سلام
من بهنام هستم و این ششمین قسمت از فصل دوم پادکست «به سلامتی همتونه»
امروز می‌خوایم در مورد بیماری صحبت کنیم که بیشتر خانواده‌ها باهاش درگیرن؛ چون بالا رفتنش یه درده، پایین اومدنش یه درد دیگه، «دیابت».
هیچ می‌دونستین که دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غدد درون‌ریزه، که بیشتر از 400 میلیون نفر در جهان درگیرشن. این بیماری در همه کشور‌های در حال توسعه، روز به روز داره بیشتر میشه که به جرات می‌تونیم دیابت رو یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامتی بدونیم.
در این اپیزود هم مثل قسمت‌های قبلی در خدمت دکتر باباخانیان هستیم و سوالاتتون رو ازشون می‌پرسیم ولی اول بریم ببینیم دیابت چیه.
دیابت، بیماریه که تولید یا عملکرد انسولین در بدن رو دچار مشکل میکنه. در واقع انسولین هورمونیه که توسط غده های لوزالمعده ساخته میشه و داخل خون ترشح میکنه که کار اصلیش پایین آوردن قند خون، و فعال کردن سیستم ذخیره سازی مواد غذایی مختلف در بافت‌های بدنه؛ پس اگه انسولین به خوبی کارش رو انجام نده قند خون بالا می‌ره و اگه کنترل نشه در طولانی مدت باعث بیماری‌های قلبی عروقی، کلیه، اعصاب و چشم میشه.
مشاهده بیشتر : دکتر متخصص گوارش
دیابت به صورت کلی به دو نوع اصلی تقسیم میشه:
دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2.
- دیابت نوع یک که قبلا به نام دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شد، یک بیماری خود ایمنیه. در واقع، سلول‌های ایمنیِ بدن علیه سلول‌های خودیِ سازنده انسولین، واکنش نشان می‌ده و ترشح پادتن‌های خودی نابودشون میکنن که در نتیجه بدن نمی‌تونه انسولین بسازه. بیشتر بچه‌ها و جوان‌ها به این نوع دیابت مبتلا می‌شن که باید به صورت روزانه انسولین تزریق کنن.
- دیابت نوع دو که قبلا بهش دیابت غیر وابسته به انسولین می‌گفتن؛ باعث میشه بدن به دلایل مختلف نتونه مقدار کافی انسولین بسازه یا همون مقداری که ساخته، وظایفشون رو در بدن خوب انجام نمیدن. این حالت وقتی اتفاق می‌افته که بدن نسبت به انسولین مقاومت میکنه. این نوع دیابت بیشتر در افراد بالای 30 سال، خودش رو همراه با چاقی نشون می‌ده، که در مراحل اولیه با رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی و کاهش وزن قابل کنترله، ولی افراد زیادی نیاز به داروی خوراکی یا حتی تزریق انسولین برای کنترل قند خونشون دارن.
البته خوبه که بدونین انواع دیگه دیابت، نسبت به دو نوع قبلی اهمیت کمتری دارن؛ مثل: دیابت حاملگی که مربوط به خانمهای بارداریه که قبل ازحاملگیشون دیابت نداشتن، و در این دوران به دیابت مبتلا شدن که علت اصلیش هنوز مشخص نیست. ولی میشه گفت: هورمون‌هایی که جفت مادر ترشح میکنه باعث کاهش اثرات انسولین در بدن میشه و یک حالت مقاومت نسبت به انسولین به وجود میاره که نیاز بدن رو حدود سه برابر بیشتر میکنه. این نوع دیابت با زایمان تموم میشه ولی احتمال داره این افراد در آینده به دیابت نوع 2 مبتلا بشن.
عوامل دیگه‌ای مثل: بیماری‌های ژنتیکی، عوارض جراحی، داروها، سوء تغذیه و عفونتم ممکنه باعث انواع دیگه‌ای از دیابت بشن.
چه عواملی باعث به وجود اومدن دیابت میشه؟
در ابتلا به هر یک از انواع دیابت دو عامل لازمه. اول اینکه، فرد مبتلا باید استعداد ژنتیکی ابتلا رو به ارث برده باشه؛ یا علتی در محیط زندگیش باعث شروع بیماری بشه.
- دیابت نوع اول بیشتر وابسته به عوامل محیطیه؛ تا ژنتیکی. به شکلی که در دوقلوهای همسان که از نظر ژنتیکی کاملا شبیه هم هستن در صورت ابتلا یکیشون، احتمال ابتلای قل دیگه فقط 50 درصده.
مهم‌ترین عامل محیطی، وجود بعضی از ویروس‌ها، مثل: سُرخجهه. سلول‌های ایمنی بدن علیه این ویروس‌ها پادتن هایی ترشح میکنن که در افراد مستعد از نظر ژنتیکی باعث نابودیه سلول‌های بتا در لوزالمعده میشه. البته بعضی وقتا همین ویروس‌ها به تنهایی می‌تونن این سلول‌ها رو از بین ببرن.
یکی دیگه از عوامل، برمی‌گرده به دوران شیرخوارگی، اگه زودتر از زمانی که دکتر اجازه می‌ده برای شروع غذای کمکی، شیر گاو در برنامه غذایی قرار بگیره؛ احتمال ابتلا به دیابت نوع 1 زیاد میشه.
- در دیابت نوع دو استعداد ژنتیکی نقش مهمی داره. به شکلی که 90 درصد دوقلوهای همسان همزمان بهش مبتلا می‌شن و سابقه خانوادگی در این نوع دیابت نقش اساسی داره.اما نباید شرایط محیطی رو دست کم گرفت؛ کسانی که چربی زیاد و میوه و سبزیجات کمی مصرف می کنن، فعالیت بدنی ندارن، سابقه دیابت حاملگی دارن و چاق هستن، بیشتر ممکنه دیابت نوع 2 بگیرن.
در دیابت حاملگی سابقه خانوادگی در اکثر مبتلاها وجود داره؛ ولی عوامل محیطی، مثل: چاقی، سن بالای 25 سال و سابقه عوارض در حاملگی‌های قبلی از جمله فشار خون بالا، زایمان نوزاد درشت، سقط بی دلیل و ناهنجاری‌های مادرزادی در نوزاد، نقش زیادی داره.
پیشگیری بهتر از درمانه؛ اما چطوری باید جلو دیابت رو بگیریم؟
پیشگیری اولیه، شامل کارهاییه که هر کسی با توجه به مواردی که گفتیم زمینه ابتلا به دیابت رو داشته باشه، پس بهتره به صورت منظم ورزش کنه وزنش رو کم نگه داره تا چاق نشه.
اما اگه به دیابت مبتلا شد باید به صورت دقیق قند خونش کنترل بشه تا جلو عوارض دیابت گرفته بشه.
سوالاتی که در این قسمت از دکتر باباخانیان پرسیدیم:
- علائم اولیه بیماری دیابت چیه؟
- افت قند به چه معنی و چرا اتفاق می‌افته؟
- افراد دیابتی می‌تونن مواد غذایی شیرین بخورن؟
- دیابت پنهان چیه و چقدر اهمیت داره؟
- بین دیابت نوع 1 و 2 کدوم خطر ناک‌تره؟
- فقط با نخوردن قند می‌تونیم جلو ابتلا به دیابت رو بگیریم؟
- اهمیت اندازه گیری قند خون چقدره و آیا تفاوتی بین آزمایش خون با تست داخل منزل هست یا نه؟
خوب رسیدیم به پایان ششمین قسمت فصل دوم پادکستمون و مثل همیشه
«به سلامتی همتون»
