فولیک اسید یکی از انواع ویتامین‌های گروه B با اسم ویتامین B۹ است که به ساخت گلبول‌های قرمز کمک می‌کند. اگر سطح این ویتامین مانند آهن در بدن کم باشد به کم خونی مبتلا می‌شویم. از همین‌رو می‌توان گفت فولیک اسید برای کم خونی مفید است؛ اما کم‌خونی ناشی از فولیک اسید با نوع کم‌خونی مرتبط با کمبود آهن فرق می‌کند. در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا اثرات فولیک اسید برای کم خونی را بررسی کنیم.
محتوای فهرست:
- فولیک اسید برای کم خونی
- علائم کم‌خونی ناشی از کمبود فولیک اسید
- چرا به کم‌خونی ناشی از فولیک اسید مبتلا می‌شویم؟
- فولیک اسید برای درمان کم خونی
- فولیک اسید برای کم خونی مفید است؟
- عوارض کم‌خونی ناشی از فولیک اسید
- بهترین منابع طبیعی فولیک اسید برای کم خونی کدامند؟
- آیا فولیک اسید برای کم خونی مینور خوب است؟
- تفاوت کم خونی ناشی از فقر آهن و کمبود اسیدفولیک چیست؟
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
فولیک اسید برای کم خونی
قبل از اینکه به طور کامل بررسی کنیم، فولیک اسید برای کم خونی مفید است یا خیر، باید با این ویتامین بهتر آشنا شویم. فولیک اسید یا فولات نوعی از ویتامین گروه B است که وظایف متعددی از جمله ساخت گلبول‌های قرمز را در بدن بر عهده دارد.
وجود این ویتامین در دوره تکامل جنین و رشد کودکان بسیار ضروری است. بدن به طور طبیعی نمی‌تواند فولیک اسید تولید کند؛ بنابراین ما باید با منابع طبیعی غنی مانند مرکبات، سبزیجات برگ سبز، حبوبات، گوشت و جگر به تامین این ماده ضروری برای بدن کمک کنیم.
هدف ما از توضیح مختصر درباره چیستی فولیک اسید این بود که عنوان کنیم، کمبود فولیک اسید می‌تواند مانند کمبود آهن باعث کم‌خونی شود، اما نوع کم‌خونی متفاوت است. در واقع، کمبود اسیدفولیک بر روی شکل ظاهری و تعداد گلبول‌های قرمز تاثیر منفی می‌گذارد. پزشک عمومی به کم‌خونی ناشی از کمبود فولیک اسید، مگالوبلاستیک می‌گویند. بدین معنی که گلبول‌های قرمز از اندازه طبیعی خود بزرگتر هستند، اما تعداد آن‌ها از حد استاندارد کمتر است و به جای اینکه گرد باشند به شکل بیضی تغییر پیدا می‌کنند.
علائم کم‌خونی ناشی از کمبود فولیک اسید
در بررسی تاثیرات فولیک اسید برای کم خونی باید به علائم ناشی از کمبود این ویتامین اشاره کنیم. کم‌خونی ناشی از کمبود فولیک اسید با بزرگ شدن بیش از حد گلبول‌های قرمز همراه است که اصطلاحا به آن مگالوبلاست می‌گویند. بنابراین اگر جایی شنیدید، به کم خونی ناشی از اسیدفولیک، کم خونی مگالوبلاست گفتند، تعجب نکنید.
معمولا این نوع کم‌خونی با کمبود ویتامین B۱۲ همراه می‌شود؛ از همین‌رو هنگام بررسی اثرات فولیک اسید برای کم خونی و علائم آن، وضعیت ویتامین B۱۲ را هم آزمایش می‌کنند. متخصصان معتقدند، علائم این عارضه تقریبا مشابه انواع دیگر کم‌خونی است؛ با این حال اگر شدت کم‌خونی مگالوبلاست افزایش یابد با نشانه‌های زیر مواجه می‌شوید:
بیشتر بدانید:فولیک اسید: فواید، عوارض جانبی و دوز مصرفی توصیه شده آن
- رنگ‌پریدگی
- کاهش اشتها و از دست دادن وزن
- تحریک‌پذیری
- زردی پوست
- کمبود انرژی (بی‌حالی) و خستگی
- اسهال
- ضعف عضلانی
- قرمزی و نرم شدن زبان
- سرگیجه
- تپش قلب
- وزوز گوش
- تلوتلو خوردن موقع حرکت
- تغییر خلق و خو
چرا به کم‌خونی ناشی از فولیک اسید مبتلا می‌شویم؟
یکی دیگر از مواردی که در بررسی اثرات فولیک اسید برای کم خونی مورد توجه قرار می‌گیرد، دلایل ایجاد این عارضه است. معمولا کم‌خونی ناشی از اسید فولیک به دلیل عدم مصرف کافی منابع طبیعی غنی فولیک اسید رخ می‌دهد. همچنین، اگر بدن به دلایل مختلف، اسید فولیک مورد نیاز را جذب یا استفاده نکند، احتمال ایجاد کم‌خونی ناشی از کمبود این ویتامین افزایش می‌یابد.
عواملی که می‌توانند باعث مختل شدن جذب اسیدفولیک در بدن و ایجاد کم خونی ناشی از کمبود آن شوند، عبارت‌اند از:
- مصرف بیش از حد الکل
- دیالیز
- بیماری‌های سوء جذب مانند بیماری کرون و سلیاک
- برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج، آنتی‌روماتوئید، بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن
- اختلال سوء جذب ارثی فولات
- بارداری (در این دوران نیاز به اسیدفولیک افزایش می‌یابد و اگر بدن با کمبود آن مواجه شود، احتمال ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر فولیک اسید وجود دارد.)
بیشتر بدانید:فولیک اسید در چه غذاهایی است؟
فولیک اسید برای درمان کم خونی
اولین قدم برای درمان کم خونی ناشی از فقر فولیک اسید، تغییر در رژیم غذایی و استفاده از منابع طبیعی حاوی این ویتامین است. شما می‌توانید با کمک متخصص تغذیه منابع غنی اسیدفولیک را به شکل درستی در رژیم غذایی خود بگنجانید.
با این حال اگر شدت کم‌خونی زیاد باشد، پزشک از مکمل فولیک اسید برای کم خونی استفاده می‌کند. در قدم بعدی، تشخیص علت اصلی کمبود اسیدفولیک و پیدایش کم خونی ناشی از آن مهم است. پزشک برای این منظور، آزمایشات متعددی تجویز می‌کند تا از بروز مجدد این عارضه جلوگیری شود.
بیشتر بدانید:فواید فولیک اسید برای مو چیست؟
فولیک اسید برای کم خونی مفید است؟
احتمالا تا اینجای مقاله به تاثیر و اهمیت فولیک اسید در جلوگیری از بروز کم‌خونی پی برده‌اید. از همین‌رو می‌توان گفت، فولیک اسید برای کم خونی مفید است و تامین مقدار کافی آن در بدن مانع از ایجاد کم‌خونی ناشی از اسیدفولیک می‌شود. در واقع، اسیدفولیک نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز دارد و اگر به دلیل فقر این ماده مغذی دچار کم خونی شویم، بدن با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد.
عوارض کم‌خونی ناشی از فولیک اسید
زمانی که به دلیل کمبود اسیدفولیک دچار کم‌خونی شویم، ریسک ابتلا به برخی مشکلات و بیماری‌ها افزایش می‌یابند؛ از جمله:
- عوارض بارداری مانند نقص مادرزادی مغز و نخاع برای جنین
- اختلال در سیستم عصبی مثل گزگز مداوم دست‌ها، پاها یا عدم تعادل
- ابتلا به سرطان معده یا روده
بیشتر بدانید:فولیک اسید در پریودی چرا توصیه می‌شود؟
بهترین منابع طبیعی فولیک اسید برای کم خونی کدامند؟
بهترین روش برای جبران کمبود فولیک اسید و جلوگیری از کم‌خونی ناشی از آن، مصرف مواد غذایی طبیعی حاوی این ویتامین است. مواد غذایی زیر، فرمی از اسیدفولیک به‌شمار می‌آیند که به آن فولات می‌گویند:
- جگر
- عدس
- سبوس برنج
- آرد سویا
- لوبیا چشم سیاه
- لوبیا قرمز
- بادام زمینی
- اسفناج
- برگ شلغم
- گندم
- کدو حلوایی
- مارچوبه
- میوه‌هایی مانند پرتقال، لیمو، موز، توت‌فرنگی و خربزه
آیا فولیک اسید برای کم خونی مینور خوب است؟
افرادی که به تالاسمی مینور مبتلا هستند، معمولا کم‌خونی خفیفی دارند. هر چند کم‌خونی مینور ناشی از کمبود فولیک اسید نیست، اما استفاده از مکمل این ویتامین می‌تواند به بهبود عوارض تالاسمی کمک کند. در اغلب موارد، پزشک برای افراد مبتلا به کم‌خونی مینور، مکمل اسیدفولیک با دوز یک میلی‌گرم در روز تجویز می‌کند.
تفاوت کم خونی ناشی از فقر آهن و کمبود اسیدفولیک چیست؟
وقتی بحث مصرف فولیک اسید برای کم خونی به میان می‌آید، برخی افراد می‌پرسند آیا کم‌خونی ناشی از فقر آهن همان کم‌خونی به دلیل کمبود اسیدفولیک است؟ در جواب باید بگوییم خیر. کم‌خونی ناشی از فقر آهن زمانی ایجاد می‌شود که بدن نمی‌تواند ماده موثر در گلبول قرمز را که مسئول حمل اکسیژن به بدن است، تولید کند. اما کم‌خونی ناشی از کمبود فولیک اسید زمانی بروز پیدا می‌کند که گلبول‌های قرمز دچار تغییر شکل و اندازه شده باشند.
راهنمای مراجعه به پزشک
فولیک اسید نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز خون دارد و کمبود آن می‌تواند باعث بروز نوعی کم‌خونی شود. کم‌خونی ناشی از فقر فولیک اسید با کم‌خونی ناشی از کمبود آهن فرق دارد، اما اگر جدی گرفته نشود، ممکن است در بلندمدت با علائمی مانند خستگی، ضعف عضلانی، بی‌اشتهایی و کاهش وزن شدید همراه شود. از همین‌رو توصیه می‌کنند، با مشاهده علائم غیر معمول حتما به دکتر خون مراجعه کنید.
در چنین شرایطی باید آزمایش خون بدهید و اگر نتیجه تست نشان‌دهنده کمبود این ویتامین باشد، پزشک مکمل فولیک اسید تجویز می‌کند. ما در این مقاله از مجله درمانکده به سوال افراد زیادی که پرسیده بودند آیا فولیک اسید برای کم خونی خوب است یا خیر، پاسخ دادیم و اهمیت وجود این ویتامین را در درمان کم‌خونی بررسی کردیم.
اگر درباره نحوه مصرف مکمل‌های اسیدفولیک یا منابع طبیعی حاوی این ویتامین سوالاتی دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان عمومی و متخصصان همچون متخصص تغذیه مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین دکتر خون نزد پزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
بله. این ویتامین در فرآیند تولید گلبول‌های قرمز خون و جلوگیری از بروز کم‌خونی ناشی از فقر فولیک اسید نقش مهمی دارد و به سلامت عمومی بدن کمک می‌کند.
اگر کم‌خونی ناشی از کمبود اسیدفولیک باشد، می‌توانید زیر نظر پزشک متخصص، روزانه یک تا پنج میلی‌گرم مکمل فولیک اسید مصرف کنید.
بهترین روش درمانی این است که منابع طبیعی حاوی فولیک اسید را در رژیم غذایی خود بگنجانید یا در صورت تجویز پزشک، از مکمل‌های اسیدفولیک استفاده کنید.
لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج، عدس، جگر، پرتقال، موز، لیمو، مارچوبه و کدو حلوایی بهترین منابع طبیعی حاوی فرمی اسید فولیک به نام فولات هستند.
