تشخیص و رفع وابستگی عاطفی

یکی از مهمترین فواید برقراری رابطه، حمایت عاطفی است. هنگام رویارویی با چالش های زندگی یا استرس، عزیزان میتوانند با گوش سپردن به مشکلات و مهم شمردن احساستان، دلسوزی و آرامش به شما هدیه دهند.
ممکن است در یک رابطه ی عاطفی برای دریافت این حمایت اول سراغ شریکتان بروید. توقع راهنمایی و حمایت عاطفی از شریک طبیعی است، بخصوص اگر رابطه بلند مدت باشد.
اما وابستگی عاطفی از مرحله ی حمایت فراتر میرود.

اکثر زوج ها تا اندازه ای به هم وابسته هستند. اما اگر انتظار داشته باشید که شریکتان تمام نیاز های عاطفی شما را برآورده سازد، احتمالا خودتان کاری برای برآورده شدن این نیاز ها انجام نمی دهید.
اتکای کامل به یک فرد درنهایت اثرات زیانباری در رابطه و سلامت روانی به بار میآورد.

ظاهر امر چیست

میتوان وابستگی عاطفی را یک طیف در نظر گرفت.

عدم وابستگی عاطفی در یک طرف قضیه قرار دارد. افراد کاملا مستقل در برابر هرگونه حمایت عاطفی مقاومت میکنند و ترجیح میدهند به تنهایی با نیاز های عاطفی کنار بیایند یا حتی این نیاز ها را کاملا نادیده بگیرند.

وابستگی مشترک در رابطه، که سالم ترین نوع رابطه است، در میانه قرار دارد. وابستگی مشترک یعنی شناخت نیاز های عاطفی خود و تلاش برای برآورده ساختن آنها.

اگر نتوانید به تنهایی به این نیاز ها برسید، آنوقت سراغ شریکتان میروید. بعبارت دیگر، برای بعضی از نیاز های عاطفی متوصل به او میشوید نه تمام نیاز ها.
وابستگی عاطفی در طرف دیگر این طیف قرار دارد. در این حالت معمولا برای برآورده کردن تقریبا تمام نیاز های خود، به شریکتان متوصل میشوید. ممکن است به محض پریشان شدن قبل از اینکه برای کنترل احساس خود تلاش کنید، سراغ او بروید.

مشاهده بیشتر : دکتر روان پزشک خوب

اگر احساس میکنید بدون حمایت عاطفی فرد نمیتوانید به زندگی ادامه دهید، یعنی میزان وابستگی در رابطه ناسالم شده است.

در ادامه به چند علامت کلیدی دیگر اشاره میکنیم:

• تصویر ایده آل از پارتنر یا رابطه
• باور دارید زندگی بدون این فرد معنا ندارد
• باور دارید نمی توانید به تنهایی احساس شادی و امنیت داشته باشید
• ترس شدید از طرد شدن
• نیاز مبرم به مورد تایید واقع شدن
• وقتی تنها هستید احساس پوچی و اضطراب می کنید
• نیاز دارید از طرف مقابل عزت نفس، اعتماد به نفس و ارزش بگیرید
• احساس حسادت یا مالکیت
• به سختی به احساس او نسبت به خود مطمئن هستید

[sibwp_form id=1]

وابستگی و هم‌وابستگی

اگر با هم‌وابستگی آشنا هستید، احتمالا متوجه بعضی همپوشانی ها میشوید اما بین این دو مورد تفاوت وجود دارد.
زمانی که نیاز های خود را نادیده میگیرید تا به نیاز های یک عزیز رسیدگی کنید، هم‌وابستگی رخ میدهد.اگر نیاز های عاطفی خود را نادیده بگیرید تا احساس شریک خود را در اولویت قرار دهید، آنوقت وابستگی عاطفی شبیه به نوعی هموابستگی است.
چه تاثیری دارد؟
اگر در برآورده کردن نیاز های عاطفی خود به مشکل بربخورید، روابط عاطفی شما دستخوش تغییر جدی میشود اما ممکن است این تاثیر در دیگر جنبه های زندگی هم دیده شود.

مشکلات رابطه

مهم تر از همه اینکه، وابستگی عاطفی راه را به سمت ایجاد رابطه ی سالم هموار نمیکند.
معمولا افرادی که از نظر عاطفی وابسته هستند به اطمینان و حمایت زیادی از طرف شریک خود نیاز دارند.

مثلا ممکن است مرتب سوالاتی از این قبیل بپرسد:

• «دوستم داری؟»
• «من اذیتت میکنم؟»
• «واقعا دوست داری با من وقت بگذرونی؟»
• «ظاهرم چطوره؟»
• «تو که نمیخوای با من به هم بزنی، میخوای؟»

اگر اغلب احساس ناامنی کنید یا به خود شک داشته باشید، به تایید طرف مقابل نیاز دارید تا نسبت به خود احساس خوب پیدا کنید. این نیاز باعث برانگیخته شدن این ترس میشود که اگر شریکتان شما را ترک کند یا دیگر شما را مورد تایید قرار ندهد، چه خواهد شد.

درعوض، ترس از ترک شدن منجر به تلاش برای کنترل رفتار طرف مقابل میشود تا شما را رها نکند.
اما تلاش برای کنترل دیگران معمولا تاثیر عکس دارد. اگر فرد احساس کند فریب خورده یا نمیتواند برای خودش تصمیم بگیرد، مایل است رابطه را تمام کند. الگوی شکست خوردن رابطه در وابستگی عاطفی نسبتا رایج است.

استرس

وابستگی در رابطه شامل استرس عاطفی هم میشود.
نگرانی سطحی و مداوم نسبت به آینده ی رابطه و احساس شریکتان به شما باعث میشود مضطرب و ناراحت شوید. مثلا وقتی با هم نیستید، نگران میشوید که شریکتان دارد چه کار میکند و نکند دیگر دوستتان نداشته باشد. تمرکز روی این افکار باعث بالا رفتن میزان استرس میشود.

بالا رفتن میزان استرس روی عواطفی که تجربه میکنید و بروز میدهید اثر میگذارد. شاید متوجه موارد زیر در خود شوید:

• تغییرات ناگهانی در خلق و خو
• پایین بودن روحیه یا احساس افسردگی
• فوران خشم یا ناراحتی، مثل گریه یا داد و بیداد
• بروز فیزیکی احساس، مثل خشونت نسبت به دیگران یا اشیاء
• علائم جسمی، مثل انقباض عضلات، سردرد یا به هم خوردن معده

نرسیدن به خود

اگر برای حمایت عاطفی کاملا به شریکتان تکیه کنید، از کشف روش هایی برای حمایت از خود باز می مانید.

اینکه انتظار داشته باشید همیشه یک نفر دیگر نیاز هایتان را برآورده کند، اصلا منطقی و واقعبینانه نیست. لازم است چند روش برای کنار آمدن با شرایط داشته باشید تا وقتی کسی در دسترس نبود به این روش ها تکیه کنید.
به علاوه، وقتی طرف مقابل نتواند نیاز های شما را برآورده کند، نوعی بیقراری عاطفی را تجربه میکنید که بخش زیادی از ذهنتان را به خود مشغول میکند. درنتیجه، ظرفیت شما برای رفتن سراغ فعالیت های لذتبخش یا وقت گذراندن با دوستان و دیگر عزیزان پایین می آید (این هر دو روش به شما اجازه می دهد به نیاز های عاطفی خود رسیدگی کنید).

چطور بر وابستگی عاطفی غلبه کنیم؟

آیا احساس میکنید که در رابطه دچار وابستگی عاطفی شده اید؟

با خودتان رو راست باشید. اگر جوابتان مثبت است، به خودت اطمینان داشته باش. قطعا میتوانید برای رفع این مشکل دست به عمل بزنید.
نکاتی که در ادامه ذکر میکنیم میتواند در تشخیص و برطرف کردن نیاز های عاطفی به شما کمک کند. البته، تکیه به دیگران در صورت لزوم کاملا سالم و خوب است اما لازم است بدانید چطور حال خودتان را خوب کنید.

با احساسات خود راحت باشید

اولین قدم برای برآورده کردن نیاز های عاطفی این است که احساسات خود را همانطور که تجربه میکنید به رسمیت بشناسید. اگر برای انجام این کار با چالش روبه رو شدید، اشکالی ندارد. سختی کنار آمدن با احساسات نا خوشایند کاملا طبیعی است.

یادتان باشد زندگی پستی و بلندی دارد. اگر سختی ها نبود، چطور متوجه خوشی ها می شدیم؟ احساساتی که به نظر منفی میرسد درست مانند احساسات مثبت مهم است چون این احساسات باعث میشود متوجه شویم چه زمانی شرایط روبه راه نیست.

به جای قایم شدن از احساسات کمتر ایده آل یا تکیه روی دیگری برای از بین بردن این احساسات، با حس کنجکاوی خود یکی شوید. از خود بپرسید معنی این عواطف چیست.

میتوانید برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر درمورد خود و احساستان موارد زیر را امتحان کنید:

• دارو
• وقت گذراندن در طبیعت
• وقت گذراندن با خود

مسوولیت نیاز های عاطفی خود را برعهده بگیرید

حالا که با ساختار عاطفی خود بیشتر آشنا شدید، چه کاری از دستتان برمی آید؟

فرض کنید حس میکنید شریکتان شما را نادیده گرفته. احساس حسادت، تنهایی یا نا خواسته بودن میکنید. اما به جای تایید خواستن، از دید دیگری به موقعیت نگاه کنید. بدین ترتیب، خودتان میتوانید به برآورده شدن نیاز هایی مانند امنیت و تایید کمک کنید.

شاید شریکتان به فضا احتیاج دارد تا مشکلات مربوط به خود را حل کند. حتی در روابط نزدیک هم، طبیعی است که افراد مدتی را جدا از هم بگذرانند. این رفتار همیشه به این معنی نیست که فرد مایل است رابطه را تمام کند.

با انجام روش های زیر روی فعالیت هایی که حالا برایتان لذتبخش است تمرکز کنید:

• وقت گذراندن با دوستان خارج از رابطه
• کشف علایق خود
• زمان گذاشتن برای پیدا کردن آرامش
• تمرین مراقبت از خود

محرک هایتان را کشف کنید

شاید متوجه شوید که بعضی از موارد باعث برانگیخته شدن رفتار حاکی از وابستگی عاطفی میشود.

مثلا:

• وقتی با عوامل بیرونی تنش زا، مانند مشکل در محیط کار یا مشکل در دوستی، دست و پنجه نرم میکنید، بیشتر به دنبال تایید طرف مقابل می گردید.
• وقتی اشتباه میکنید، عزت نفستان خدشه دار میشود و به تحسین و تایید شریکتان نیاز دارید تا دوباره سر پا شوید.
• وقتی شریکتان زمان زیادی با دیگران میگذراند، احساس طرد شدن میکنید و میترسید عشقش را از دست بدهید.

اگر بتوانید عواملی را که باعث برانگیخته شدن وابستگی عاطفی میشود تشخیص دهید، بهتر میتوانید روش های کنار آمدن با شرایط را پیدا کنید. مثلا با یک دوست درمورد احساستان حرف بزنید یا از هم صحبتی مثبت با خود استفاده کنید تا نقاط قوت و موفقیت هایتان را به خود یادآوری کنید.

با مشاور حرف بزنید

همکاری با روانشناس و روانپزشک معتمد در تشخیص و ازبین بردن الگو های مخرب تاثیر زیادی دارد.

معمولا وابستگی عاطفی ریشه در کودکی دارد. فقدان وابستگی امن به والد یا پرستار باعث میشود در روابط بزرگسالی دچار مشکلات وابستگی شوید. بعضی سبک های وابستگی در وابستگی عاطفی سهیم است.

این موضوع باعث میشود تا اندازه ای در غلبه بر وابستگی عاطفی به تنهایی با چالش روبه رو شوید.

روانشناس یا روانپزشک به شما کمک میکند مشکلات گذشته را که منجر به نگرانی های فعلی در رابطه شده پیدا کنید و راه های سالم تری برای برآورده کردن نیاز های عاطفی در پیش بگیرید.

شما میتوانید در تراپی روی حل کردن مشکلات دیگری که اغلب به وابستگی عاطفی مربوط است هم تمرکز کنید:

• حس دلسوزی و توجه به خود را بالا ببرید
• عزت نفس و اعتماد به نفس را بالا ببرید
• روابط سالم را تشخیص دهید
• به چالش کشیدن و تغییر افکار منفی را یاد بگیرید

دست و پنجه نرم کردن با شریکی که دچار وابستگی عاطفی است

داشتن شریکی که دچار وابستگی عاطفی است، طاقت فرساست. دلتان می خواهد کنارش باشید و از او حمایت کنید اما هرچیزی حدی دارد.
نهایت امر این است که به تنهایی نمی توانید مشکل را حل کنید اما به چند شیوه می توانید در عین برآورده کردن نیاز های خود، از شریکتان هم حمایت کنید.

محدودیت تعیین کنید

تعیین خط قرمز در تمام روابط لازم است. اگر حد و مرز خود را صریحا تعریف نکنید، برآورده شدن نیاز ها (اگر نگوییم غیر ممکن) دشوار خواهد شد.
فرض کنید شریکتان عادت دارد هربار در محیط کار روز بدی داشته، با شما تماس بگیرد. شما میخواهید حامی او باشید اما این کار باعث میشود به کار های خود نرسید و نگران حرف رئیستان هستید.

اینجاست که تعیین حد و مرز به دادتان میرسد. مثلا میتوانید بگویید: « من به مشکلات تو اهمیت میدهم اما من هم کار دارم. به جای تماس تلفنی، پیامک بزن. وقتم که آزاد شد، جواب میدهم.»
یا شاید شریکتان بخواهد همیشه وقت آزادتتان را با هم بگذرانید ولی شما میخواهید مطمئن شوید هردویتان برای رابطه های دیگر وقت میگذارید.
میتوانید بگویید: « عاشق وقت گذراندن با توام اما اجازه بده چهار شب در هفته با هم باشیم. وقت گذراندن جدا از هم مهم است.»

نیازتان را مطرح کنید

شاید نگران باشید اگر نیاز خود را مطرح کنید، شریکتان احساس کند به نیاز او اهمیت نمی دهید. اما نباید اینطور باشد.

نیاز های هردوی شما مهم است اما همیشه نمیتوان نیاز های یکدیگر را کاملا برطرف کرد. شما میدانید چطور نیاز های خود را برآورده کنید و شریکتان هم باید یاد بگیرد همین کار را انجام دهد.

شما میتوانید با تمرین (و تقویت) رفتار سالم مشوق شریکتان باشید. اگر محترمانه درمورد نیاز هایتان حرف بزنید، اصلا چیز بدی نیست. بهترین روش برای انجام این کار بدون سرزنش یا قضاوت این است که جملات را با «من» شروع کنید.
مثلا: « من بعد از اینکه از سر کار آمدم، نیاز دارم کمی با خودم تنها باشم. بعد، خیلی خوشحال میشوم که راجع به روزمان با هم حرف بزنیم.»

مشاهده بیشتر : دکتر روانشناس خوب

همراه با هم دنبال کمک بگردید

اگر شریکتان همچنان با وابستگی عاطفی دست و پنجه نرم میکند، شاید تراپی خصوصی برایش مفید باشد. مشاور زوج ها هم کمک میکند.
تراپی محیط امن و عاری از قضاوت فراهم میکند تا درمورد نیاز های رابطه، حد و مرز ها و اهداف آینده با هم به توافق برسید.

اگر تلاش زیادی برای حفظ رابطه میکنید اما شریکتان هنوز نسبت به رابطه یا تعهد شما مشکوک است، مشاور در ایجاد اعتماد بیشتر و پیدا کردن روش های موثرتر برای تعامل به شما کمک میکند.

کلام آخر

وابستگی عاطفی به مرور زمان به وجود می آید، بنابراین یک شبه قابل حل نیست. درحالیکه تلاش برای برطرف کردن وابستگی عاطفی مهم است، باید –هم درمورد خود و هم درمورد شریکتان- صبور و دلسوز باشید.

با کمک بهترین مشاورین تهران افسردگی، اضطراب و وسواس را درمان کنید.