دیورتیکول مری چیست؟ علت، علائم و روش درمان آن

دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum) یک بیماری نادر در دستگاه گوارش است که بیشتر پوشش مری، گلو یا معده را درگیر می‌کند. بیمارانی که در بلع مشکل دارند، خصوصا افراد میانسال بیشتر به این عارضه مبتلا می‌شوند.

بیماری‌های دستگاه گوارش یکی از شایع‌ترین ناراحتی‌های آزاردهنده‌ای است که امروزه افراد زیادی درگیر آن هستند. دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum) با ایجاد ناراحتی در پوشش مری، گلو یا معده در طول سال‌ها به آرامی بزرگ می‌شود و به مرور باعث ابتلای شخص به ذات‌الریه خواهد شد. زیرا فرد مبتلا به این بیماری دائما در حال تنفس محتوای دیورتیکول‌های برگشت شده از ناحیه مری است. 

تشدید بیماری به‌دلیل ایجاد انسداد در ناحیه مری یا گلو بلع و قورت دادن را برای فرد بسیار دشوار می‌کند. در این صورت باید فوری به دکتر متخصص گوارش مراجعه کنید. اگر شما هم گاها هنگام قورت دادن غذا دچار مشکل می‌شوید، تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید که می‌خواهیم انواع، علائم و روش درمان دیورتیکول مری را مورد بررسی قرار دهیم.

دیورتیکول مری چیست؟

برای درک بهتر این بیماری باید ابتدا با مفهوم دیورتیکول آشنا شوید. دیورتیکول‌ها کیسه‌ای هستند که در برخی اندام‌های شما برآمده می‌شوند. این عارضه می‌تواند در مری اتفاق بیافتد. دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum) به شکل کیسه در قسمت ضعیفی از پوشش مری (لوله انتقال‌دهنده غذا از دهان به معده) بیرون زده می‌شود. این ساختار که شباهت زیادی به جیب دارد، می‌تواند مری، گلو یا معده را درگیر کند. درواقع بیماری مذکور با مشکل بلع و برگشت غذا از روده به سمت مری ظاهر می‌شود. 

افراد معمولا در طول شب و با دراز کشیدن  دچار برگشت مواد غذایی به سمت مری می‌شوند که می‌تواند منجر به خفگی یا عفونت ریه شود. اگر فقط مخاط مری بیرون بزند به آن دیورتیکو‌های کاذب می‌گویند اما در صورتی که تمامی لایه‌های دیواره مری دچار برجستگی شده باشند، از نظر پزشکان فرد به دیورتیکول اصلی مبتلا شده است.

بیشتر بدانید: مری بارت چیست؟

خوب است بدانید که دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum) بیشتر در مردان دیده می‌شود و احتمال ابتلا در آقایان میانسال بالاتر بالاتر خواهد بود. شما می‌توانید با مشاهده علائم جزئی بیماری که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم، نزد بهترین دکتر گوارش آنلاین درمانکده مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری داشته باشید.

انواع دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum)

این عارضه بر اساس محل قرارگیری در مری به دسته‌بندی زیر تقسیم می‌شود:

• دیورتیکو‌ل‌های زنکر (Zenker’s diverticulum): شایع‌ترین نوع بیماری است که در پشت گلو درست بالای مری ایجاد می‌شود.
• دیورتیکول میانی (Midthoracic diverticula): در وسط قفسه سینه قرار می‌گیرد.
• دیورتیکول اپی‌فرنیک (Epiphrenic diverticula): محل ایجاد آن بالای دیافراگم است.

علت ایجاد کیسه‌های مری

با وجود این‌که حدود 250 سال از اولین گزارش بیماری مذکور می‌گذرد اما محققین هنوز اطلاعات دقیقی در خصوص علت ایجاد آن به دست نیاورده‌اند. آن‌ها معتقدند به احتمال زیاد فشار داخلی که مری برای انتقال غذا به معده تولید می‌کند، آن‌قدر شدید است که باعث ضعف دیواره پوشش مری و در نتیجه بیرون زدگی آن می‌شود. Esophageal Diverticulum در افرادی که با مشکلات بلع، برگشت غذا و اسپاسم مری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند شایع‌تر است.

علائم دیورتیکول مری

شایع‌ترین نشانه‌های Esophageal Diverticulum عبارتند از:

• سرفه
• درد گردن
• کاهش وزن
• صدای خشن
• درد هنگام بلع
• برگشت غذا و بزاق بلعیده شده
• بوی بد دهان (هالیتوزیس/halitosis)
• پنومونی/pneumonia (عفونت ریه ناشی از آسپیراسیون ریوی)
• دیسفاژی/Dysphagia (مشکل در بلع که با احساس گیر کردن غذا در گلو همراه است)
• آسپیراسیون ریوی/Pulmonary aspiration (ورود ترشحات یا مواد خارجی به نای و ریه‌ها)

علامت بویس (Boyce’s sign) یکی‌دیگر از نشانه‌های این بیماری است که فرد هنگام تنفس با عبور هوا از دیورتیکول (بیرون زدگی دیواره مری) صدای غرغر تجربه می‌کند. در صورت لزوم می توانید به بهترین دکتر گوارش مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: علائم سرطان مری چیست؟

برای اطمینان از این‌که علائم ایجاد شده دقیقا همان نشانه‌های بیماری دیورتیکول مری هستند، می‌توانید از طریق مشاوره تلفنی با دکتر متخصص گوارش درمانکده در ارتباط باشید.

کیسه‌های مری چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

آزمایشاتی که برای تشخیص و ارزیابی این بیماری استفاده می‌شوند در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

تست دیورتیکول مری	توضیحات
بلع باریم (Barium swallow)	ارزیابی مری به کمک فناوری اشعه ایکس توسط بلعیدن مایع باریم و حرکت آن در مری
آندوسکوپی دستگاه گوارش	ثبت تصاویر از فضای داخلی مری و معده
مانومتری مری (Esophageal manometry)	اندازه‌گیری زمان و قدرت انقباضات مری و شل شدن دریچه‌های عضلانی
24-h pHmetry	بررسی وجود بیماری ریفلاکس معده به مری

درمان دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum)

روشهای درمانی شامل موارد زیر است:

روش غیر جراحی Esophageal Diverticulum

معمولا کیسه‌های ایجاد شده در مری نیازی به درمان پزشکی ندارند. درواقع اگر این بیماری فقط باعث بیرون زدگی مخاط مری شده باشد، می‌توان آن را به کمک تغییر سبک زندگی برطرف کرد. 

شما می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید:

• رژیم غذایی ملایم
• نوشیدن فراوان آب
• جویدن کامل غذا به آرامی
• برداشتن لقمه‌های کوچک غذا
• صاف نشستن هنگام غذا خوردن

عمل دیورتیکول مری

اگر کیسه‌های مری بیش از حد بزرگ باشند یا به‌دلیل فشار مداوم دچار پارگی در پوشش داخلی شده‌اند، پزشک عمل دیورتیکول مری را توصیه می‌کند تا نقایص ترمیم شوند و علائم بیماری به منظور بهبود کیفیت زندگی بیمار کاهش یابند.

درواقع جراح با عمل دیورتیکول مری  تلاش می‌کند تا:

• دیورتیکول به صورت واضح بررسی شود.
• دیواره ضعیف شده مری را ترمیم کند.
• انسداد ایجاد شده رفع شود.

نوع جراحی این بیماری به اندازه و محل دیورتیکول بستگی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

1. میوتومی کریکوفارنکس (Cricopharyngeal myotomy)

این درمان جراحی برای دیورتیکول‌های کوچک به شکل عمل باز یا ترانس دهانی انجام می‌شود.

2. دیورتیکولوپکسی با میوتومی کریکوفارنکس (Diverticulopexy with cricopharyngeal myotomy)

این روش برای دیورتیکول‌های بزرگتر انجام می‌شود. پزشک با وارونه کردن کیسه دیورتیکولی و آویزان کردن آن با بخیه به دیواره مری، عارضه ایجاد شده را برطرف می‌کند.

3. دیورتیکولکتومی (Diverticulectomy)

مدت زیادی است که برای درمان دیورتیکول زنکر (شایع‌ترین دیورتیکول مری) از این روش استفاده می‌شود. در روش دیورتیکولکتومی کیسه دیورتیکولار به‌طور کامل برداشته خواهد شد.

4. دیورتیکولوتومی آندوسکوپی (Endoscopic diverticulotomy)

این یک روش کم تهاجمی است که با تقسیم بافت بین دیورتیکول‌ها و مری اجازه می‌دهد غذا از کیسه‌های ایجاد شده خارج شود.

بوتاکس

اگر دیورتیکول مری به‌دلیل یک بیماری زمینه‌ای مانند اختلال حرکتی ایجاد شده باشد، درمان آن بیماری می‌تواند به برطرف شدن مشکل کمک کند. به‌عنوان مثال پزشک با تزریق بوتاکس به اسفنکتر تحتانی مری به بهبود بیماری آشالازی/Achalasia (اختلال حرکتی نادر مری) سرعت می‎بخشد.

خطرات عمل دیورتیکول مری چیست؟

عوارض احتمالی Esophageal Diverticulum عبارتند از:

• ذات‌الریه
• ترومبوز سیاهرگی عمقی
• عفونت یا خونریزی پس از عمل
• آسیب به ریه، طحال، کبد، معده یا مری

بیشتر بدانید: آناتومی مری و عملکرد آن چگونه است؟

نتیجه دیورتیکول مری (Esophageal Diverticulum)

این عارضه یک بیماری نادر است که در در صورت خفیف بودن می‌توان با انتخاب سبک زندگی سالم آن را کنترل کرد. اما در صورتی که فرد با مشکل در بلع و حتی قورت دادن مایعات مواجه باشد، باید زیر نظر دکتر متخصص گوارش عمل جراحی انجام دهد.

ما در این مقاله از مجله درمانکده علائم دیورتیکول مری را به‌همراه روش رایج درمانی آن با شما به اشتراک گذاشتیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول Esophageal Diverticulum

منبع: my.clevelandclinic | webmd