اختلال دیسلکسیا و شناخت آن

اختلال دیسلکسیا (dyslexia)، دیسلسکی یا نارسا‌خوانی یک مشکل یادگیری است که در درجه اول بر مهارت‌های خواندن و نوشتن تاثیر می‌گذارد. با این حال، تاثیر آن فقط به این مهارت‌ها محدود نمی‌شود. نارساخوانی در واقع مربوط به پردازش اطلاعات است. افراد نارساخوان ممکن است در پردازش و به خاطر سپردن اطلاعاتی که می‌بینند و می‌شنوند مشکل داشته باشند که این می‌تواند بر یادگیری و کسب مهارت‌های سواد تاثیر بگذارد. نارساخوانی همچنین می‌تواند سایر زمینه‌ها مانند مهارت‌های سازمانی را هم تحت تاثیر قرار دهد.

مهم است که به یاد داشته باشید متفاوت اندیشیدن نکات مثبتی دارد. بسیاری از افراد نارساخوان در زمینه‌هایی مانند استدلال و همچنین در زمینه‌های بصری و خلاق نقاط قوت خود را نشان می‌دهند. در ادامه با مجله درمانکده همراه باشید.

دیسلکسیا چیست؟

اختلال دیسلکسیا یک مشکل یادگیری است که در درجه اول بر مهارت‌های مربوط به خواندن و املای دقیق و روان کلمات تاثیر می‌گذارد. ویژگی‌های بارز نارساخوانی مشکل در آگاهی واج‌شناختی، حافظه کلامی و سرعت پردازش کلامی است. نارساخوانی در طیف وسیعی از توانایی‌های فکری رخ می‌دهد. مشکلات هم‌زمان ممکن است در جنبه‌های زبان، هماهنگی حرکتی، محاسبه ذهنی، تمرکز و سازماندهی شخصی دیده شوند، اما این‌ها به خودی خود نشانگر نارساخوانی نیستند. نشانه خوبی از شدت و تداوم مشکلات نارساخوانی را می‌توان با بررسی اینکه چگونه فرد به مداخله مستدل پاسخ می‌دهد یا پاسخ داده است، به دست آورد. 

بیشتر بخوانید: تحریک مغناطیسی عمیق مغز (TMS) چیست و آیا می تواند به درمان افسردگی و دو قطبی کمک کند؟

نقاط قوت افراد نارساخوان یا مبتلا به دیسلکسیا

 با توجه به تحقیقات انجام شده، انجمن ADA از نظریه تفاوت پشتیبانی می‌کند، به این معنی که افراد مبتلا به نارساخوانی می‌توانند توانایی‌های قابل‌توجهی در زمینه‌های دیگر داشته باشند.

غالبا افراد مبتلا به نارساخوانی بسیار توانا هستند. بنابراین، در حالی که چالش‌ها باید مورد توجه قرار گیرند، نیاز بسیار زیادی برای شناسایی و پرورش نقاط قوت آن‌ها و در عین حال به حداقل رساندن نقاط ضعف‌شان وجود دارد. مطالعات نشان داده است که ما باید به طور خودکار در مورد این فرض که مشکلات پردازش زبان، تفاوت‌ها یا مشکلات شناختی و تفاوت‌های مرتبط با نارساخوانی نقص هستند، محتاط باشیم. بعضی از تفاوت‌های شناختی که افراد نارساخوان نشان می‌دهند ممکن است در واقع برای تعدادی از انواع تفکر مزایایی ایجاد کند یا آن‌ها را تشویق کند که مسیرهای متفاوتی برای یادگیری پیدا کنند.

بیشتر بدانید: افسردگی بعد از زایمان و صفر تا صد آن

موارد زیر از نقاط قوتی هستند که ممکن است در افراد مبتلا به دیسلکسیا یا نارساخوانی مشاهده شوند:

• ذهن پرسش‌گر
• حل مسئله
• درک ایده‌های جدید
• تولید ایده تفکر تحلیلی
• تفکر خلاقانه
• ساخت سه بعدی
• یافتن استراتژی‌های مختلف
• دیدن تصویر بزرگ
• تفکر بصیرتی

بیشتر بخوانید: اسکن مغز چیست و به تشخیص و درمان چه بیماری‌های جسمی و روانی کمک می‌کند؟

بیشتر بخوانید: فلج مغزی چیست؟ علت، علائم و راهکارهای درمانی آن

علائم دیسلکسی

شاخص‌های اولیه نارساخوانی شامل موارد زیر می‌شود:

• مشکل در یادگیری صداهای حروف برای خواندن (رمزگشایی) و املا (رمزگذاری)
• مشکل در خواندن تک کلمات، مانند فلش کارت و لیست (رمزگشایی)
• عدم دقت و تسلط در هنگام تلاش برای خواندن و رمزگشایی
• آهسته خواندن با اشتباهات زیاد
• املای ضعیف
• کدگذاری تصویری ضعیف (کدگذاری املایی)

توجه به توانمندسازی، هوش هیجانی و عزت نفس در مورد نارساخوانی و چالش‌های مرتبط با خواندن بسیار مهم است. 

بیشتر بخوانید: علائم ام اس خفیف چیست؟

بیشتر بدانید: قرص آلپرازولام چه کاربردی دارد؟

علل دیسلکسیا

علت ابتلا به اختلال دیسلکسیا عبارتند از:

• ژنتیک و وراثت (نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری چنین اختلالی دارد)
• تفاوت در نحوه عملکرد مغز
• مشکل در توسعه آگاهی واج‌شناختی

بیشتر بخوانید: سطح بندی انواع اختلالات روانی و موضوعات اساسی درباره آن

درمان اختلال نارساخوانی

تشخیص علائم نارساخوانی ممکن است تا زمانی که کودک شما مدرسه را شروع نکند دشوار باشد. معلم احتمالا اولین کسی است که متوجه علائم می‌شود، به خصوص اگر فرزندتان در خواندن، املا و پیروی از دستورالعمل‌ها در کلاس مشکل داشته باشد.

اگر کودک در خواندن یا نوشتن مشکل دارد، اولین قدم این است که با معلم صحبت کنید تا بفهمید در کلاس چه اتفاقی می‌افتد. سپس به پزشک مراجعه کنید تا شنوایی، بینایی و سلامت اندام‌های مربوط به تکلم بررسی شود و مطمئن شوید که فرزندتان به مشکل سلامتی مانند کاهش شنوایی یا کاهش بینایی مبتلا نیست. این اقدامات به تشخیص دقیق‌تر مشکل کودک کمک می‌کنند و روند درمان را به مسیر مناسب‌تری سوق می‌دهند. اگر علت مشکلات کودک نارساخوانی باشد، پزشک می‌تواند شما را برای انجام تست‌های بیشتر و شروع درمان به متخصص ارجاع دهد.

ذکر این نکته ضروری است که پروتکل‌های درمان دیسلکسیا باید با همکاری مستمر مدرسه، خانواده و درمانگر شکل بگیرد. چرا که گاهی اوقات درمان‌های پراکنده به جای هم‌افزایی یکدیگر را دفع می‌کنند و شما را از رسیدن به نتیجه مطلوب بازمی‌دارند.

راه‌کارهای درمانی متعددی وجود دارند که در درمان دیسلکسیا مفید گزارش شده‌اند. در ادامه، به بعضی از موثرترین روش‌ها اشاره خواهیم کرد:

۱. درمان پزشکی

اولین و تنها درمان پزشکی برای نارساخوانی ناشی از کشف دکتر لوینسون بود که این اختلال منشا گوش داخلی یا CVS دارد. از آنجا که داروهای ضدحرکت و داروهای مربوط به آن باعث بهبود تعادل و هماهنگی و تسکین علائم سرگیجه و بیماری حرکت مرتبط با اختلال عملکرد گوش داخلی می‌شوند، منطقی به نظر می‌رسید که محققان پیش‌بینی کنند که همین داروها ممکن است برای درمان مفید باشند. خوشبختانه برای میلیون‌ها نفر، این فرض معتبر ثابت شد!

برای درمان این بیماری بهتر است ابتدا به دکتر مغز و اعصاب مراجعه شود و در صورت لزوم باید به دکتر روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید.

درمانکده برای ارتباط سریع‌تر به ارائه امکان مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب و سایر تخصص‌ها پرداخته تا تنها با چند کلیک به راحتی به دکتر مورد نظر متصل شوید.

بیشتر بخوانید: اختلال تیک چیست؟ + راهکارهای درمان آن

۲. درمان‌های غیرپزشکی تغذیه

با توجه به این واقعیت که سال‌ها پیش گزارش شده بود نیاسین، ویتامین‌ها و مواد معدنی مرتبط، گاهی اوقات علائم سرگیجه و تعادل مربوط به گوش داخلی را بهبود می‌بخشند، یافته‌های مطلوب ذکر شده توسط متخصصان تغذیه در اختلال دیسلکسیا به آسانی قابل درک شد. این مواد نقش جبرانی در افزایش انتقال و پردازش سیگنال طبیعی و غیرطبیعی دارند. به عنوان مثال، نشان داده شد که ریشه زنجبیل یک ماده بسیار موثر ضدحرکت یا تقویت‌کننده گوش داخلی است، علاوه بر این، مشخص شد که مواد مغذی مانند لسیتین و جینکو حافظه را تقویت می‌کنند، در حالی که اسیدهای چرب و امگا 3 می‌توانند تمرکز را بهبود بخشند.

همچنین اسیدهای آمینه مانند DL فنیل آلانین ممکن است سطح بیش‌فعالی را کاهش دهند. این مواد مغذی همچنین ممکن است پزشکان را قادر به کاهش دوز محرک‌های مورد نیاز و سایر داروها کنند و در نتیجه خطر عوارض جانبی بالقوه را کاهش دهند.

بیشتر بخوانید: تومور جمجمه چگونه اتفاق می‌افتد؟ آیا درمان قطعی وجود دارد؟

بیشتر بخوانید: اختلال هیپومانیا و هر آنچه که باید درباره علائم، تشخیص و درمان آن بدانید

درمان یکپارچه‌سازی شغلی/حسی، رفلکس و بینایی‌سنجی

درمانگران یکپارچگی شغلی/حسی، دهلیزی و چشمی بهبود در تحصیل و هماهنگی را در زمانی که نارساخوانان تمرین‌های مختلف مربوط به حرکت یا تمرین چشم و پردازش حسی را انجام می‌دهند گزارش کرده‌اند. از آنجا که گوش داخلی یا CVS تمام حرکات بدن و چشم و تمام فعالیت‌های حسی و حرکتی را کنترل می‌کند. بنابراین، تکرار اغلب منجر به بهبود تکلیف حسی-حرکتی خاص می‌شود که تکرار می‌شود.

بیشتر بخوانید: لیست کامل و جامع اختلالات روانی

انتقال عملکرد: بهبود خاص در مقابل بهبود تعمیم یافته

فعالیت‌های مکرر حرکتی و بازدارندگی/افزایش رفلکس انتخابی برای بهبود مکانیسم‌های مرتبط با گوش داخلی و حتی بالاتر مغز شناخته شده‌اند. اگر فرض کنیم که این پیشرفت‌های خاص گسترش یافته یا به مدارها و کانال‌های مرتبط با گوش داخلی منتقل می‌شوند، آنگاه می‌توانیم به آسانی پیشرفت‌های کلی را توضیح دهیم که اغلب زمانی اتفاق می‌افتند که کانال‌ها یا مدارهای «شبیه تلویزیونی» حسی-حرکتی خاص با تکرار تقویت می‌شوند.

بیشتر بدانید: فرسودگی شغلی چیست؟

بهبود تمرکز و شناخت با دو و میدانی

خوشبختانه، انتقال پیشرفت‌های عملکردی، حداقل در زمینه‌های خاص اتفاق می‌افتد. تحقیقات بالینی محققان نشان داده است که ورزشکاران نارساخوان اغلب در هنگام تمرین بهترین عملکرد را از نظر تحصیلی دارند، علیرغم زمان محدودی که برای مطالعه دارند. تعداد قابل توجهی از ورزشکاران پس از پایان فعالیت‌های ورزشی خود، به دلیل تغییر فصل یا آسیب‌دیدگی یا حتی تنبیه برای افت تحصیلی قبلی، کاهش در تمرکز، حافظه و عملکرد کلی تحصیلی خود را گزارش می‌دهند.

بیشتر بخوانید: خود ارضایی؛ مزایا و عوارض آن

یوگا و ارتباط گوش داخلی

محبوبیت فزاینده تمرین و نتایج درمانی سودمند یوگا تاکنون با یک توضیح عصبی فیزیولوژیکی مناسب مخالفت کرده است. پس از مطالعات فراوان مشخص شد که حرکت/زمان/تمرکز/افزایش ارائه شده توسط یوگا نیز تعدیل شده است، مفهومی که مستلزم مطالعه بیشتر است. آیا جای تعجب است که میلیون‌ها نفر از افرادی که یوگا تمرین می‌کنند، پیشرفت‌های قابل‌توجهی در تعادل/هماهنگی/ریتم، تمرکز، شناخت، کاهش اضطراب و استرس و همچنین احساس خوب بودن و رضایت را گزارش می‌دهند؟ حتی داشتن ارتباط بیشتر یا هماهنگی بیشتر با بدن، ذهن و محیط اطراف، یک جزء حیاتی CVS دارد!

بیشتر بخوانید: چگونه شب ها بدون فکر بخوابیم؟

نکاتی که قبل از درمان اختلال دیسلکسیا باید در نظر بگیرید

قبل از هرگونه اقدام برای درمان اختلال خواندن، ضروری است که اندام‌های فیزیولوژیک مرتبط با خواندن را در کودک بررسی کنید. بنابراین توصیه می‌کنیم با مراجعه به متخصصان مربوطه، سلامت اندام‌های زیر را تایید کنید.

۱. بررسی گوش‌ها و سطح شنوایی کودک

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به نارساخوانی ممکن است در پردازش شنوایی، به‌ویژه در تمایز و پردازش صداها مشکل داشته باشند. این مشکل می‌تواند بر توانایی آن‌ها در تشخیص واج‌ها (کوچک‌ترین واحدهای صدا) تاثیر بگذارد.
علاوه بر این، بهتر است با انجام تست‌های استاندارد شنوایی مانند شنوایی‌سنجی اطمینان حاصل کنید که مشکلات شنوایی کودک، عامل اختلال خواندن نیستند. اگر نارساخوانی به‌دلیل مشکلات شنوایی ایجاد شده باشد، پزشک از تمرین‌های مختلفی برای بهبود پردازش کودک استفاده می‌کند.

۲. بررسی چشم‌ها و سطح بینایی کودک

در برخی موارد، مشکلات بینایی عامل نارساخوانی هستند. با انجام ارزیابی جامع از سلامت چشم‌ها می‌توانید اطمینان حاصل کنید که این اختلال به‌دلیل مشکلات بینایی ایجاد نشده‌اند. مواردی که در ارزیابی چشم‌ها باید در نظر گرفته شوند، عبارت‌اند از:

• دید ۲ چشمی و هماهنگی چشم
• بررسی عیوب انکساری مانند نزدیک بینی یا دوربینی
• آستیگماتیسم
• مهارت پردازش بصری
• ادراک رنگ
• استرس بینایی که به‌عنوان سندرم Meares-Irlen شناخته می‌شود (حساسیت به نور)

۳. بررسی زبان گفتاری کودک

در برخی از کودکان، سرعت پردازش زبان آهسته‌تر از کودکان دیگر بوده و می‌تواند منجر به اختلال دیسلکسیا شود؛ بنابراین بهتر است قبل از شروع درمان این اختلال با یک گفتار درمانگر برای تشخیص این مشکل مشورت کنید.

سوالات متداول

کلام پایانی درباره اختلال دیسلکسیا

مجموعه‌ای از درمان‌های متنوع پزشکی و غیرپزشکی برای اختلال دیسلکسیا ارائه و مورد بحث قرار گرفته است. هنگامی که این درمان‌ها و سایر درمان‌های بازبینی نشده به درستی درک شده و از طریق یک رویکرد جامع مورد استفاده قرار گیرند، می‌توان به همه نارساخوانان کمک کرد و تمام پاسخ‌های مطلوب ممکن را به حداکثر رساند.

همچنین، در نظر داشته باشید که برای درمان موثر اختلال دیسلکسیا باید یک برنامه درمانی جامع داشته باشید که همزمان توسط خانواده، گروه درمانگر و مدرسه انجام شود. اگر برنامه درمانی هر یک از این گروه‌ها با گروه دیگر متفاوت باشد، ممکن است درمان این اختلال پیچیده‌تر و سخت‌تر شود.