سنگ کیسه صفرا و هر آن چیزی که باید در مورد درمان آن بدانید

کیسه صفرا یک اندام کوچک گلابی شکل در سمت راست شکم است که یک مایع گوارشی به نام صفرا را در خود نگه می‌دارد. به رسوبات و توده‌های سخت‌شده این مایع گوارشی سنگ کیسه صفرا گفته می‌شود. اندازه سنگ ممکن است به کوچکی یک دانه شن یا به اندازه یک توپ گلف باشد. در بیشتر موارد، سنگ‌های صفراوی مشکل جدی برای فرد ایجاد نمی‌کنند؛ اما در صورتی که وارد مجاری صفراوی شوند، فرد باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرد.

در این مقاله از مجله درمانکده درباره انواع سنگ کیسه صفرا و علائم این بیماری صحبت می‌کنیم. همچنین به بررسی راه‌های درمان و پیشگیری از آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: علت پر شدن کیسه‌صفرا

سنگ کیسه صفرا چیست؟

مایع صفرا شامل مواد مختلفی مثل کلسترول، بیلی‌روبین، نمک‌های صفراوی و لسیتین است. سنگ‌های صفراوی معمولا از کلسترول یا  بیلی‌روبین تشکیل شده‌اند که در انتهای کیسه صفرا جمع شده و سپس به سنگ تبدیل می‌شوند. سنگ کیسه صفرا معمولا به تدریج رشد می‌کند.

سنگ‌های کوچک‌تر معمولا خطر بیشتری برای سلامت دارند. چون ممکن است حرکت کنند و باعث انسداد مجاری صفراوی شوند. در این شرایط، فرد درد شدیدی را احساس می‌کند و باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرد. در اکثر مواقع سنگ‌هایی که در جای خود ثابت باقی می‌مانند، مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند.

بیشتر بدانید: درمان عفونت کیسه صفرا چیست؟

انواع سنگ کیسه صفرا

به ‌طور کلی، ۲ نوع سنگ صفراوی وجود دارد که در ادامه می‌توانید با آن‌ها آشنا شوید:

• سنگ‌های کلسترولی: معمولا به رنگ زرد مایل به سبز هستند و حدود ۸۰ درصد سنگ‌های صفراوی را به خود اختصاص می‌دهند. این نوع سنگ‌ها بیشتر از کلسترول تشکیل شده‌اند، اما ممکن است بیلی‌روبین و نمک صفراوی هم داشته باشند.
• سنگ‌های رنگدانه‌ای: قهوه‌ای یا سیاه هستند و معمولا از بیلی‌روبین ساخته شده‌اند. بیشتر افرادی که این نوع سنگ را دارند به بیماری‌های کبدی یا اختلالات خونی مانند کم‌خونی داسی‌ شکل یا لوسمی مبتلا هستند.

بیشتر بدانید: ویروس گوارشی جدید چه نوع ویروسی است؟

علائم سنگ کیسه صفرا در مردان

این سوال که درد کیسه صفرا کجاست یا سنگ و عفونت کیسه صفرا چه علائمی دارد، به کرات از سوی افرادی که فکر می‌کنند ممکن است به مشکلات صفراوی مبتلا باشند، مطرح می‌شود. در پاسخ باید بگوییم که سنگ کیسه صفرا معمولا علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. اما زمانی که حرکت کند و باعث انسداد مجرای صفرا شود، درد و سایر علائم را تجربه می‌کنید. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• درد در قسمت بالای شکم، در سمت راست و زیر دنده‌ها
• درد در شانه راست یا کمر
• ناراحتی معده
• استفراغ
• سوء هاضمه و نفخ معده

در صورتی که با علائم عفونت یا التهاب شدید مواجه شدید، باید هر چه سریع‌تر به بیمارستان مراجعه کنید. علائم هشداردهنده عبارت‌اند از:

• درد شدید شکمی که چند ساعت طول می‌کشد
• تب و لرز
• زرد شدن پوست و چشم‌ها

بیشتر بدانید: خواص سرکه انگبین چیست؟

بیشتر بخوانید: نکروز پانکراس چیست؟ علت، علائم و روش درمان آن

علائم سنگ کیسه صفرا در زنان

علائم سنگ‌ صفراوی در زنان و مردان مشابه است. اما زنان بیشتر در معرض درد ارجاعی قرار دارند؛ یعنی دردی که در مکانی متفاوت از محل اصلی آن احساس می‌شود. به همین دلیل، احتمال دارد زنان درد ناشی از سنگ کیسه صفرا را در بازو، شانه، قفسه سینه یا کمر خود احساس کنند.

علت سنگ کیسه صفرا

هنوز مشخص نیست که سنگ کیسه صفرا دقیقا به چه دلیلی ایجاد می‌شود. اما پزشکان معتقدند که وجود بعضی عوامل می‌تواند در تشکیل این سنگ‌ها نقش داشته باشد:

• در صفرای شما کلسترول زیادی وجود دارد که بدن قادر به دفع آن نیست.
• وجود  بیلی‌روبین بیش‌ازحد در صفرا باعث بروز سنگ می‌شود. این موضوع معمولا به دلیل مشکلاتی مثل سیروز کبدی، عفونت‌ مجاری صفراوی و اختلالات خونی رخ می‌دهد.
• عدم کارکرد صحیح کیسه صفرا می‌تواند باعث غلیظ شدن صفرا و تشکیل سنگ شود.

عوامل خطر ابتلا به سنگ صفراوی

عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• سن بالای ۶۰ سال در مردان و سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی در زنان
• جنسیت (زنان به دلیل هورمون‌های خود سه برابر بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.)
• چاقی
• کاهش وزن سریع (برای مثال، بعد از جراحی چاقی)
• سابقه خانوادگی سنگ صفراوی

نحوه تشخیص سنگ کیسه صفرا

اگر علائم پر شدن کیسه صفرا را تجربه کردید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک ابتدا معاینه بدنی انجام می‌دهد و سپس به سراغ تست‌های تشخیصی می‌شود. تست‌هایی که می‌توانند به تشخیص مشکلات صفراوی کمک کنند شامل آزمایش خون، سونوگرافی، سی‌تی اسکن، کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی، کولسنتیوگرافی و سونوگرافی آندوسکوپیک هستند.

درمان سنگ کیسه صفرا

درمان قطعی سنگ کیسه صفرا به علائم و شرایط شما بستگی دارد. اگر علائم خاصی نداشته باشید، به درمان نیاز ندارید. اما اگر سنگ‌ باعث انسداد مجرای صفراوی شود، به احتمال زیاد باید تحت عمل جراحی قرار بگیرید. جراحی تنها راهی است که می‌تواند از عود مجدد بیماری جلوگیری کند. اما اگر قادر به انجام جراحی نیستید یا نمی‌خواهید این کار را انجام دهید، باید به سراغ سایر راه‌کارها از جمله دارودرمانی بروید.

بیشتر بدانید: علت مشکلات هضم غذا چیست؟

۱. جراحی

از جراحی برای درمان بسیاری از مشکلات از جمله سنگ، سرطان و پولیپ کیسه صفرا استفاده می‌شود. ۲ روش برای انجام جراحی وجود دارد:

جراحی کوله‌سیستکتومی لاپاراسکوپیک

جراحی کوله‌سیستکتومی لاپاراسکوپیک یکی از رایج‌‌ترین روش‌ها برای درمان سنگ‌های صفراوی است. در این روش، جراح از طریق برش‌های کوچک یک لوله باریک به نام لاپاراسکوپ را که دارای نور و دوربین است، وارد شکم می‌کند. سپس کیسه صفرا را به کمک یک دستگاه مخصوص برمی‌دارد. در صورت انجام جراحی لاپاراسکوپی احتمالا همان روز می‌توانید به خانه بروید.

جراحی کوله‌سیستکتومی باز

در این روش، پزشک برش‌ بزرگی روی شکم ایجاد کرده و کیسه صفر را از بدن خارج می‌کند. اگر جراحی باز انجام دهید، لازم است چند روز در بیمارستان بمانید.

۲. دارودرمانی

پزشکان معمولا از دارو برای درمان سنگ‌های صفراوی استفاده نمی‌کنند. چون آن‌ها چندان موثر نیستند و باید چند ماه یا چند سال مصرف شوند. این داروها بیشتر روی سنگ‌های کلسترولی کوچک که هنوز عارضه‌ای ایجاد نکرده‌اند، تاثیر دارند.

بیشتر بخوانید: پولیپ کیسه صفرا چیست؟

۳. درمان خانگی سنگ صفرا

بعضی از افراد روش‌های خانگی را برای درمان سنگ‌های صفراوی توصیه می‌کنند. اما شواهد کافی در مورد اثربخشی این روش‌ها وجود ندارد. بنابراین لازم است قبل از امتحان کردن آن‌ها با پزشک مشورت کنید. این روش‌ها عبارت‌اند از:

• پاکسازی کیسه صفرا با روزه گرفتن و مصرف روغن زیتون و آب لیموترش در بعدازظهر
• مصرف گیاهان دارویی مثل خار مریم و کنگر فرنگی
• استفاده از پسیلیوم
• قرار دادن روغن کرچک روی شکم

۴. درمان سنگ کیسه صفرا در طب سنتی

در طب سنتی از زردچوبه، کاسنی، گل قاصدک، سیر، خرفه، سنبل‌الطیب، گل همیشه‌ بهار، گل محمدی، نعناع، زرشک، زبان گنجشک، ریواس و جعفری به عنوان قویترین داروی گیاهی سنگ شکن صفرا استفاده می‌شود. اما تحقیقات زیادی در مورد ایمن و موثر بودن این روش‌ها وجود ندارد. به همین دلیل، بهتر است بدون مشورت با پزشک به سراغ آن‌ها نروید.

پیشگیری از سنگ کیسه صفرا

هر چند نمی‌توان به ‌طور کامل از بروز سنگ صفراوی جلوگیری کرد، اما با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر ابتلا به این مشکل و حتی سرطان کیسه صفرا را به حداقل برسانید:

• وعده‌های غذایی خود را به طور منظم مصرف کنید. کم غذا خوردن و فستینگ (روزه‌داری) برای مدت طولانی خطر تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد.
• آهسته وزن کم کنید و از رژیم‌های سخت بپرهیزید.
• از مصرف غذاهای پرچرب یا سرخ‌شده خودداری کنید.
• از لبنیات کم‌چرب استفاده کنید.
• روغن‌های گیاهی را جایگزین روغن‌های حیوانی کنید.
• مصرف غذاهای پرفیبر مثل میوه، سبزی، حبوبات و غلات کامل را افزایش دهید.

بیشتر بدانید: سردی معده و دستگاه گوارش چیست؟

کلام پایانی

سنگ کیسه صفرا یک مشکل نسبتا رایج است که در صورت مسدود کردن مجرای صفراوی باعث ایجاد درد و ناراحتی‌ شدید می‌شود. اگر به این بیماری مبتلا هستید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده با متخصص گوارش مشورت کنید. درمانکده به شما کمک می‌کند به راحتی از بهترین دکتر گوارش آنلاین برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید و در اسرع وقت فرآیند درمان خود را آغاز کنید.

سوالات متداول

منابع: clevelandclinic، webmd، medicalnewstoday