایش کلاژن‌سازی: گوجه‌سبز منبع خوبی از ویتامین C است. این ویتامین به تولید کلاژن در پوست کمک می‌کند. کلاژن پروتئینی است که در حفظ سفتی، خاصیت ارتجاعی و جوانی پوست موثر است.
- مبارزه با پیری زودرس پوست: ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در گوجه سبز مانند پلی‌فنول‌ها و ویتامین C، رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند. این رادیکال‌ها یکی از دلایل اصلی چین‌وچروک و پیری زودرس پوست هستند.
- روشن شدن پوست: آلوچه به دلیل خاصیت سم‌زدایی و افزایش گردش خونی که دارد، می‌تواند باعث روشن‌تر شدن رنگ پوست و کاهش تیرگی‌ها شود.
خواص گوجه سبز برای کلیه
از دیدگاه علم تغذیه گوجه سبز به دلیل ترکیبات خاص خود می‌تواند برای سلامت کلیه‌ها مفید باشد، البته به شرط اینکه در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.
- افزایش ادرار: گوجه‌سبز خاصیت ادرارآور ملایمی دارد یعنی می‌تواند باعث افزایش حجم و تعداد دفعات ادرار شود. این ویژگی به بدن کمک می‌کند تا سموم و مواد زائد راحت‌تر از طریق کلیه‌ها دفع شوند. همچنین از تشکیل برخی سنگ‌های کلیوی پیشگیری می‌کند. اگر سابقه خفیف رسوبات ادراری داشته باشید، شاید بهتر باشد این میوه را در سبد غذایی خود قرار دهید.
- پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه: گوجه سبز اسیدهای آلی طبیعی مثل اسید سیتریک دارد که به پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی در کلیه‌ها کمک می‌کند. اسید سیتریک با اتصال به کلسیم مانع از رسوب آن در کلیه می‌شود.
- بهبود عملکرد کلیه با کمک به تنظیم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها: اگر کلیه سالمی داشته باشید پتاسیم موجود در گوجه سبز باعث تنظیم فشار خون و حفظ تعادل مایعات بدن می‌شود. این فاکتور عامل مهمی در کاهش فشار بر کلیه‌ها است.
بیشتر بدانید: خاصیت انار
اگر با بیماری‌های مزمن کلیوی درگیر هستید، کلیه توانایی دفع پتاسیم را ندارد. از آنجا که پتاسیم آلوچه بالا است مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به هایپرکالمی (بالا رفتن پتاسیم خون) شود که برای قلب و بدن خطرناک است.
خواص گوجه سبز برای لاغری
گوجه سبز یک میان‌وعده مفید برای افرادی است که به‌دنبال کاهش وزن هستند؛ هرچند نباید انتظار معجزه از آن داشت. زمانی‌که سبک زندگی سالمی داشته باشید، این میوه نیز در مسیر کاهش وزن نقش حمایتی خود را ایفا می‌کند. از نظر علمی آلوچه به شیوه‌های زیر می‌تواند در روند کاهش وزن موثر باشد:
- کالری پایین: هر ۱۰۰ گرم گوجه سبز تنها حدود ۳۰ تا ۴۰ کیلوکالری انرژی دارد؛ بنابراین با مصرف مقدار مناسبی از آن احساس سیری می‌کنید بدون آن‌که کالری زیادی وارد بدن شود. این ویژگی برای کنترل اشتها در رژیم لاغری بسیار مهم است.
- فیبر بالا و کمک به سیری طولانی‌‌مدت: گوجه سبز دارای فیبرهای محلول و نامحلول است. این فیبرها در معده حجیم می‌شوند و سرعت تخلیه معده را کاهش می‌دهند. به همین دلیل با مصرف آن کمتر احساس گرسنگی خواهید کرد.
- بهبود عملکرد گوارش و پیشگیری از یبوست: در رژیم‌های لاغری ممکن است دچار یبوست شوید. گوجه‌سبز به دلیل فیبری که دارد حرکات روده را بهبود میدهد و به دفع منظم مواد زائد کمک می‌کند. این مسئله مانع احتباس آب و نفخ شکم هم می‌شود.
توجه داشته باشید مصرف بیش از حد آلوچه برای افرادی که معده حساس، رفلاکس یا سندروم روده تحریک‌پذیر دارند، می‌تواند باعث نفخ، دل‌درد یا اسهال شود.
خواص گوجه سبز در دیابت
آلوچه به دلایل زیر می‌تواند بخشی از رژیم غذایی دیابتی‌ها باشد؛ البته اگر در مصرف آن زیاده‌روی نکنید:
- شاخص گلایسمی (GI) پایین: آلوچه به‌دلیل میزان پایین قند طبیعی و فیبر بالا، شاخص گلایسمی نسبتا پایینی دارد؛ یعنی قند خون را به‌صورت آهسته و کنترل‌شده بالا می‌برد، نه به‌صورت ناگهانی.
- فیبر بالا: فیبر موجود در گوجه سبز باعث کند شدن سرعت جذب گلوکز در خون می‌شود. این ویژگی پایداری سطح قند خون و کاهش نوسانات قندی را در پی دارد که برای دیابتی‌ها خیلی مهم است.
- کم‌کالری و بدون قند افزوده: گوجه سبز یک میان‌وعده طبیعی و کم‌کالری است و برعکس بسیاری از خوراکی‌ها، قند فرآوری‌شده یا چربی مضر ندارد و بنابراین برای کنترل وزن در دیابت بسیار مناسب است.
- پیشگیری از مقاومت انسولینی: آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل پلی‌فنول‌ها و ویتامین C موجود در گوجه سبز، در کاهش التهاب‌های مزمن و مقاومت به انسولین نقش دارند. این مورد به کنترل بهتر دیابت نوع ۲ کمک می‌کند.
یک نکته علمی که شاید برای دیابتی‌ها جالب باشد این است که برخلاف تصور رایج ترش بودن طعم میوه به معنای پایین بودن قندش نیست؛ اما در مورد گوجه سبز چون میزان قند طبیعی آن واقعا کم است، مصرف آن در حد توصیه‌شده، برای اکثر بیماران دیابتی مشکلی ایجاد نمی‌کند.
خواص گوجه سبز در شیردهی و بارداری
مصرف برخی خوراکی‌ها مانند آلوچه و کاهو در دوران شیردهی می‌تواند باعث ایجاد نفخ در نوزاد شود، به همین دلیل بهتر است در مصرف آن محتاط باشید. در کنار هوس، رفع یبوست یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود مادران شیرده به سراغ این میوه روند. با این حال پیشنهاد می‌شود به دنبال راه‌حل جایگزین باشید به ویژه اگر نوزاد کولیک یا نفخ نیز داشته باشد.
در دوران باردای نیز این میوه می‌تواند برای رفع بی‌اشتهایی و کمک به کنترل دیابت بارداری مفید باشد. از دیگر خواص گوجه سبز در بارداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درمان نفخ و یبوست
- تقویت سیستم ایمنی مادر و جنین
- پیشگیری از کم‌خونی در بارداری
با این حال مصرف گوجه سبز در بارداری باید محدود باشد و بهتر است رسیده و بدون نمک آن را مصرف کنید. گوجه سبز ترش می‌تواند باعث آسیب مینای دندان، سوزش و رفلاکس معده شود. همچنین مزه ترش آن باعث می‌شود تا تمایل بیشتری برای مصرف نمک داشته باشید، این موضوع ریسک بروز افزایش فشار خون (پره‌اکلامپسی) را در مادران باردار افزایش میدهد.
اگر در این زمینه به راهنمایی نیاز دارید، می‌توانید از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین درمانکده از بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان یا تغذیه نوبت مشاوره اینترنتی بگیرید. همچنین امکان دریافت نوبت آنلاین برای مراجعه حضوری به مطب پزشک نیز برای شما وجود دارد.
خواص گوجه سبز برای کودکان
گوجه سبز منبع خوبی از ویتامین C است. این ویتامین باعث تقویت سیستم ایمنی بدن کودک می‌شود و به پیشگیری از عفونت‌ها کمک می‌کند. آلوچه به‌دلیل داشتن فیبر حرکات روده را بهبود میدهد و از بروز یبوست جلوگیری می‌کند. بنابراین اگر کودک‌تان تحرک کمی دارد یا تمایلی به خوردن سبزیجات ندارد، این میوه می‌تواند برای او مناسب باشد. همچنین طعم ترش آلوچه در بعضی کودکان باعث تحریک اشتها می‌شود، این موضوع کمک می‌کند تا میل به غذا خوردن در وعده‌های بعدی در کودکان بیشتر شود.
از حدود ۳ سالگی به بعد می‌توانید گوجه‌سبز تازه و رسیده (نه خیلی ترش) را به کودک بدهید، آن هم در مقدار کم و کنترل‌شده. قبل از این سن به دلیل حساسیت دستگاه گوارش کودک احتمال دل‌درد، اسهال یا نفخ وجود دارد.
بیشتر بدانید: خواص لواشک
مضرات گوجه سبز چیست؟
اگر گوجه سبز در مقدار زیاد یا به شکل نادرست مصرف شود، می‌تواند با عوارض جانبی همراه باشد. به ویژه در کودکان، افراد حساس یا کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند. از مهم‌ترین مضرات آلوچه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحریک معده و افزایش اسید
- سوزش معده
- ترش کردن معده
- نفخ و دل‌پیچه
- اسهال
- آسیب به مینای دندان
برخی گوجه سبز را با نمک زیاد یا گلپر شور می‌خورند. این ترکیب اگر مداوم باشد، می‌تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:
- بالا رفتن فشار خون
- آسیب به کلیه‌ها
- احتباس آب در بدن
خواص گوجه سبز درختی در چند خط
گوجه‌سبز میوه‌ای سرشار از آنتی‌اکسیدان، فیبر و ویتامین C است که می‌تواند در بهبود عملکرد گوارش، سلامت پوست، کنترل اشتها و تقویت سیستم ایمنی نقش داشته باشد. با این حال، مصرف بیش از حد آن به‌ویژه در بیماران با مشکلات گوارشی، کلیوی، زنان باردار و کودکان ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. در نتیجه شرط اصلی بهره‌مندی از خواص گوجه سبز تعادل در مصرف آن است. برای این منظور می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر تغذیه آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر تغذیه از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات رایج
بله. در واقع گوجه سبز میوه نارس نوعی آلوچه است. البته در برخی استان‌های ایران مانند مازندران به این میوه آلوچه هم گفته می‌شود این در حالی است که در تهران این میوه با نام گوجه سبز شناخته شده است. نکته دیگر اینکه ظاهرا از نظر گیاه‌شناسی گوجه سبز و آلوچه تفاوت دارند اما از آنجا که شباهت آن‌ها به هم بسیار زیاد است، به جای یکدیگر استفاده می‌شوند.
در طب سنتی گوجه‌سبز طبع سرد و خشک دارد. نمک با طبع گرم و خشک خود به تعدیل این مزاج کمک می‌کند و احتمال نفخ یا دل‌درد را کاهش میدهد. علاوه‌بر این، نمک باعث تحریک ترشح بزاق و اسید معده می‌شود و گوجه سبز ترش هم این فرایند را تشدید می‌کند، بنابراین می‌تواند برای افزایش اشتها مفید باشد.
گوجه سبز خشک شده یا همان آلوچه خشک دارای فواید زیر است:
– تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب‌ها
– تنظیم حرکات روده
– بهبود گوارش
– پیشگیری و درمان یبوست
پختن گوجه سبز شدت اسیدی بودن آن را کمتر می‌کند؛ بنابراین برای کسانی که معده حساس یا رفلاکس دارند، گزینه مناسب‌تری نسبت به نوع خام آن است. همچنین اگر رب آلوچه را همراه با غذاهای چرب یا سنگین بخورید، به هضم بهتر و جلوگیری از نفخ کمک می‌کند. برای پیشگیری و درمان یبوست هم می‌توانید از آلوچه پخته استفاده کنید.
گوجه سبز مقدار قابل توجهی پتاسیم دارد. در زنان مبتلا به نارسایی کلیوی، سنگ کلیه یا نفروپاتی (آسیب بافت کلیه)، کلیه‌ها قادر به دفع کامل پتاسیم اضافی از بدن نیستند. در نتیجه احتمال بروز مشکلات زیر وجود دارد:
– افزایش پتاسیم خون (هیپرکالمی)
– ضعف عضلانی
– بی‌نظمی ضربان قلب
– در موارد شدید ایست قلبی
علاوه‌بر موارد بالا، مصرف بیش از حد آلوچه می‌تواند منجر به آسیب مینای دندان، سوزش معده و رفلاکس نیز شود.
