سرخچه یا سزخجه که به آن سرخک آلمانی نیز می گویند، عفونتی ویروسی است که باعث ایجاد بثورات پوستی قرمز روی بدن می شود. گذشته از بثورات، افراد مبتلا به سرخچه معمولاً تب و غدد لنفاوی متورم دارند. عفونت می‌تواند از طریق تماس با قطرات عطسه یا سرفه فرد آلوده از فردی به فرد دیگر گسترش یابد. این بدان معنی است که اگر بعد از لمس کردن چیزی که قطرات کوچک از فرد آلوده رویش باشد، به دهان، بینی یا چشم خود دست بزنید ممکن است سرخچه بگیرید.

با معرفی واکسن سرخچه در اواخر دهه ۱۹۶۰، میزان ابتلا به این بیماری به میزان قابل توجهی کاهش یافت. با این حال، هنوز ابتلا به سرخجه هم در بسیاری از مناطق جهان رایج است. این بیماری عمدتاً کودکان، بیشتر افراد ۵ تا ۹ سال، را مبتلا می‌کند اما در بزرگسالان نیز مشاهده می‌شود.

سرخجه به طور معمول یک عفونت خفیف است که در طی یک هفته، حتی بدون درمان برطرف می شود. با این حال می تواند یک وضعیت جدی در زنان باردار باشد، زیرا ممکن است باعث سندرم سرخچه مادرزادی در جنین شود. سندرم سرخچه مادرزادی می تواند رشد کودک را مختل کرده و باعث نقایص جدی هنگام تولد مانند ناهنجاری های قلبی، ناشنوایی و آسیب مغزی شود. اگر باردار هستید و مشکوک به سرخچه هستید، فوراً برای درمان سرخجه به یک متخصص زنان زایمان و نازایی مراجعه کنید.

علائم سرخچه چیست؟

علائم سرخچه اغلب آنقدر خفیف است که به سختی قابل مشاهده است. علائم معمولاً طی دو تا سه هفته پس از قرار گرفتن در معرض ابتلا به ویروس بروز می کنند و اغلب حدود سه تا هفت روز به طول می انجامند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

بثورات پوستی صورتی یا قرمز که روی صورت شروع شده و بعد به سمت پایین و اندام های دیگر بدن می ریزند.
تب خفیف، اغلب زیر ۳۹ درجه سانتی‌گراد
غدد لنفاوی متورم و نازک
آبریزش یا گرفتگی بینی
سردرد
درد عضلانی
چشمان ورم کرده یا قرمز

سرخچه یا سرخجه — از جمله علائم مهم سرخجه، می‌توان به تب، سردرد، آبریزش بینی و بثورات پوستی اشاره کرد.

اگرچه ممکن است این علائم به نظر جدی نرسد، اما اگر گمان می کنید سرخجه دارید باید با پزشک خود تماس بگیرید. این امر به ویژه در صورتی که باردار باشید یقین داشته باشید که باردار هستید بسیار مهم است.

در موارد نادر سرخچه می تواند منجر به عفونت گوش و تورم مغز شود. در صورت بروز هر یک از علائم زیر در طی یا بعد از عفونت سرخچه فوراً با پزشک تماس بگیرید:

سردرد طولانی مدت
درد گوش
گرفتگی گردن

چه چیزی باعث به وجود آمدن سرخجه می شود؟

سرخچه به دلیل ویروس روبلا ایجاد می شود. این ویروس بسیار واگیردار بوده و می تواند از طریق تماس نزدیک یا از طریق هوا منتقل شود. ممکن است در هنگام عطسه و سرفه، از طریق تماس با قطرات ریز مایعات خارج شده از بینی و گلو از فردی به فرد دیگر منتقل شود. این بدان معناست که می توانید با تنفس قطرات ریز تنفسی فرد آلوده یا لمس اشیای آلوده به ویروس مبتلا شوید. سرخجه همچنین می تواند از زن باردار از طریق جریان خون به نوزاد در حال رشدش منتقل شود.

افرادی که مبتلا به سرخچه هستند از هفته قبل از ظهور بثورات تا حدود دو هفته پس از از بین رفتن بثورات به احتمال خیلی زیاد بیماری را به دیگران منتقل می کنند. آنها می توانند ویروس را قبل از اینکه حتی بدانند که مبتلا به آن هستند، گسترش دهند.

این مطلب راهم مطالعه کنید: بیماری های رایج کودکان و راه‌های درمان آنها

چه کسی در معرض خطر سرخچه قرار دارد؟

سرخچه به لطف واکسن هایی که به طور معمول ایمنی مادام العمر به ویروس سرخچه ایجاد می کنند بسیار نادر است. بیشتر موارد ابتلا به سرخچه در بین مردم کشورهایی که ایمن سازی معمول علیه سرخچه را انجام نمی دهند رخ می دهد.

واکسن سرخجه معمولاً در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و بعد از آن دوباره در سنین ۴ تا ۶ سالگی به کودکان تجویز می شود. این بدان معناست که نوزادان و خردسالان کوچک که هنوز واکسن دریافت نکرده اند، در معرض خطر بالاتر سرخچه هستند.

برای جلوگیری از عوارض این بیماری در دوران بارداری، بسیاری از زنانی که باردار می شوند برای تأیید مصونیت نسبت به سرخچه، آزمایش خون می‌دهند. اگر هرگز واکسن نزده اید و فکر می کنید در معرض سرخچه قرار گرفته اید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

سرخچه یا سرخک آلمانی — ابتلا به سرخجه در دوران بارداری می‌تواند باعث انتقال بیماری به جنین شود

تأثیر سرخجه روی زنان باردار چگونه است؟

وقتی زنی در طی بارداری به سرخجه مبتلا می شود، این ویروس می تواند از طریق جریان خون به کودک در حال رشد او منتقل شود. به این سندروم سرخچه مادرزادی گفته می شود. سندرم سرخچه مادرزادی یک نگرانی جدی سلامتی است، زیرا می تواند باعث سقط جنین و تولد نوزاد مرده شود. همچنین می تواند در نوزادانی که به موقع به دنیا می آیند نیز ایجاد نقص های به هنگام تولد شود که برخی از آنها عبارتند از:

تأخیر رشد
ناتوانی ذهنی
نقایص قلبی
ناشنوایی
اندام های با ضعف عملکردی

زنان در سن باروری باید قبل از بارداری از نظر مصونیت به سرخجه آزمایش بدهند. اگر نیاز به واکسن باشد باید آن را حداقل ۲۸ روز قبل از تلاش برای باداری زد.

روش‌های تشخیص سرخچه

از آنجا که سرخجه هم مانند همه ویروس های دیگری که با بثورات ظاهر می شوند است، پزشک تشخیص این بیماری در شما را با آزمایش خون تأیید می نماید. این آزمایش می تواند وجود انواع مختلف آنتی بادی سرخچه را در خون شما بررسی کند. آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که مواد مضر مانند ویروس ها و باکتری ها را تشخیص داده و از بین می برند. نتایج آزمایش می تواند نشان دهد که آیا شما در حال حاضر این ویروس را در بدن خود دارید یا نسبت به آن مصون هستید.

راه‌های درمان سرخجه

بیشتر موارد سرخچه در خانه درمان می شوند. پزشک ممکن است به شما بگوید که در رختخواب استراحت کرده و استامینوفن (تایلنول) مصرف کنید، این می تواند به رفع ناراحتی ناشی از تب و درد کمک کند. همچنین ممکن است برای جلوگیری از شیوع ویروس به دیگران به شما توصیه کنند تا سر کار یا مدرسه نرفته و در خانه بمانید.

زنان باردار ممکن است تحت درمان با آنتی بادی هایی به نام هایپرایمیون گلوبولین قرار گیرند که می توانند با ویروس مقابله کنند. این می تواند به کاهش علائم کمک کند. با این حال باز هم این احتمال وجود دارد که کودک شما به سندرم سرخچه مادرزادی مبتلا شود. نوزادانی که با سرخجه مادرزادی متولد می شوند نیاز به درمان توسط تیمی از متخصصان دارند. اگر نگران انتقال سرخچه به کودک خود هستید، با پزشک خود مشورت کنید.

چگونه می توانم از ابتلا به سرخجه پیشگیری نمایم؟

برای بیشتر افراد واکسیناسیون یک روش ایمن و مؤثر برای جلوگیری از سرخچه است. واکسن سرخچه به طور معمول با واکسن سرخک و اوریون و همچنین واریسلا ویروسی، که باعث آبله مرغان می شود، ترکیب می شود.

این واکسن ها معمولاً به کودکانی که بین ۱۲ تا ۱۵ ماه سن دارند داده می شود. در بین ۴ تا ۶ سالگی، دوباره یک یادآور لازم خواهد بود. از آنجا که واکسن ها حاوی دوزهای کمی از ویروس هستند، ممکن است تب خفیف و بثورات ایجاد نمایند.

اگر نمی دانید برای سرخجه واکسینه شده‌اید یا خیر، مهم است که مصونیت خود را آزمایش کنید، به خصوص اگر:

زنی در سن باروری هستید و باردار نیستید
به تازگی وارد موسسه آموزشی شده اید
در محیط پزشکی کار می‌کنید یا درس می‌خوانید
می خواهید به کشوری سفر کنید که ایمن سازی علیه سرخچه را انجام نمی دهد

در حالی که واکسن سرخجه معمولاً مضر نیست، ویروس موجود در واکسن در بعضی از افراد می تواند واکنشهای منفی ایجاد کند. اگر سیستم ایمنی بدنتان به دلیل بیماری دیگری ضعیف شده، باردار هستید یا قصد باردار شدن ظرف یک ماه آینده را دارید نباید واکسینه شوید.

در پایان توصیه می‌کنیم در صورت ابتلای فرزند شما به سرخچه یا سرخجه حتما با دکتر فوق متخصص اطفال تماس بگیرید و شرایط کودک را برای او شرح دهید.